Μέρα με τη μέρα εντείνεται η ανησυχία για τις επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, συνέπεια των επιθέσεων των Χούθι εναντίον πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Οι σιιτές αντάρτες είδαν στη νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή την ευκαιρία που ζητούσαν και με πρόσχημα την υποστήριξη προς τους Παλαιστινίους δηλώνουν παρόντες σε μια κρίση, που απειλεί να πάρει διαστάσεις περιφερειακού πολέμου. Το σπιράλ της κλιμακούμενης σύγκρουσης οξύνεται και ο πλανήτης παρακολουθεί με τρόμο, προσπαθώντας να υπολογίσει ποιες θα είναι οι επιπτώσεις.
Και στο παρελθόν οι Χούθι είχαν στοχεύσει, σποραδικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι επιθέσεις τους, όμως αυξήθηκαν από τον περασμένο Νοέμβριο και χτυπούν πλοία που διέρχονται στην περιοχή, ειδικά αμερικανικών και ισραηλιτικών συμφερόντων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλές εταιρείες να προχωρήσουν σε αναδρομολόγηση των φορτίων τους, κάτι που έχει αυξήσει κατακόρυφα το κόστος. Οι εταιρείες αυτές συγκαταλέγονται ανάμεσα στις 10 κορυφαίες ναυτιλιακές στην αγορά των containerships διεθνώς, ελέγχοντας περίπου το 65% της διεθνούς χωρητικότητας, σύμφωνα με τον οίκο Alphaliner.
Πλέον, τα τεράστια εμπορικά πλοία των κολοσσών στον κλάδο, αν θέλουν να μεταφέρουν προϊόντα από την Ασία στην Ευρώπη, καλούνται να κάνουν μια τεράστια παράκαμψη γύρω από την Αφρική για να αποφύγουν το σημείο. Ο πλους από την Ασία στην Ευρώπη μέσω του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας αντί της Διώρυγας του Σουέζ είναι μια εκτροπή που επιμηκύνει το ταξίδι από τη Σιγκαπούρη στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, για παράδειγμα, κατά 3.300 μίλια ή σχεδόν κατά 40%.
Η Διώρυγα του Σουέζ και η ευρύτερη Ερυθρά Θάλασσα τουλάχιστον μέχρι τα στενά του Μπαμπ ελ Μπαντέμπ αποτελεί μια παγκόσμιας σημασίας αρτηρία για τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και τα δεξαμενόπλοια καυσίμων. Tο 2023 περίπου 24.000 πλοία πέρασαν από εκεί, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου βάσει όγκου, σύμφωνα με την Clarksons, μια ναυλομεσιτική εταιρεία. Αυτό περιλαμβάνει το 20% της παγκόσμιας μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, σχεδόν το 10% του θαλάσσιου πετρελαίου και το 8% του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Κάθε μέρα, περίπου 50 πλοία διέρχονται από το Σουέζ.
Καθώς η κρίση κλιμακώνεται, οι συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία αυξάνονται. Τα πρώιμα στοιχεία είναι ήδη ανησυχητικά, καθώς το παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε κατά 1,3% τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το γερμανικό Ινστιτούτο Κίελου για την Παγκόσμια Οικονομία μετά από έρευνα που διεξήγαγε για τις συνέπειες των επιθέσεων σε φορτηγά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. «Το κόστος των αγαθών στην Ευρώπη από την Ασία θα είναι σημαντικά υψηλό, δήλωσε ο οικονομικός διευθυντής της DP World, Yuvraj Narayan, από το βήμα του Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός. «Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα αισθανθούν τον πόνο. Θα πλήξει τις ανεπτυγμένες οικονομίες περισσότερο από ό,τι τις αναπτυσσόμενες οικονομίες», πρόσθεσε.
Ο αντίκτυπος προς το παρόν δεν είναι άμεσα αισθητός. Αν η κατάσταση συνεχιστεί σύντομα και οι καταναλωτές θα αρχίσουν να αισθάνονται πιο έντονα τις επιπτώσεις, καθώς είναι πολύ πιθανόν να δουν τις τιμές αρκετών προϊόντων να ανεβαίνουν. Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί πως θα εξελιχθεί η κατάσταση αν και ίσως τα πράγματα να είναι πιο εύκολα για την Ευρώπη, που αυτή την στιγμή έχει να αντιμετωπίσει αποπληθωριστικές τάσεις.
Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε ότι η διακοπή των βασικών ναυτιλιακών δρομολογίων διαβρώνει τα δίκτυα ανεφοδιασμού και αυξάνει την πιθανότητα πληθωριστικών πιέσεων. Αναλυτές εκτιμούν πως τα επιτόκια θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα και πως θα καθυστερήσει η μείωσή τους. Ίσως οι φόροι να πρέπει να αυξηθούν, ώστε να κλείσουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα, κάτι που θα συμπιέσει τη ζήτηση.
Ένας άλλος, παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι το θεαματικό άλμα που έχει σημειώσει το κόστος της ασφάλισης των εμπορικών πλοίων και δεξαμενόπλοιων, μια επιβάρυνση που προφανώς θα μετακυλιστεί στους πελάτες και τελικά στους καταναλωτές. Οι ασφαλιστικές χρεώνουν πλέον από 0,75% έως και 1% επί της αξίας του πλοίου που διέρχεται από την εμπόλεμη περιοχή, με το κόστος να έχει μάλιστα αυξηθεί περαιτέρω αφότου Αμερικανοί και Βρετανοί ξεκίνησαν αεροπορικές επιδρομές για να καταστείλουν τη δράση των Χούθι της Υεμένης. Οι αυξήσεις αυτές αν συνεχιστούν αυξάνουν τον κίνδυνο η διέλευση από την περιοχή να γίνει τόσο ακριβή που να καταστεί ασύμφορη.
Ο τομέας της ενέργειας θα επηρεαστεί. Μέσω της Ερυθράς Θάλασσας διαμετακομίζεται περίπου το 80% του ρωσικού πετρελαίου προοριζόμενο για τις ασιατικές αγορές. Περίπου το 45% των ρωσικών προϊόντων ταξιδεύουν μέσω της Ερυθράς Θάλασσας. Οι Χούθι δεν χτυπούν τα ρωσικά φορτία που μεταφέρονται από τα στενά. Έτσι, η Ρωσία θα επωφεληθεί από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου. Γενικά τίθεται θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού εμπορίου και ναυσιπλοΐας καθώς τα ρωσικά, κινεζικά και Καταριανά προϊόντα έχουν ελεύθερη διέλευση και δεν πλήττονται από τους παραστρατιωτικούς Χούθι.
Ζημιωμένη από τις υψηλές τιμές της ενέργειας θα είναι η Ευρώπη, αφού το μεγαλύτερο μέρος του LNG που προμηθεύεται περνά από τα στενά του Μπαμπ ελ Μπαντέμπ. Το καλό νέο είναι πως οι ευρωπαϊκές υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου είναι γεμάτες πάνω από 97% και ο χειμώνας δεν είναι βαρύς για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες μέχρι σήμερα, επομένως η κατάσταση μέχρι τώρα είναι διαχειρίσιμη.
Υπόψη πρέπει, επίσης, να ληφθεί και η επιπλέον επιβάρυνση για το περιβάλλον. Ανάλογα με το τι αποφασίζουν να κάνουν οι εταιρείες πρέπει να προσθέσουν περισσότερα πλοία για να καλύψουν τον επιπλέον χρόνο ή να κάψουν περισσότερα καύσιμα για το μεγαλύτερο ταξίδι εάν αποφασίσουν να πάνε πιο γρήγορα για να ανταποκριθούν στα δρομολόγιά τους. Και τα δύο θα απελευθέρωναν περισσότερη κλιματική αλλαγή διοξείδιο του άνθρακα, εκτίμησε η Drewry, μια εταιρεία συμβούλων ναυτιλιακής έρευνας.
Καθυστερήσεις και παύση λειτουργίας
Επιχειρήσεις έχουν ήδη ανακοινώσει καθυστερήσεις, όπως η γιγάντια σουηδική εταιρεία επίπλων Ikea. «Η κατάσταση στη Διώρυγα του Σουέζ θα προκαλέσει καθυστερήσεις», εξήγησε η εταιρεία. Προβλήματα λόγω των επιθέσεων των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν δημιουργηθεί και στην παραγωγή αυτοκινήτων. Η Tesla διευκρίνισε πως η παραγωγή της θα ανασταλεί για δύο εβδομάδες στο ευρωπαϊκό εργοστάσιό της, από τις 29 Ιανουαρίου ως τις 11 Φεβρουαρίου. Το εργοστάσιο της Volvo στη Γάνδη του Βελγίου πρόκειται, επίσης, να παραμείνει κλειστό για μερικές ημέρες στα μέσα Ιανουαρίου, καθώς έχει έλλειψη κιβωτίων ταχυτήτων, η παράδοση των οποίων έχει καθυστερήσει εξαιτίας αναπροσαρμογών στις θαλάσσιες οδούς.
Τα προβλήματα θα αυξηθούν στην περίπτωση που η αναταραχή στην Ερυθρά Θάλασσα συνεχιστεί για αρκετό καιρό ακόμη. «Οι επιχειρήσεις προϊόντων εξοπλισμού ή ηλεκτρονικών μπορεί να αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις. Γι’ αυτές που εργάζονται με πολύ μικρά αποθέματα, αυτό μπορεί να αποδειχθεί προβληματικό», ανέφερε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Άνο Κουχανάταν, οικονομολόγος της Allianz Trade.
Τρεις επιλογές για τους αντάρτες
Οι Χούθι, έχουν τρεις επιλογές στη διάθεσή τους, με φόντο τις επιθέσεις κατά πλοίων που πραγματοποιούν. Σύμφωνα με τον Frank Gardner, ανταποκριτή του BBC ενδεχομένως να υποχωρήσουν, έχοντας καταφέρει να δώσουν το μήνυμά τους, να ενισχύσουν το περιφερειακό τους προφίλ και να ενδυναμώσουν τη δημοτικότητά τους στην πατρίδα τους. Οι ενέργειές τους μέχρι σήμερα δεν παρέχουν καμιά ένδειξη ότι θα κάνουν κάτι τέτοιο.
Μια άλλη επιλογή είναι να συνεχίσουν να παρενοχλούν τα στρατιωτικά και εμπορικά πλοία. Και μια Τρίτη και αυτό είναι κάτι που ανησυχεί τη Δύση, θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν τους εναπομείναντες πυραύλους και τα drones και να περιμένουν την ευκαιρία για να εξαπολύσουν μια μαζική επίθεση εναντίον ενός πολεμικού πλοίου των ΗΠΑ ή της Βρετανίας, με την ελπίδα να εξουδετερώσουν την αεράμυνά τους. Εξάλλου, αυτό είναι κάτι που ο εκπρόσωπος των Χούθι έχει ήδη υπαινιχθεί και παραμένει ένας πραγματικός κίνδυνος.
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εκτιμούν ότι οι πρόσφατες αεροπορικές επιδρομές στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των Χούθι έχουν καταστρέψει περίπου το ένα τέταρτο του οπλοστασίου τους. Περαιτέρω αεροπορικές επιδρομές θα το πλήξουν περαιτέρω, οπότε οι Χούθι θα πρέπει να κάνουν προσεκτικούς υπολογισμούς ως προς το πόσο πολύ θα εντατικοποιήσουν τις δράσεις τους πέρα από την σκληρή ρητορική τους για αντίποινα.
Καθοριστικός ο ρόλος του Ιράν
Σε απάντηση για τις επιθέσεις των Χούθι, οι ΗΠΑ και η Βρετανία με την υποστήριξη και άλλων κρατών χτύπησαν θέσεις των ανταρτών στην Υεμένη. Η Ουάσιγκτον διεμήνυσε ταυτόχρονα πως δεν έχει σκοπό να εμπλακεί σε πόλεμο με τους Χούθι, αλλά αυτό που επιδιώκουν είναι να σταματήσουν οι επιθέσεις εναντίον των πλοίων, που διέρχονται την Ερυθρά Θάλασσα. «Δεν θέλουμε να το επεκτείνουμε. Οι Χούθι έχουν μία επιλογή να κάνουν και έχουν ακόμη χρόνο για να λάβουν τη σωστή απόφαση, που είναι να σταματήσουν αυτές τις επικίνδυνες επιθέσεις» σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, είπε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου στα μέσα της περασμένης βδομάδας.
Οι Χούθι δείχνουν πάντως έτοιμοι να συντηρήσουν την ένταση. Βέβαια, τα πάντα θα εξαρτηθούν από το Ιράν, το οποίο διατηρεί στενότατες σχέσεις με τους αντάρτες, που θεωρούνται σημαντικό σκέλος του επονομαζόμενου άξονα της αντίστασης των Ιρανών Αγιατολάχ. Η Τεχεράνη επένδυσε στους Χούθι επιδιώκοντας να ελέγξει δύο καίρια περάσματα, τα Στενά του Ορμούζ και τα Στενά Μπαμπ ελ Μαντέμπ που οδηγούν από τον Ινδικό Ωκεανό στην Ερυθρά Θάλασσα και από εκεί βόρεια στη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Καθώς, τα δύο αυτά στενά αποτελούν από τις πλέον σημαντικές οδούς ναυσιπλοΐας για την παγκόσμια οικονομία οι Χούθι αποτελούν «στρατηγικό πλεονέκτημα» για το Ιράν.
Επίσης, οι Ιρανοί στηρίζουν τους αντάρτες με οπλισμό, χρήματα και όποτε αυτό χρειαστεί με τεχνογνωσία στέλνοντας ειδικούς και συμβούλους. Ο στόχος του Ιράν είναι διπλός. Ο πρώτος είναι η στρατηγική περικύκλωση του Ισραήλ και ο δεύτερος η άσκηση πίεσης στα αραβικά καθεστώτα της περιοχής που έχουν σχέσεις συνεργασίας ή ανοχής μαζί με το εβραϊκό κράτος.
Από τον τρόπο, με τον οποίο θα αντιδράσει επομένως η Τεχεράνη θα εξαρτηθούν πολλά. Επίσημα, το ιρανικό καθεστώς τονίζει πως δεν επιθυμεί κλιμάκωση. Παραμένει άγνωστο όμως τι θα κάνει αν συνεχιστούν τα πλήγματα εναντίον των Χούθι στην Υεμένη. Μια άμεση πάντως στρατιωτική απάντηση, θα περιπλέξει την κατάσταση και θα φέρει ακόμη πιο κοντά το ενδεχόμενο ενός περιφερειακού πολέμου, αφού αυτό θα σήμαινε και την αντίστοιχη εμπλοκή δυτικών κρατών, κυρίως των ΗΠΑ.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως παρά τα πλήγματα που δέχτηκαν, οι Χούθι σύμφωνα με ειδικούς, διατηρούν περίπου το 75% της ικανότητάς τους να εκτοξεύουν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε πλοία που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ισχυρίζονται ότι έχουν προκαλέσει ζημιές ή έχουν καταστρέψει περίπου το 90% των στόχων που χτυπήθηκαν.
