Με πανό και συνθήματα για τις γερμανικές αποζημιώσεις υποδέχθηκαν στο μαρτυρικό χωριό της Κανδάνου, στην Κρήητη τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Φρανκ – Βάλτερ Σταϊνμάιερ.
Ο Γερμανός πρόεδρος κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο πεσόντων της Κανδάνου, κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και με αστυνομικές δυνάμεις διάσπαρτες στην περιοχή και αυτοκίνητα να απομακρύνονται από δρόμους κοντά στην πλατεία του χωριού.
Σύμφωνα με το zarpanews.gr, ο Σταϊνμάιερ είχε συνομιλία με επιζώντες, που του έθεσαν το θέμα των αποζημιώσεων, ζητώντας δικαιοσύνη για τα εγκλήματα των Γερμανών, ενώ συγκεντρωμένοι χειροκρότησαν.
Οι διαμαρτυρίες έγιναν μία ημέρα αφότου ο Γερμανός πρόεδρος απέρριψε κάθε συζήτηση για τις επανορθώσεις, καθώς όπως είπε στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, το θέμα είναι λήξαν.
«Δεν θέλω να πιάσω το χέρι του σφαγέα», ακούστηκε να λέει στον Γερμανό πρόεδρο μια εκ των απογόνων επιζώντων. Ένας απόγονος θύματος είπε: «Πριν 80 χρόνια εκτελέσατε τους γονείς μας, τώρα μας εκτελείτε για δεύτερη φορά».
Μετά την «θερμή» υποδοχή της οποίας έτυχε στην Κάνδανο, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ ξεναγήθηκε στο Μουσείο Μνήμης Ολοκαυτώματος της περιοχής και ακολούθησε η ομιλία του στο αμφιθέατρο του πρώην δημαρχείου.
Ο κ. Σταϊνμάιερ ευχήθηκε η ανθρωπότητα να μην ξαναζήσει τέτοιες στιγμές, τονίζοντας ότι το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Φιλίας εργάζεται για να διατηρρηθεί άσβεστη η μνήμη αυτών των γεγονότων ως μία διδαχή για το μέλλον. Παράλληλα, απέφυγε καθε αναφορά ακόμα και στη λέξη «αποζημίωση», δήλωσε όμως στα ελληνικά ότι ζητάει συγχώρεση.
«Αισθάνομαι φρίκη και με κυριεύει ντροπή γιατί οι επιγραφές της Κανδάνου τεκμηριώνουν πόσο αδίστακτος υπήρξε ο κατακτητικός πόλεμος της Γερμανίας. Επισκέφτομαι σήμερα αυτό το μέρος της γερμανικής ντροπής. Η Κάνδανος είναι από τα πρώτα χωριά που ισοπέδωσαν οι Γερμανοί στρατιώτες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έκαψαν σπίτια, σκότωσαν κατοίκους. Μια μέρα νωρίτερα είχαν ήδη σπείρει τον όλεθρο στο Κοντομαρί και τον Αλικιανό, ακολούθησαν η Βιάννος και άλλα χωριά. Εκτοπίστηκαν και όλοι οι Εβραίοι της Κρήτης. Σε ολόκληρη την Ευρώπη υπάρχουν τέτοια μέρη. Κάποια είναι πιο γνωστά, κάποια ξεχάστηκαν. Γι’ αυτό είναι τοσο σημαντικό να βρίσκομαι σήμερα εδώ. Οι Γερμανοί αντέδρασαν στην αντίσταση με ανελέητη σκληρότητα. Ο αντιστράτηγος Κουρτ Στούντεντ (σ.σ. διοικητής των Γερμανικών στρατευμάτων) καταδικάστηκε μεν, αλλά όχι για τα εγκλήματα που διέπραξε κατά του άμαχου ελληνικού πληθυσμού» είπε αρχικά ο Γερμανός πρόεδρος.
«Θα ήθελα σήμερα να ζητήσω συγχώρεση στο όνομα της Γερμανίας, για το γεγονός ότι καθυστέρησε για χρόνια να καταδικάσει τα εγκλήματα αυτά και μετά τον πόλεμο απέστρεψε το βλέμμα της, μένοντας σιωπηρή», είπε στη συνέχεια, στα ελληνικά, ο κ. Σταϊνμάιερ.
«Χωρίς μνήμη δεν υπάρχει μέλλον. Εύχομαι να βρούμε τη δύναμη να αναλάβουμε την ευθύνη απο κοινού. Έχουμε διαφορετικές θέσεις για κάποια ζητήματα. Να κατασκευάσουμε με σοβαρότητα και εμπιστοσύνη γέφυρες. Το Ελληνογερμανικό Ταμείο εργάζεται πάνω στην κοινή ιστορική μνήμη. Πού αλλού, αν όχι στην Ελλαδα, είναι το κατάλληλο μέρος για να μνημονεύσουμε τις ευρωπαϊκές αξίες. Η δημοκρατία σε χωρες της ΕΕ αμφισβητείται, ακόμα και στην ίδια μου τη χώρα. Και κοινό μελλον θα έχουμε αν υπερασπιζόμαστε τις δημοκρατικές αξίες», είπε ο κ. Σταϊνμάιερ.
Στην προσφώνησή του ο δήμαρχος Κανδάνου – Σελίνου, Αντώνης Περράκης δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί στις αποζημιώσεις και αυτό έκανε: «Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια πολύπλευρη κρίση που απειλεί τη συνοχή και ύπαρξή της. Το φάντασμα του φασισμού πλανάται ξανα πάνω απο την Ευρώπη, πιο σύγχρονο και με αλλο όνομα σήμερα. Πριν τέσσερις μέρες η χωρα μας γιορτασε το ΟΧΙ στον Μουσολίνι που οδήγησε στις πρώτες νίκες απέναντι στον φασισμό. Η αντίσταση του λαου της Κρήτης ειχε ως συνέχεια εκτελέσεις και καταστροφές. Η πινακίδα που τοποθέτησαν στην Κάνδανο γράφει ότι καταστράφηκε για να μην ανοικοδομηθει ποτέ. Αντίστοιχα μαρτυρικα χωριά ειναι περιπου 120 σε ολη την Ελλάδα. Οι μαρτυρικοί τόποι της Κρήτης ειναι η αντίσταση στον αναθεωρητισμο της ιστορίας και το σημείο εκκίνησης για να μιλήσουμε ξανα για την ειρήνη. Ευχομαι και ελπίζω η κατάθεση του στεφάνου να αποτυπωθεί και εμπράκτως, ωστε να ξεκινήσει η συζήτηση για την απόδοση των γερμανικών αποζημιώσεων. Ένα θέμα διμερές δεν μπορεί να λήξει με μονομερή απόφαση της μιας πλευράς. Αν η Γερμανία αναγνωρίζει πλήρως τις ευθύνες της για το ναζιστικό παρελθόν της, πρεπει να πραξει ανάλογα».
Το παρών δίνουν εκπρόσωποι των πολιτικών αρχών του τόπου, ο περιφερειαρχης Κρήτης, βουλευτές, δήμαρχοι από όλη την Κρήτη, εκπρόσωποι στρατιωτικών αρχών αλλά και εκπρόσωποι φορέων που εκφράζουν τις διεκδικήσεις των αποζημιώσεων για τις θηριωδίες των Γερμανών κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Το χωριό Κάντανος, στη δυτική Κρήτη, καταστράφηκε ολοσχερώς στις 3 Ιουνίου 1941 από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τους ναζί να αφήνουν πίσω τους ερείπια και πτώματα.
Η διαταγή δόθηκε από τον Συνταγματάρχη Κουρτ Στουντέντ ως αντίποινα για τη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού στη μάχη της Κρήτης. Η καταστροφή απετέλεσε ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από τις Δυνάμεις του Άξονα κατά τη διάρκεια της κατοχής της Κρήτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η καταστροφή
Στις 3 Ιουνίου 1941, μία μέρα μετά την εκτέλεση αρκετών πολιτών στο Κοντομαρί, οι Γερμανοί στρατιώτες από το Τάγμα III του 1ου Συντάγματος της από Αέρος Εισβολής (κατά πάσα πιθανότητα με επικεφαλής τον Oberleutnant Χορστ Τρίμπους) έφτασαν στην Κάντανο, ακολουθώντας τις διαταγές του Στουντέντ για αντίποινα.
Οι Γερμανοί στρατιώτες εξανάγκασαν τον γιατρό Παπαντωνάκη Ευάγγελο που γνώριζε Γερμανικά να καλέσει τους Καντανιώτες να πάνε στο χωριό λέγοντας ότι δεν θα τους πειράξουν. Οι Καντανιώτες αντιλαμβανόμενοι τον κίνδυνο δεν παρουσιάστηκαν και η οργή των Γερμανών ξέσπασε στα ζώα και τα σπίτια της Καντάνου.
Έβαλαν φωτιά σε όλα τα σπίτια και ισοπέδωσαν όσα ήταν πιο γερά με δυναμίτη. Την καταστροφή των σπιτιών βοήθησε η μεγάλη ποσότητα ελαιολάδου που ήταν αποθηκευμένη σε αυτά λόγω καλής σοδειάς εκείνη την χρονιά. Το ελαιουργείο το χωριού κάπνιζε σχεδόν ένα μήνα.
Σκότωσαν και έκαψαν λίγους ηλικιωμένους και κατάκοιτους που βρέθηκαν στο χωριό. Απαγόρευσαν δε την ανοικοδόμηση του χωριού ενώ σε δύο ξύλινες πόρτες έγραψαν τα αναγραφόμενα δύο κείμενα στις δύο δεξιές πλάκες της διπλανής εικόνας.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής στο κέντρο της Καντάνου δεν επέτρεψαν να χτιστεί καμία κατοικία. Άφησαν μόνο ένα φυλάκιο και το ελαιουργείο προκειμένου να εφοδιάζονται με το πολύτιμο λάδι. Αργότερα το 1943 έφεραν την 1η μαρμάρινη πλάκα με σκοπό να χτίσουν σχετικό μνημείο γεγονός που δεν έγινε λόγω πτώσης του ναζισμού.
Η Κάντανος είναι το μοναδικό μέρος που οι Γερμανοί άφησαν γραπτά στοιχεία για τις καταστροφές που προκάλεσαν.
Οι δύο πινακίδες-επιγραφές σε γερμανικά και ελληνικά στις εισόδους του χωριού από Χανιά και από Παλαιοχώρα αναφέρουν: «Διά την κτηνώδη δολοφονίαν Γερµανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του µηχανικού από άνδρας, γυναίκας και παιδιά και παπάδες µαζύ και διότι ετόλµησαν να αντισταθούν κατά του µεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3-6-1941 η Κάνδανος εκ θεµελίων, διά να µην επαναοικοδοµηθεί πλέον ποτέ», και : «Ως αντίποινον των από οπλισµένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερµανών στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος». Ητρίτη πινακίδα-επιγραφή από μάρμαρο που μεταφέρθηκε στην Κάντανο το 1943, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για ένα μνημείο που οι Γερμανοί προγραμμάτιζαν να κατασκευάσουν αναφέρει: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος – Κατεστράφη προς εξιλασµόν της δολοφονίας 25 Γερµανών στρατιωτικών».
