Μέσα σε μια από τις χειρότερες κρίσεις που βίωσε ποτέ, γιορτάζει φέτος η Ευρωπαϊκή Ένωση τη μέρα της Ευρώπης. Πρόκειται για μια επέτειο με μεγάλο συμβολισμό, που ειδικά φέτος εξαιτίας της πανδημίας δίνει την καλύτερη αφορμή για μια βαθιά ανασκόπηση, ώστε η γηραιά ήπειρος να αντλήσει τα μαθήματα από το παρελθόν και να βρει τα εργαλεία να προχωρήσει μπροστά.
Ήταν στις 9 Μαΐου του 1950 όταν ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν έδωσε στη δημοσιότητα μια δήλωση, με την οποία καλούσε τη Γερμανία, τη Γαλλία και άλλες χώρες να ενώσουν την παραγωγή τους στον άνθρακα και τον χάλυβα ως «το πρώτο συγκεκριμένο θεμέλιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας». Η Διακήρυξη Σουμάν, όπως είναι γνωστή, είναι η αρχή της δημιουργίας έθεσε τα θεμέλια της σημερινής Ευρωπαϊκής μας Ένωσης. Το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο και δεν υπήρχε μεγάλη προθυμία για συνεργασία. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως η Ευρώπη μόλις είχε βγει από ένα καταστροφικό πόλεμο, ο οποίος άφησε βαθιές πληγές. Υπήρχε έντονη δυσπιστία και οι τότε ηγέτες με δυσκολία έδιναν τα χέρια σε αυτούς που μέχρι πριν από λίγα χρόνια βρίσκονταν σε αντίπαλα χαρακώματα.
Ευτυχώς, οι δυσκολίες δεν στάθηκαν αρκετές για να θάψουν την ιδέα πως ενωμένοι οι Ευρωπαίοι μπορούν να πετύχουν πολύ περισσότερα. Ένα χρόνο μετά τη διακήρυξη Σουμάν η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα με έξι χώρες-μέλη (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο) ήταν γεγονός. Η ενίσχυση της οικονομικής τους συνεργασίας και η κοινή διαχείριση του άνθρακα και του χάλυβα σήμαινε ότι ένας νέος πόλεμος ήταν πρακτικά αδύνατος. Στη συνέχεια, το κλαμπ μεγάλωσε με την προσθήκη νέων μελών. Το ίδιο βέβαια και οι προκλήσεις. Σήμερα, αποτελεί μια μοναδική οικονομική και πολιτική ένωση 27 ευρωπαϊκών χωρών, που όλες μαζί καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Ως παράγοντας σταθερότητας και ειρήνης η ΕΕ προάγει την ειρήνη, προωθεί τις αξίες της καθώς και την ευημερία των πολιτών της, προσφέρει ελευθερία, ασφάλεια, δικαιώματα και δικαιοσύνη χωρίς την ύπαρξη εσωτερικών συνόρων, προάγει τη βιώσιμη ανάπτυξη, αγωνίζεται κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων, προωθεί την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, ενισχύει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή καθώς και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών. Αυτό, άλλωστε είναι κάτι που βρίσκεται στις θεμελιώδεις αξίες της. «Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί μεμιάς, με μια απλή ενοποίηση. Θα δημιουργηθεί με συγκεκριμένες αποφάσεις στη βάση της αλληλεγγύης», είχε πει προφητικά το 1950 ο Ρόμπερτ Σουμάν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο, για αυτό και η Ημέρα της Ευρώπης αποκτά ιδιαίτερο νόημα. Αντιλαμβανόμενη πως βρίσκεται σε αποξένωση με μεγάλο κομμάτι των πολιτών της, η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο τη ριζική μεταρρύθμισή της, προκειμένου όχι μόνο να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που υπάρχουν, αλλά και για να φέρει πιο κοντά της, τους Ευρωπαίους. Είναι για αυτό το λόγο που τον περασμένο μήνα ξεκίνησε η λειτουργία μιας πολύγλωσσης, διαδικτυακής πλατφόρμας (https://futureu.europa.eu), η οποία παρέχει στους πολίτες της Ένωσης τη δυνατότητα να μοιράζονται και να ανταλλάσσουν ιδέες και απόψεις διαδικτυακά σε 24 γλώσσες καθώς και μέσω διαδικτυακών εκδηλώσεων.
Η Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, όπως ονομάζεται, αποτελεί μια άνευ προηγουμένου, ανοικτή και συμπεριληπτική άσκηση διαβουλευτικής δημοκρατίας. Επιδιώκει να δώσει στους πολίτες από όλα τα κοινωνικά στρώματα, σε ολόκληρη την Ευρώπη, τη δυνατότητα να εκφράσουν με πιο δυνατή φωνή τις προσδοκίες τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε αυτές να συμβάλουν στη συνέχεια στη χάραξη της μελλοντικής κατεύθυνσης και της πολιτικής της ΕΕ. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι, ο οποίος εκφράζοντας την ικανοποίησή του για την πλατφόρμα μίλησε για τη σημασία που έχει για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. «Η πλατφόρμα αποτελεί βασικό εργαλείο που δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να συμμετάσχουν και να συμβάλουν στον σχεδιασμό του μέλλοντος της Ευρώπης», επεσήμανε. Είναι ένας εξειδικευμένος μηχανισμός για τη διαχείριση των συμβολών των πολιτών μέσω της πλατφόρμας, που άρχισε ήδη να συγκεντρώνει και θα αναλύει τα βασικά ζητήματα που τίθενται, ώστε τα δεδομένα αυτά να μπορούν επίσης να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διάρκεια των συζητήσεων των Ομάδων των Ευρωπαίων Πολιτών και στην Ολομέλεια της Διάσκεψης.
Η πλατφόρμα παρέχει επίσης πληροφορίες σχετικά με τη δομή και το έργο της Διάσκεψης, καθώς και πόρους για τους διοργανωτές εκδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένου ενός καταλόγου των πιο σημαντικών εκδηλώσεων, μέσω των οποίων θα μπορούν να προωθούν τις πρωτοβουλίες τους σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι πολίτες θα μπορούν εύκολα να αναζητήσουν δράσεις στις οποίες επιθυμούν να συμμετάσχουν χάρη στον διαδραστικό χάρτη, που βρίσκεται αναρτημένος εκεί.
Όλες οι συμβολές και υποβληθείσες απόψεις θα συλλεχθούν και θα τροφοδοτήσουν το περιεχόμενο μιας σειράς διαβουλεύσεων και δημόσιων συζητήσεων μεταξύ Ευρωπαίων πολιτών που θα διοργανωθούν σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη συνέχεια, τα συμπεράσματα θα παρουσιαστούν στα πλαίσια συνεδριάσεων ολομέλειας στις οποίες θα συμμετέχουν πολίτες, εκπρόσωποι των θεσμών της ΕΕ και εθνικών κοινοβουλίων. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν δεσμευθεί να ακούσουν τις απόψεις και προσδοκίες των πολιτών και να δώσουν συνέχεια στις συστάσεις τους. Η Διάσκεψη αναμένεται να καταλήξει σε συμπεράσματα μέχρι την άνοιξη 2022.
Η Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης, πραγματοποιείται σε μια κομβική στιγμή για την πορεία της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, μέσα σε ένα περιβάλλον αστάθειας και αβεβαιότητας μετά από έναν και πλέον χρόνο πανδημίας, μετά από δεκαετία κρίσεων με πρωτόγνωρες διαστάσεις: την κρίση στην ευρωζώνη, το μεταναστευτικό, το Brexit, την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και της ακροδεξιάς αλλά και την αμφισβήτηση πολλές φορές του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα, καθώς η πανδημία ανέδειξε για άλλη μια φορά τις βαθιές διαχωριστικές γραμμές μέσα στην ΕΕ, με σκληρά πληγείσες χώρες του νότου, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, να διαμαρτύρονται για έλλειψη αλληλεγγύης από βόρειους εταίρους τους, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία.
Είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να γίνει πιο αποτελεσματική και να έρθει πιο κοντά στους πολίτες της, προάγοντας την αλληλεγγύη, τη συνεργασία και την κοινωνική συνοχή, αν θέλει να αποτελεί πόλο σταθερότητας αλλά και να συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή. Η Ημέρα της Ευρώπης υπενθυμίζει ότι χάρη στην αλληλεγγύη, τη συνεργασία, την έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό όλων των απόψεων η ΕΕ κατάφερε να βάλει γερά θεμέλια ειρήνης και ευημερίας. Αυτό είναι, ίσως και το πιο σημαντικό μήνυμα της σημερινής επετείου.
Διαδικτυακή ξενάγηση
Για να γιορτάσουν την Ημέρα της Ευρώπης, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανοίγουν διαδικτυακά τις πύλες τους, καλώντας τους πολίτες να τα επισκεφτούν και να μάθουν περισσότερα για αυτήν. (https://www.europarl.europa.eu/europe-day/en/). Αυτές τις μέρες στις ιστοσελίδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου διεξάγονται συζητήσεις και τακτικές ενημέρωσης για θέματα που αφορούν αυτούς τους θεσμούς. Οι επισκέπτες μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιήσουν τον διαδραστικό χάρτη της ΕΕ για να ανακαλύψουν δραστηριότητες που διοργανώνονται. Η μοναδική αυτή εμπειρία τους δίνει τη δυνατότητα να παίξουν ψηφιακά παιχνίδια, να δουν βίντεο και να δοκιμάσουν τις γνώσεις τους σχετικά με την ΕΕ και ζητήματα που αφορούν την πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη. Η εναρκτήρια εκδήλωση για την έναρξη της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης θα πραγματοποιηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο την Ημέρα της Ευρώπης, Κυριακή 9 Μαΐου στις 15.00 – 16.30 (ώρα Κύπρου)
Το πρόγραμμα θα διαρκέσει μιάμιση ώρα και περιλαμβάνει εναρκτήρια ομιλία του Προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν και ομιλίες του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν Sassoli και του Πορτογάλλου πρωθυπουργού, Αντόνιο Κόστα, οι οποίοι εκπροσωπούν τους θεσμούς της ΕΕ, καθώς και σύντομες παρεμβάσεις από τους συμπροέδρους της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διάσκεψης. Πολίτες -ατομικά ή μέσω οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών- θα μπορούν να αποστέλλουν προτάσεις μέσω συνδέσμου βίντεο.
Στην αίθουσα θα παρευρίσκονται 27 μαθητές από όλα τα κράτη μέλη οι οποίοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus, ενώ περίπου 300 πολίτες θα προσκληθούν να παρακολουθήσουν εξ αποστάσεως και θα είναι παρόντες μέσω μεγάλων τηλεοπτικών οθονών. Οι υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και άλλοι επίσημοι προσκεκλημένοι θα συμμετάσχουν επίσης από απόσταση.
