Η νύχτα του ντιμπέιτ ήταν μια καλή βραδιά για την υποψήφια των Δημοκρατικών, Κάμαλα Χάρις απέναντι στον Ρεπουμπλικανό αντίπαλό της, Ντόναλντ Τραμπ.

Κατάφερε να σταθεί δυναμικά και όχι μόνο απέκρουσε τις επιθέσεις του, αλλά μπόρεσε να τον στριμώξει και να τον φέρει σε θέση άμυνας. Μπορεί αυτή η επιτυχία να την βοηθήσει να κερδίσει τις εκλογές;

Η προεδρική κούρσα εισέρχεται στο πιο κρίσιμο της σημείο. Η υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις απέκτησε νέα δυναμική ανέφερε στη συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, προσθέτοντας ωστόσο πως είναι νωρίς να εκτιμηθεί αν αυτό θα διατηρηθεί μέχρι τέλους. Σε κάθε περίπτωση, τόνισε το αποτέλεσμα θα είναι οριακό.

Η αλλαγή σκυτάλης στους Δημοκρατικούς φαίνεται πως ήταν μια καλή κίνηση, αφού η Κάμαλα Χάρις ενθουσιάζει πολύ περισσότερο τους ψηφοφόρους από ότι ο απερχόμενος πρόεδρος. «Το μεγάλο της επίτευγμα ήταν πως κατάφερε να ενεργοποιήσει τη βάση των Δημοκρατικών. Με υποψήφιο τον Τζο Μπάιντεν αυτό είχε επιτευχθεί σε βαθμό γύρω στο 80%. Τώρα έχει ξεπεράσει το 90% και καταγράφεται μια ισχυρή συσπείρωση», επεσήμανε.

Ενδιαφέρον για τον Χαράλαμπο Παπασωτήριου έχουν και οι εκλογές για μερική ανανέωση του Κογκρέσου. Και εδώ το σκηνικό είναι απρόβλεπτο και όλα τα σενάρια παραμένουν ανοικτά. Πάντως, οι ισορροπίες που θα δημιουργηθούν στη Βουλή και στη Γερουσία θα είναι πολύ σημαντικές όχι μόνο για το νέο πρόεδρο αλλά και για την κατεύθυνση που ενδεχομένως να πάρει το αμερικανικό, πολιτικό σύστημα, ειδικά στην περίπτωση που υλοποιηθούν κάποιες αλλαγές που οραματίζονται κυρίως οι Δημοκρατικοί.

-Ποια είναι τα δεδομένα σήμερα λιγότερο από δύο μήνες πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές;

-Η Κάμαλα Χάρις είχε μια πολύ καλή εμφάνιση στο ντιμπέιτ της περασμένης Τετάρτης. Το πιο βασικό, όμως είναι πως μια πλειονότητα των Αμερικανών ψηφοφόρων δήλωναν πως δεν ήθελαν μια επανάληψη της μονομαχίας Μπάιντεν εναντίον Τραμπ. Με την αποχώρηση του Αμερικανού προέδρου ήρθε κάτι καινούριο στην προεδρική μάχη. Η Κάμαλα Χάρις έφερε μια ανανέωση. Παραδόξως, παρά το γεγονός πως είναι η αντιπρόεδρος εδώ και τέσσερα χρόνια κατάφερε να παρουσιάζεται ότι γυρίζει σελίδα, ως κάτι καινούριο. Στο ντιμπέιτ στην τελευταία του τοποθέτηση ο Ντόναλντ Τραμπ το επεσήμανε αυτό, όταν της είπε πως λέει τι θα κάνει, αλλά πως είχε τριάμισι χρόνια στη διάθεσή της για να τα εφαρμόσει και δεν τα έκανε. Παρόλα αυτά, η Αμερικανίδα αντιπρόεδρος έπεισε ότι φέρνει ανανέωση, ότι μαζί της το κόμμα αλλάζει σελίδα. Το μεγάλο της επίτευγμα ήταν πως κατάφερε να ενεργοποιήσει τη βάση των Δημοκρατικών. Με υποψήφιο τον Τζο Μπάιντεν αυτό είχε επιτευχθεί σε βαθμό γύρω στο 80%. Τώρα έχει ξεπεράσει το 90% και καταγράφεται μια ισχυρή συσπείρωση.

-Το ντιμπέιτ θα παίξει κάποιο ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα;

-Αξίζει να πούμε πως οι εκλογικές τάσεις έχουν αποκρυσταλλωθεί εδώ και καιρό, στις περισσότερες πολιτείες. Επτά, όμως από αυτές παραμένουν αβέβαιες. Σε αυτές τις κρίσιμες πολιτείες, τις εντυπώσεις μετά το ντιμπέιτ, όπως δείχνουν κάποιες μετρήσεις, τις κέρδισε η Κάμαλα Χάρις. Αλλά βέβαια αυτό δεν ξέρουμε αν θα έχει μια πιο μόνιμη επίδραση ή απλά είναι κάτι στιγμιαίο, αφού από το ντιμπέιτ μέχρι τις εκλογές μεσολαβούν γύρω στις οκτώ βδομάδες και πολλά μπορεί να συμβούν. Αυτό που διαφαίνεται τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή είναι μια δυναμική υπέρ της Αμερικανίδας αντιπροέδρου. Αντίθετα, ο πρώην πρόεδρος θυμίζει ξαναζεσταμένο φαγητό. Αυτά που έκανε και εντυπωσίασαν το 2016 τα κάνει ξανά και ξανά και τώρα και είναι μια από τα ίδια.

-Το ερώτημα, όμως είναι Κάμαλα Χάρις μπορεί να νικήσει τον Ντόναλντ Τραμπ;

-Φυσικά και μπορεί. Για μένα τώρα, αυτό είναι και το πιο πιθανόν σενάριο. Αν καταφέρει να νικήσει θα είναι ένα οριακό εκλογικό αποτέλεσμα, όπως είναι όλα τα τελευταία χρόνια, με μόνη εξαίρεση τη νίκη του Μπαράκ Ομπάμα το 2008.

-Τι είναι εκείνο που μπορεί να κάνει τη διαφορά στις εφτά κρίσιμες πολιτείες ώστε να γείρει το αποτέλεσμα υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου;

-Οι δημοσκοπήσεις έδειξαν οι οπαδοί του Ντόναλντ Τραμπ δεν νοιάζονται ιδιαίτερα τι έκανε, αν παρακίνησε για παράδειγμα τον όχλο να επιτεθεί στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου του 2020 ή αν επιτέθηκε στη δημοκρατία. Τους ενδιαφέρουν περισσότερο θέματα οικονομίας και κυρίως τι συμβαίνει με την τσέπη τους. Για αυτό και η Κάμαλα Χάρις προσπαθεί να παρουσιαστεί χαμογελαστή και αισιόδοξη και ότι μπορεί να προσφέρει ένα καλύτερο μέλλον, και παρουσιάζει τον αντίπαλό της ότι είναι αρνητικός και γκρινιάρης. Θα δούμε αν θα της βγει αυτό. Η ερμηνεία της οικονομίας παρά η ίδια η οικονομία είναι το κλειδί. Υπάρχουν δύο αφηγήματα. Το ένα λέει πως τα πράγματα δεν πάνε καλά, ο πληθωρισμός ανέβηκε και πολλοί Αμερικανοί παραπονιούνται για τις αυξήσεις στις τιμές της βενζίνης, για παράδειγμα. Το άλλο αφήγημα είναι πως η οικονομία πάει καλά, ότι αυξήθηκαν οι θέσεις εργασίας και ότι οι τιμές μειώνονται. Το θέμα είναι ποιος από τους δύο θα πείσει για τις θέσεις του.

-Υπάρχουν και άλλα σημαντικά ζητήματα έτσι, δεν είναι; Όπως το μεταναστευτικό, οι αμβλώσεις.

-Σαφώς και θα παίξουν και αυτά σημαντικό ρόλο. Στο μεταναστευτικό το πάνω χέρι το έχει ο Ντόναλντ Τραμπ. Δυστυχώς, ο Τζο Μπάιντεν άργησε να καταλάβει πόσο σημαντικό είναι αυτό το ζήτημα για τον αμερικανικό λαό. Η Κάμαλα Χάρις στο ντιμπέιτ προσπάθησε να επιχειρηματολογήσει πως η διακυβέρνηση Μπάιντεν επιχείρησε το Κογκρέσο να αντιμετωπίσει το ζήτημα υιοθετώντας αυστηρούς νόμους, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό μετά από παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ. Είναι, όμως ένα πολύπλοκο επιχείρημα, που δύσκολα θα περάσει στους ψηφοφόρους και η Κάμαλα Χάρις πρέπει να βρει διαφορετικούς λόγους για να πείσει. Αντίθετα, έχει το πάνω χέρι στο θέμα των αμβλώσεων. Για αυτό και ήταν μια καλή τακτική ότι εστίασε στις αμβλώσεις στη διάρκεια του ντιμπέιτ. Φαίνεται, πως αρκετές γυναίκες ψηφοφόροι θα ψηφίσουν με γνώμονα το ζήτημα αυτό. Το ζητούμενο, βέβαια, είναι αυτά τα θέματα να κάνουν τη διαφορά στις κρίσιμες πολιτείες.

-Αν τελικά είναι ένα οριακό αποτέλεσμα, τι μπορεί να συμβεί; Αν και ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι πρόεδρος πλέον, υπάρχει περίπτωση να δούμε επανάληψη των γεγονότων της 6ης Ιανουαρίου 2020;

-Δεν πιστεύω πως είμαστε στο ίδιο σημείο. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε εκατοντάδες άνθρωποι πήγαν φυλακή για αυτά που συνέβησαν τότε και μάλιστα κάποιοι με πολυετείς ποινές, όπως μερικοί από τους επικεφαλής οργανώσεων όπως οι Proud Boys ή οι Oath Keepers. Δεν είμαι σίγουρος αν ο Ντόναλντ Τραμπ σήμερα έχει στη διάθεση τις οργανώσεις αυτές που ήταν κάτι σαν τον στρατό του, όπως τις είχε πριν από τέσσερα χρόνια. Πάντως, αξίζει να πούμε πως υποσχέθηκε πως θα τους ελευθερώσει όλους αυτούς στην περίπτωση που εκλεγεί πρόεδρος. Δυστυχώς, όμως ο ίδιος προαναγγέλλει πως θα αποδεχτεί το αποτέλεσμα του ερχόμενου Νοεμβρίου, μόνο αν νικήσει και αυτό δεν προμηνύει θετικές εξελίξεις. Επιμένει και το τονίζει ξανά και ξανά πως αν χάσει θα είναι προϊόν νοθείας και υπονομεύει την εκλογική διαδικασία με τρόπο που δεν έχει ξαναγίνει στην αμερικανική ιστορία. Είναι πρωτάκουστη η αμφισβήτηση που δέχεται η δημοκρατία στις ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ.

-Μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη που καταγράφηκε μετά το ντιμπέιτ ήταν η εξαγγελία της Τέιλορ Σουίφτ πως θα ψηφίσει την Κάμαλα Χάρις. Θα παίξει αυτό κάποιο ρόλο, μπορεί να γύρει την πλάστιγγα η διάσημη τραγουδίστρια;

-Θα δούμε τι μπορεί να συμβεί, δεν θεωρώ όμως πως μπορεί να κάνει σε τέτοιο βαθμό τη διαφορά. Τα τραγούδια της απευθύνονται κυρίως σε άτομα που είναι πιο πιθανόν να ψηφίσουν Δημοκρατικούς. Υποκειμενικά είναι η πιο πετυχημένη μουσικός της εποχής μας, αλλά δεν ξέρω αν οι οπαδοί της θα ακολουθήσουν τις πολιτικές της υποδείξεις.

-Παράλληλα με τις προεδρικές θα διεξαχθούν και εκλογές για μερική ανανέωση του Κογκρέσου. Τι να περιμένουμε σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση;

-Είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Και στα δύο σώματα δηλαδή τη Βουλή και τη Γερουσία η κατάσταση είναι οριακή, δηλαδή οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν τη Βουλή με μια πλειοψηφία τεσσάρων ή πέντε εδρών και οι Δημοκρατικοί τη Γερουσία με ακόμη μικρότερη. Είναι απρόβλεπτο, όπως και κρίσιμο το αποτέλεσμα. Είναι πιθανόν και πάλι να δούμε ένα διαιρεμένο Κογκρέσο, ίσως με αντιστροφή των ρόλων αυτή τη φορά οι Δημοκρατικοί να ελέγχουν τη Γερουσία και οι Ρεπουμπλικανοί το Κογκρέσο. Πιστεύω, πως όλα τα σενάρια είναι δυνατά.

-Κάτι τέτοιο θα έχει συνέπειες για το νέο πρόεδρο, όποιος και να είναι αυτός, σωστά;

-Ακριβώς. Εκείνο που διαφαίνεται είναι μια προδιάθεση των αρχηγών των Δημοκρατικών στη Γερουσία να καταργήσουν το filibuster, δηλαδή το δικαίωμα κωλυσιεργίας. Για να γίνει αυτό σήμερα χρειάζεται στη Γερουσία μια ενισχυμένη πλειοψηφία των 60 ψήφων από τις 100, ώστε να υιοθετούνται νομοσχέδια με μια απλή πλειοψηφία των 51. Αν περάσει κάτι τέτοιο θα αλλάξει ολόκληρη τη δυναμική του αμερικανικής πολιτικής, που θα αρχίσει να μοιάζει περισσότερο με την ευρωπαϊκή. Ωστόσο, είναι μια κίνηση που κρύβει κινδύνους. Με αυτό τον τρόπο οι Δημοκρατικοί άλλαξαν τι ίσχυε για τους δικαστές και τελικά στην πορεία η κατάληξη ήταν άσχημη για αυτούς, καθώς φτάσαμε στο σημείο ο Ντόναλντ Τραμπ να διορίσει τρεις δικαστές. Χωρίς την κατάργηση του filibuster κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να συμβεί. Και είδαμε τα αποτελέσματα. Η κατάργησή του για τη δικαιοσύνη, γύρισε μπούμερανγκ για το Δημοκρατικό κόμμα.

Είναι μια δικλείδα ασφαλείας που αναγκάζει τη Γερουσία να έχει δικομματικές πλειοψηφίες. Όταν ο πρόεδρος προέρχεται από το ίδιο κόμμα που ελέγχει το Κογκρέσο θεωρεί πως δεν την χρειάζεται, ότι δεν την θέλει. Αλλά όταν οι αντίπαλοι παίρνουν την εξουσία, τότε γίνεται αντιληπτό πόσο χρήσιμη είναι. Το να την καταργήσει ένα κόμμα όταν κερδίσει τις εκλογές, είναι πιθανόν να του γυρίσει μπούμερανγκ όταν τις χάσει.

-Ο Τζο Μπάιντεν έχει εξαγγείλει πως θέλει να μεταρρυθμίσει το Ανώτατο Δικαστήριο. Μπορούν να περάσουν αυτές οι αλλαγές από το νέο Κογκρέσο;

-Όλα θα εξαρτηθούν από τη νέα σύνθεση του σώματος και κατά πόσο αυτό θα δοκιμάσει να καταργήσει το filibuster. Το πιο επικίνδυνο που έχω δει το τελευταίο διάστημα, προέρχεται από τον Τσακ Σιούμερ τον αρχηγό της πλειοψηφίας των Δημοκρατικών, που θέλει να υποβαθμίσει την ισχύ του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Τραγικά επικίνδυνη κίνηση. Οποιαδήποτε κίνηση υποβάθμισης του Ανωτάτου Δικαστηρίου καταργεί την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Και μπορεί αυτό να βολεύει για την κατάργηση ή την αναίρεση του roe vs wade για τις αμβλώσεις για παράδειγμα, αλλά μετά θα είναι άλλη συγκυρία, θα είναι άλλος πρόεδρος και αυτό θα γυρίσει μπούμερανγκ. Είναι θεμελιώδες η δικαιοσύνη να είναι ανεξάρτητη, όπως ισχύει από το 1803. Είναι πολύ επικίνδυνο να παίζουμε με αυτά τα θέματα, ανεξάρτητα από τι θέλει βραχυπρόθεσμα ένα κόμμα να πετύχει.

Μια χούφτα πολιτείες θα κρίνουν το εκλογικό αποτέλεσμα

Η καλή επίδοση της Κάμαλα Χάρις στο ντιμπέιτ με τον Ντόναλντ Τραμπ αποτυπώθηκε και στις δημοσκοπήσεις που έγιναν αμέσως μετά και που καταγράφουν ενίσχυση της υποψήφιας των Δημοκρατικών. Σύμφωνα με έρευνα του Reuters/Ipsos η Κάμαλα Χάρις προηγείται αντιπάλου της με ποσοστό 47% έναντι 42%. Στην προηγούμενη έρευνα η διαφορά τους ήταν τέσσερις μονάδες υπέρ της Χάρις.

Ακόμη και αν η Αμερικανίδα αντιπρόεδρος εξασφαλίσει και στις κάλπες ένα τέτοιο ποσοστό, αυτό δεν της εξασφαλίζει απαραίτητα και τη νίκη στις εκλογές, αφού σύμφωνα με το πολιτικό σύστημα της χώρας πρέπει να κερδίσει την πλειοψηφία στο σώμα των εκλεκτόρων. Και αυτή η πλειοψηφία θα κριθεί σε ελάχιστες κρίσιμες πολιτείες, όπως είναι η Πενσιλβάνια, η Αριζόνα, η Τζόρτζια, το Γουισκόνσιν, η Νεβάδα, το Μίσιγκαν και η Βόρεια Καρολίνα.

Αριζόνα, 11 εκλέκτορες
Αυτή ήταν μια από τις πολιτείες που έδωσε στον Τζο Μπάιντεν την προεδρία το 2020, αφού υποστήριξε τους Δημοκρατικούς για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1990. Είναι επίσης η πολιτεία που βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης για το μεταναστευτικό, ένα ζήτημα εξαιρετικά σημαντικό για τους ψηφοφόρους.

Τζόρτζια, 16 εκλέκτορες
Οι Δημοκρατικοί κέρδισαν τη Τζόρτζια το 2020, με τον μεγάλο αφροαμερικανικό πληθυσμό της πολιτείας να παίζει καθοριστικό ρόλο στη νίκη τους. Η κομητεία Φούλτον της Τζόρτζια είναι επίσης η περιοχή όπου έλαβε χώρα η παρέμβαση στις εκλογές, η οποία οδήγησε σε μία από τις τέσσερις ποινικές διώξεις κατά του Ντόναλντ Τραμπ.

Μίσιγκαν, 15 εκλέκτορες
Στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, το Μίσιγκραν ήταν η πολιτεία που ανέδειξε τον νικητή προεδρικό υποψήφιο. Ένα βασικό ζήτημα εδώ ήταν η υποστήριξη του Τζο Μπάιντεν προς το Ισραήλ στον πόλεμό του κατά της Χαμάς στη Γάζα.

Νεβάδα, 6 εκλέκτορες
Αυτή είναι η πολιτεία όπου και οι δύο υποψήφιοι θα προσπαθήσουν να κερδίσουν τους Λατίνους ψηφοφόρους. Με έδρα το Λας Βέγκας, είναι μία από τις περιοχές των ΗΠΑ που έχουν πληγεί σοβαρά οικονομικά από την COVID. Η οικονομία, οι φόροι και το κόστος ζωής είναι πιθανό να αποτελέσουν βασικά ζητήματα για τους ψηφοφόρους.

Πενσιλβάνια, 19 εκλέκτορες
Η Πενσιλβάνια βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επέζησε από απόπειρα δολοφονίας κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης εκεί. Όπως και στη Νεβάδα η οικονομία αποτελεί κορυφαίο ζήτημα, με τις τιμές των τροφίμων να αυξάνονται ταχύτερα από οπουδήποτε αλλού στη χώρα.

Ουισκόνσιν, 10 εκλέκτορες
Η πολιτεία έχει αναδείξει τον νικητή στις δύο τελευταίες εκλογές, με τον Ντόναλντ Τραμπ να τη χαρακτηρίζει «πραγματικά σημαντική» για αυτό και έχει ρίξει μεγάλο μέρος της προσπάθειάς του να την κερδίσει. Η οικονομία και τα δικαιώματα στις αμβλώσεις ξεχωρίζουν ως βασικά θέματα για τους ψηφοφόρους.

Βόρεια Καρολίνα, 16 εκλέκτορες
Εάν η Κάμαλα Χάρις κερδίσει την Βόρεια Καρολίνα, έχει 96,7% πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές, σύμφωνα με τον δείκτη εκλογικής δυναμικής του πολιτικού αναλυτή Nate Silver, ενώ αν ο Ντόναλντ Τραμπ επικρατήσει στην πολιτεία θα έχει 76,6% πιθανότητες να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.