Παρότι η χθεσινή ημέρα μπορεί να αποτέλεσε μια ευχάριστη ανάπαυλα για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος εκτός από τον πόλεμο έχει πλέον να διαχειριστεί και την ψυχρότητα των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, το κεντρικό ερώτημα για την Ουκρανία παραμένει: πόση στήριξη μπορεί να προσφέρει έμπρακτα η Ευρωπαϊκή Ένωση και σε ποιο χρονικό πλαίσιο;
Το Politico, σε ανάλυσή του, επισημαίνει ότι παρά τις αναταράξεις των τελευταίων έξι εβδομάδων μετά την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν παράσχει στον Ζελένσκι τίποτα περισσότερο από συμβολικές χειρονομίες – θερμές χειραψίες, φωτογραφίες και τη δέσμευση για συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης.
Ωστόσο, η ουκρανική ηγεσία αναμένει κάτι πολύ πιο απτό, καθώς οι εξελίξεις στο πεδίο της μάχης και η αβεβαιότητα για τη στάση της Ουάσινγκτον καθιστούν την ευρωπαϊκή βοήθεια πιο κρίσιμη από ποτέ.
Στην έκτακτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, συζητήθηκαν τρόποι ενίσχυσης του ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα. Ωστόσο, η πιο επείγουσα ανάγκη – η άμεση στρατιωτική υποστήριξη του Κιέβου – δεν συνοδεύτηκε από συγκεκριμένες νέες δεσμεύσεις.
Η Ουκρανία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας και της παροχής πληροφοριών από τις ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ αυξάνει την πίεση στον Ζελένσκι να επιδιώξει ταχεία ειρηνευτική συμφωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Πριν από τη Σύνοδο, διπλωμάτες χωρών που στηρίζουν σθεναρά την Ουκρανία εξέφραζαν την ελπίδα ότι θα προκύψουν νέες δεσμεύσεις που θα ενίσχυαν τη θέση του Κιέβου. «Πρέπει να στηρίξουμε την Ουκρανία τώρα περισσότερο από ποτέ», δήλωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλλας, πριν από τη συνάντηση.
Ωστόσο, παρά τις δημόσιες εκδηλώσεις υποστήριξης και την εμφάνιση του Ζελένσκι στο πλευρό των Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Αντόνιο Κόστα, η τελική απόφαση των ηγετών της ΕΕ επικεντρώθηκε κυρίως στην ενίσχυση του κατακερματισμένου ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα.
Οι ατελείωτες συζητήσεις για την άμυνα
Η ατζέντα της Συνόδου έδειξε ξεκάθαρα τις προτεραιότητες των Ευρωπαίων.
Οι ηγέτες αφιέρωσαν το μεγαλύτερο μέρος των 10 ωρών συζητήσεων στο πώς θα χρηματοδοτήσουν ένα πακέτο αμυντικής ενίσχυσης ύψους 800 δισ. ευρώ και πόσα από αυτά τα χρήματα θα διατεθούν σε ευρωπαϊκές ή μη ευρωπαϊκές εταιρείες.
Όσο για την Ουκρανία; Σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, οι σχετικές συζητήσεις διήρκεσαν μόλις 15 λεπτά. Αυτό τα λέει όλα.
Η Ουγγαρία μπλοκάρει την ενότητα της ΕΕ
Το κοινό ανακοινωθέν για την Ουκρανία δεν εγκρίθηκε από όλα τα μέλη της ΕΕ, καθώς ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, που διατηρεί στάση φίλα προσκείμενη προς τη Μόσχα, το καταψήφισε.
Οι υπόλοιπες 26 χώρες προχώρησαν στην υπογραφή δήλωσης που έθετε όρους για μελλοντικές ειρηνευτικές συνομιλίες, εξέφραζε τη στήριξη στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και δεσμευόταν για μελλοντική στρατιωτική βοήθεια, χωρίς όμως συγκεκριμένα ποσά ή στόχους.
Ο Όλαφ Σολτς, απερχόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, επιχείρησε να υποβαθμίσει τη σημασία της ουγγρικής στάσης: «Το έχει ξανακάνει. Δεν σημαίνει ότι η Ένωση ανατρέπεται».
Ο Ζελένσκι ζητά άμεση ενίσχυση
Φορώντας τη μαύρη στολή που έχει καθιερώσει ως σύμβολο της πολεμικής περιόδου, ο Ζελένσκι κατέφθασε στη σύνοδο με συγκεκριμένες απαιτήσεις:
Επιτάχυνση της δημιουργίας ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού μηχανισμού για τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία.
Νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Επιβεβαίωση του σχεδίου ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ έως το 2030.
«Η επίτευξη της ειρήνης μέσω ισχύος απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές δυνατότητες», ανέφερε η δήλωση των 26 ηγετών.
Ευρωπαίος διπλωμάτης, μιλώντας ανώνυμα, υπερασπίστηκε την προσέγγιση της ΕΕ, επισημαίνοντας ότι οι εργασίες για μελλοντικά πακέτα στρατιωτικής βοήθειας συνεχίζονται, με τη συμμετοχή και μη ευρωπαϊκών κρατών, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πριν από τη Σύνοδο, η Κάλλας είχε προτείνει τη συγκέντρωση τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ για στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία το 2025. Παρότι έγιναν εκτεταμένες διαπραγματεύσεις, η πρόταση δεν εξασφάλισε καθολική υποστήριξη.
Παρά τις απογοητεύσεις, ο Ζελένσκι έλαβε ορισμένες συγκεκριμένες δεσμεύσεις – όχι όμως από την ΕΕ. Η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι θα υπερδιπλασιάσει τη στρατιωτική της βοήθεια, φτάνοντας τα 8 δισ. ευρώ για το 2025.
Το κενό της αμερικανικής βοήθειας
Το μεγάλο ερώτημα που αιωρείται είναι αν η ΕΕ μπορεί να αντικαταστήσει ή να καλύψει το κενό που αφήνει η διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής στήριξης. Ο Εσθονός πρωθυπουργός Κρίστεν Μίχαλ έθεσε το ζήτημα ευθέως στη σύνοδο: «Μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας;». Η απάντηση ήταν η σιωπή.
Η ΕΕ έχει συνολικά δεσμεύσει περισσότερα χρήματα για την Ουκρανία από τις ΗΠΑ από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, αλλά η απώλεια της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας αφήνει τεράστιο κενό, ειδικά σε τομείς όπως η στρατιωτική πληροφόρηση και η στόχευση όπλων ακριβείας.
«Η διακοπή της ανταλλαγής πληροφοριών είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ουκρανία», δήλωσε ο απόστρατος συνταγματάρχης Φίλιπ Ίνγκραμ. «Η ΕΕ δεν διαθέτει στρατηγικές δυνατότητες πληροφοριών, καθώς τα περισσότερα κράτη-μέλη εξαρτώνται πλήρως από το ΝΑΤΟ».
Την ίδια ώρα, δημοσίευμα του NBC News ανέφερε ότι οι ΗΠΑ μπορεί να περιορίσουν τις αμυντικές τους δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ, στηρίζοντας μόνο χώρες που διαθέτουν συγκεκριμένο ποσοστό του ΑΕΠ τους για την άμυνα.
Η αβεβαιότητα για τη στάση της Ουάσινγκτον έχει προκαλέσει γεωπολιτική κρίση στην Ευρώπη, οδηγώντας σε έντονη διπλωματική δραστηριότητα τις τελευταίες εβδομάδες.
