Την περασμένη βδομάδα μια Ισραηλινή πρώην όμηρος της Χαμάς από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, βγήκε και μίλησε ανοικτά για τη σεξουαλική βία και τα βασανιστήρια που υπέστη στη διάρκεια της αιχμαλωσίας της. Ήταν η πρώτη φορά που ένα θύμα της τρομοκρατικής οργάνωσης έδινε τη συγκλονιστική του μαρτυρία για τα όσα τραγικά βίωσε.

Παράλληλα, έκθεση του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε στις αρχές Μαρτίου επιβεβαίωσε τις πολύμηνες καταγγελίες του Ισραήλ για άγρια σεξουαλική βία από τρομοκράτες, μέλη της Χαμάς, την ημέρα της επίθεσης, αλλά και στη συνέχεια, κατά την κράτηση των ομήρων στη Γάζα, η οποία συνεχίζεται, σύμφωνα με την έκθεση. Η σεξουαλική βία που καταγράφηκε στις 7 Οκτωβρίου ήταν τρομακτική ανέφερε η Αγιελέτ Ραζίν Μπετ Ορ, δικηγόρος, πρώην εισαγγελίας και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών σε συνέντευξή της στον Φιλελεύθερο. Εξήγησε πως τα θύματα σεξουαλικής βίας μαθαίνουν στην ουσία να ζουν με τα τραύματά τους και ότι ποτέ δεν τα αφήνουν πίσω τους. «Νομίζω ότι τα θύματα μαθαίνουν να ζουν μαζί με τα τραύματά τους, τα οποία κάποτε γίνονται πιο έντονα και κάποτε λιγότερο στην πορεία τους. Και αυτό που προσπαθούν είναι να μην αφήνουν τις πληγές τους να κυριαρχούν στη ζωή τους», επεσήμανε.

Η Ισραηλινή ειδικός αναφέρθηκε και στο πόσο αποκαρδιωτικό είναι για την ίδια το γεγονός πως οι Ισραηλινές γυναίκες δεν είχαν την απαιτούμενη συμπαράσταση από τις γυναικείες και τις φεμινιστικές οργανώσεις. Όπως είπε πρόκειται για ένα πισωγύρισμα για τις γυναικείες διεκδικήσεις που στέλνει λανθασμένα μηνύματα. «Δεν είναι ένα πολιτικό ζήτημα και ο βιασμός δεν μπορεί να μπαίνει μέσα σε πλαίσια. Σε αυτή την περίπτωση δεν έχει καμία σημασία αν υποστηρίζεις το Ισραήλ ή την Παλαιστίνη. Αν δεν πούμε ανοικτά και ξεκάθαρα πως αυτοί οι βιασμοί ήταν λάθος, πως δεν έπρεπε να γίνουν, παίρνουμε τις διεκδικήσεις μας χρόνια πίσω», κατέληξε.

-Ποια ήταν η εμπλοκή σας με τα θύματα σεξουαλικής βίας των επιθέσεων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου; Για ποιους λόγους αποφασίσατε να δράσετε;

-Είμαι δικηγόρος και υπήρξα ποινικός εισαγγελέας. Επίσης, ήμουν νομικός σύμβουλος σε συνδέσμους για βιασμούς γυναικών, όπως επίσης και διευθύντρια της Αρχής για τη Προώθηση του Καθεστώτος των Γυναικών. Ένιωσα πως τα επαγγελματικά μου μονοπάτια με έσπρωξαν αυτή τη χρονική στιγμή για να δράσω. Όταν έγινε η επίθεση ήμουν σε οικογενειακές διακοπές. Μετά το αρχικό σοκ άρχισαν τα ερωτήματα και να έρχονται οι πληροφορίες για βιασμούς, σεξουαλικές επιθέσεις, ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων. Και μέσα μου ήθελα να ήταν όλα υπερβολές αλλά την ίδια στιγμή ήθελα να ξέρω τι ακριβώς συνέβη. Έξι μήνες μετά ξέρουμε πως ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου και πως όλα όσα έγιναν ξεπερνούσαν και την πιο νοσηρή φαντασία. Είναι τρομακτική η έκταση της βίας, του τρόμου, του πόνου που καταγράφηκε μέσα σε ελάχιστη χρονική περίοδο. Μέσα σε μια μέρα έγιναν φρικαλεότητες που γίνονται συνήθως σε ένα με δύο χρόνια σε ένα πόλεμο. Έτσι άρχισα να αναζητώ πληροφορίες και να εργάζομαι εθελοντικά με μια ad hoc ομάδα ειδικών. Χρησιμοποιήσαμε την εμπειρογνωμοσύνη μας για να μαζέψουμε τα κομμάτια του παζλ και να καταλάβουμε τι συνέβη αλλά και για να βοηθήσουμε τις ισραηλινές αρχές να προσφέρουν στα θύματα κάθε ιατρική, ψυχολογική βοήθεια και στήριξη. Επίσης, στόχος μας ήταν να κάνουμε γνωστό αυτό που έγινε και εκτός Ισραήλ.

-Γνωρίζουμε πως δεκάδες γυναίκες υπήρξαν θύματα σεξουαλικής βίας στις 7 Οκτωβρίου. Γνωρίζετε σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα;

Κατ αρχήν να πούμε πως δεν είναι μόνο βιασμοί πρόκειται για βία με βάση το φύλο, κάτι που μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Μπορεί να είναι αγγίγματα, βιασμοί συχνά και ομαδικοί βιασμοί. Μπορεί να είναι ακρωτηριασμοί και ξέρουμε πως άντρες και γυναίκες πυροβολήθηκαν στην περιοχή των γεννητικών τους οργάνων. Η παρέλαση ενός γυμνού σώματος στους δρόμους της Γάζα είναι επίσης βία με βάση το φύλο. Εξ όσων γνωρίζω όσα θύματα έχουν καταφέρει να επιβιώσει βρίσκονται σε διαδικασία θεραπείας και αντιμετώπισης των τραυμάτων τους. Κανένα θύμα δεν έχει καταθέσει ακόμη σε νομική διαδικασία, ούτε έχουν γίνει κάποια νομικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Προς το παρόν προτεραιότητα είναι να επουλώσουν τα τραύματά τους.

-Στη διάρκεια της καριέρας σας έχετε έρθει σε επαφή με πολλά θύματα σεξουαλικής βίας. Καταφέρνουν να αφήνουν πίσω τους τα τραύματά τους; Πως είναι η ζωή τους μετά από ένα τέτοιο γεγονός;

Δεν πιστεύω πως υπάρχει κάτι όπως το «αφήνεις πίσω το τραύμα». Νομίζω ότι τα θύματα μαθαίνουν να ζουν μαζί με τα τραύματά τους, τα οποία κάποτε γίνονται πιο έντονα και κάποτε λιγότερο στην πορεία τους. Και αυτό που προσπαθούν είναι να μην αφήνουν τις πληγές τους να κυριαρχούν στη ζωή τους. Γνωρίζω πολλά θύματα διαφορετικών ειδών σεξουαλικών επιθέσεων που έχουν μια καλή, υγιή, ενεργή ζωή. Αλλά ποτέ δεν άφησαν πίσω τους το τραύμα, απλά έμαθαν να ζουν μαζί του. Είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε πως όσο πιο γρήγορα ένα θύμα λάβει τη σωστή θεραπεία, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχει να καταφέρει να το αντιμετωπίσει και να θεραπευτεί.

-Τα θύματα σεξουαλικής βίας της 7ης Οκτωβρίου δέχτηκαν την κατάλληλη θεραπεία; Ποια ήταν η βοήθεια που δέχτηκαν από την ισραηλινή κυβέρνηση ειδικά εν καιρώ πολέμου;

-Αυτή είναι μια σωστή ερώτηση. Χρειάστηκε κάποιο διάστημα για να οργανωθεί η κατάσταση αλλά το υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας εκπόνησε προγράμματα για αυτούς τους ανθρώπους που υπέστησαν ένα ομαδικό τραύμα. Ήταν μια πρωτόγνωρη κατάσταση και η διαχείρισή της δύσκολη. Είναι εις γνώση μου πως πέντε επιζήσαντες από το φεστιβάλ Νova, τέσσερις γυναίκες και ένας άντρας που δέχτηκαν σεξουαλική βία προσέφυγαν σε αυτά τα προγράμματα για βοήθεια, ενώ άλλοι προχώρησαν ιδιωτικά. Είναι σημαντικό να πούμε πως αυτοί οι άνθρωποι μέσα σε μια μέρα πέρασαν από πολλά τραύματα. Μπορεί να είδαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα να σφαγιάζονται, να πυροβολήθηκαν οι ίδιοι, είτε να υπέστησαν σεξουαλική επίθεση. Υπάρχουν πολλά στάδια τραύματος που πρέπει να θεραπευτούν. Και είναι ευθύνη μας ως κοινωνία να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον ώστε να αισθάνονται ασφαλείς να μιλήσουν για ότι πέρασαν και να μπορέσουν να το διαχειριστούν.

-Πως σχολιάζετε τη στάση που κράτησαν οι φεμινιστικές οργανώσεις παγκοσμίως σε σχέση με την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και τα θύματα σεξουαλικής βίας;

-Οι αντιδράσεις των φεμινιστικών οργανώσεων ήταν εντελώς αποκαρδιωτικές για μένα, ως φεμινίστρια και ως ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γνωρίζουμε πέραν πάσης αμφιβολίας πως τα σώματα των γυναικών γίνονται μέρος του πεδίου των μαχών. Δεν είναι κάτι που τώρα έγινε στο Ισραήλ, αυτό συμβαίνει σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Από την Κορέα, μέχρι την Ουκρανία και την Κύπρο του 1974 οι γυναίκες υφίστανται βία εν καιρώ πολέμου. Και όμως τώρα είδαμε ελάχιστη συμπαράσταση και μεγάλη δόση αμφισβήτησης. Γιατί οι Ισραηλινές γυναίκες δεν γίνονται πιστευτές; Γιατί υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά και πρέπει να αποδείξουν με επιπλέον αποδεικτικά στοιχεία το μαρτύριο που πέρασαν. Υπάρχει μια εμπεριστατωμένη έκθεση του ΟΗΕ για αυτό το θέμα, και ο ΟΗΕ είναι ο τελευταίος οργανισμός που μπορεί να κατηγορήσει κανείς πως κρατεί φιλοϊσραηλινή στάση. Και όμως ελάχιστοι σημασία δίνεται και ακόμη και την έκθεση κάποιοι προσπαθούν να την υπονομεύσουν.

-Άρα περιμένατε περισσότερη φεμινιστική υποστήριξη σε αυτό το θέμα;

-Ναι φυσικά. Γιατί δεν είναι ένα πολιτικό ζήτημα και ο βιασμός δεν μπορεί να μπαίνει μέσα σε πλαίσια. Σε αυτή την περίπτωση δεν έχει καμία σημασία αν υποστηρίζεις το Ισραήλ ή την Παλαιστίνη. Δεν έχει καμία σημασία. Αν δεν πούμε ανοικτά και ξεκάθαρα πως αυτοί οι βιασμοί ήταν λάθος, πως δεν έπρεπε να γίνουν, παίρνουμε τις διεκδικήσεις μας χρόνια πίσω. Τον περασμένο μήνα ήταν η διεθνής μέρα της γυναίκας. Ποια επιτεύγματα έχουμε να γιορτάσουμε όταν ακόμη συζητούμε για αυτό το θέμα; Υπάρχουν 134 όμηροι 19 από αυτούς είναι γυναίκες. Ξέρουμε όχι από ισραηλινές πηγές ότι υφίστανται σεξουαλική βία, συνεχιζόμενη μάλιστα που περιλαμβάνει και βιασμούς. Πού πήγε το «την πιστεύουμε» που εξαφανίστηκε το #MeToo; Πως μπορούν να αποστρέφουν το βλέμμα και να σιωπούν;

-Έχετε εξήγηση πάντως, γιατί οι Ισραηλινές γυναίκες δεν είχαν την απαιτούμενη διεθνή υποστήριξη;

-Έχω δύο απαντήσεις και δυστυχώς καμιά δεν είναι καλή. Η πρώτη είναι ότι αφορά, το παλιό, κλασσικό αντισημιτισμό. Ακόμη και όταν υπάρχουν αποδείξεις λένε πως είναι κατασκέυασμα της τεχνητής νοημοσύνης και προτιμούν να μην πιστέψουν επειδή έχει να κάνει με το Ισραή. Και η δεύτερη είναι λόγω άγνοιας. Ίσως γιατί δεν έχουν ξοδέψει χρόνο να δουν τα στοιχεία και να ακούσουν τα θύματα. Ελπίζω ότι με αυτό που κάνω με τις διαλέξεις, τις συναντήσεις, τις ενημερώσεις και τις επαφές να συμβάλλω στο να αλλάξει αυτό. Και αυτό που λέω σε όλους είναι πως σε κάθε περίπτωση αφιερώστε χρόνο να ενημερωθείτε. Δεν έχει σημασία αν θα πειστείτε, αν θα αλλάξετε γνώμη, αλλά τουλάχιστον ενημερωθείτε.

Οι γυναίκες να παραμείνουν ενωμένες

-Γενικά το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια οπισθοχώρηση στις γυναικείες κατακτήσεις. Βλέπουμε για παράδειγμα να τίθεται αν αμφιβόλω το δικαίωμα της έκτρωσης να υιοθετούνται πολιτικές που παίρνουν τις γυναίκες χρόνια πίσω.

-Έχετε απόλυτο δίκαιο. Και είναι για αυτό που είναι πιο κρίσιμο από ποτέ στην περίπτωση του Ισραήλ όπως και σε κάθε άλλη να ορθώσουμε το ανάστημά μας και να μην σταματήσουμε να μιλούμε για αυτό το θέμα. Να πιστέψουμε τις Ισραηλινές, τις Ουκρανές, τις Αυστραλές αδερφές μας και να σταθούμε στο πλευρό τους. Πριν από μερικά χρόνια ήρθα εδώ στην Κύπρο και διαδήλωσα υπέρ της Βρετανίδας κοπέλας που κατηγόρησε Ισραηλινούς ότι την βίασαν ομαδικά. Αυτό είναι που πρέπει να κάνουμε οι φεμινίστριες να παραμείνουν ενωμένες.

-Η σεξουαλική βία σε καιρό πολέμου απαγορεύεται, αλλά σπάνια τιμωρείται. Υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει για να αλλάξει αυτό; Πως θα δούμε εγκληματίες να οδηγούνται ενώπιον της δικαιοσύνης;

-Δεν είμαι ειδικός στο διεθνές δίκαιο, αλλά αυτό που γνωρίζω είναι ότι υπάρχουν ορισμένες διαδικασίες που αναγνωρίζονται για σεξουαλικές επιθέσεις. Ωστόσο το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση πως διαπράττονται εγκλήματα σεξουαλικής φύσης. Και εδώ πρέπει να πω πως η Κύπρος έχει κρατήσει μια ισχυρή στάση και έδειξε πως στέκεται δίπλα στο Ισραήλ. Έδειξε ηγετικότητα και η φωνή της ακούστηκε δυνατά. Το δεύτερο βήμα είναι να απαιτήσουμε δράση. Να ζητούμε να αποδοθεί δικαιοσύνη και να μην κρατούμε το στόμα μας κλειστό.

Κατηγορίες στον ισραηλινό στρατό

-Πως αντιμετωπίζετε το γεγονός πως και ο ισραηλινός στρατός έχει κατηγορηθεί για σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον Παλαιστινίων γυναικών; Πως πρέπει να αντιδράσει η κυβέρνηση του Ισραήλ αλλά και η κοινωνία;

-Αν κάτι τέτοιο έχει συμβεί πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη μεγαλύτερη σοβαρότητα και να χρησιμοποιήσουμε κάθε νομικό και ερευνητικό μέσο που έχουμε για να το εξετάσουμε και ευτυχώς το Ισραήλ διαθέτει ένα λειτουργικό, δίκαιο νομικό σύστημα. Και εγώ ως ποινικός εισαγγελέας έχω ασχοληθεί με παρόμοιες υποθέσεις. Προς το παρόν, όμως δεν υπάρχει το παραμικρό στοιχείο που να δικαιολογεί τους ισχυρισμούς, πόσο μάλλον να ξεκινήσει μια έρευνα. Πότε, που, ποια μονάδα εμπλέκεται, δεν ξέρουμε τίποτα. Όλα ξεκίνησαν από μια γενικόλογη αναφορά, ούτε καν ημερομηνία, ούτε σε ποιο νοσοκομείο, τίποτα. Αλλά και πάλι αυτό που λέω είναι ότι πρέπει να υπάρξουν στοιχεία και να γίνει έρευνα. Επιπλέον, θέλω να πω, πως στην περίπτωση που κάτι τέτοιο ισχύει είναι σποραδικό, δεν είναι συστημικό και είναι εκτός των εντολών που δίνουν οι διοικητές των μονάδων στους στρατιώτες με το τι πρέπει να κάνουν επί του πεδίου. Δεν είναι εντολές της ηγεσίας, όπως συμβαίνει με τη Χαμάς. Οι τρομοκράτες της στις 7 Οκτωβρίου είχαν λάβει σαφείς εντολές να χρησιμοποιήσουν την σεξουαλική βία ως όπλο πολέμου. Ήταν σχεδιασμένο. Αλλά για να επιστρέψω στην ερώτησή σας. Αν έχει συμβεί κάτι τέτοιο είναι πολύ σοβαρό και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε, δεν είναι αυτός ο στρατός που θέλουμε.

-Ξέρετε όμως κάτι; Πραγματικά θα σας εξέπληττε αν όντως κάτι τέτοιο έστω σποραδικά έχει συμβεί; Δεν είναι η πραγματικότητα πως σε καιρό πολέμου οι γυναίκες είναι και σεξουαλικά θύματα;

-Έχετε δίκαιο πως οι γυναίκες πάντοτε πληρώνουν μεγάλο τίμημα στους πολέμους. Σε κάθε σύγκρουση ξέρουμε πως μια γυναίκα είναι πολύ πιθανόν να είναι θύμα και μάλιστα σεξουαλικής βίας. Είμαι σκεπτική για τους ισχυρισμούς πως Ισραηλινοί στρατιώτες κακοποίησαν σεξουαλικά Παλαιστίνιες γυναίκες γιατί αυτοί που τους διατύπωσαν είναι βαθιά προκατειλημμένοι εναντίον του Ισραήλ. Όπως είπα και πριν είμαι από αυτούς που πιστεύουν τις γυναίκες. Θέλω την παραμικρή ένδειξη πως κάτι τέτοιο συνέβη, θέλω να ακούσω τις ίδιες τις γυναίκες να το λένε και θα είμαι η πρώτη που θα απαιτήσει να γίνει έρευνα και να απονεμηθεί δικαιοσύνη.

-Γνωρίζεται σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα οι όμηροι που βρίσκονται ακόμη στα χέρια της Χαμάς;

-Αυτοί οι άνθρωποι κρατούνται εδώ και έξι μήνες. Υπάρχουν σαφείς αποδείξεις πως υφίστανται σεξουαλικές επιθέσεις αλλά και βιασμούς. Από μαρτυρίες και πληροφορίες ξέρουμε πως είναι εντελώς απομονωμένοι και δεν έχουν επαφή μεταξύ τους. Εξαρτούνται εξ ολοκλήρου από τους τρομοκράτες της Χαμάς. Τους λένε πως το Ισραήλ δεν υπάρχει πια. Πάσχουν από σοβαρές ιατρικές καταστάσεις, κάποιες προϋπήρχαν από πριν κάποιες είναι καινούριες. Δεν τρέφονται σωστά και σε ορισμένες περιπτώσεις πρέπει κιόλας να πεινούν. Ζουν σε κάκιστες συνθήκες υγιεινής. Το ηθικό τους πρέπει να έχει σπάσει τόσο καιρό σε κάποιο τούνελ.