Ο Βρετανός πρωθυπουργός ακύρωσε τη συνάντησή του με τον Έλληνα ομόλογό του λόγω της αναφοράς του τελευταίου στην πάγια θέση της Ελλάδος περί της επανένωσης των γλυπτών του Παρθενώνα. Οι πολιτικές αναδιατάξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία χρόνια καθιστούν την ακύρωση της συνάντησης ένα ακόμα κρίκο στην αλυσίδα της πολιτικής παρακμής της χώρας. Η διαπίστωση αυτή δεν διέπεται απλώς από τη μαρασμώδη θέση του ΗΒ στο διεθνές σύστημα, αλλά κυρίως από έναν υπαρξιακό προβληματισμό, ο οποίος τρέφεται από την αποικιοκρατική του ιστορία. Με άλλα λόγια, ο Ρίσι Σουνακ ακολουθεί πιστά το βρετανικό μοτίβο συμπεριφοράς: «θέλω ό,τι δεν είναι δικό μου».

Το ΗΒ αναζητεί απεγνωσμένα το νέο του ρόλο ή την παλινόρθωση του παλιού του εαυτού. Οι διαβεβαιώσεις ότι κατόπιν του Brexit το ΗΒ θα αναζητήσει και θα επιτύχει νέες συνεργασίες, οι οποίες θα αναβαθμίσουν τη χώρα και κυρίως θα την απαλλάξουν από τις μεταναστευτικές ροές αποδείχθηκαν στείρες. Από την άλλη μεριά, η ακύρωση της συνάντησης με τον Κυριάκο Μητσοτάκη ήταν μια προσωπική επιλογή του Ρίσι Σούνακ. Ο ινδικής καταγωγής Βρετανός πρωθυπουργός ενδύεται το προσωπείο του διαδόχου μιας αφενός παντοδύναμης και αφετέρου εκλιπούσας αυτοκρατορίας με σκοπό να επιλύσει τη συνειδησιακή δυστροπία της βρετανικής διπλωματίας και το ιστορικό βάρος που φέρνουν μαζί τους οι αποικιοκρατικές πολιτικές. Η χώρα καταγωγής του Βρετανού πρωθυπουργού υπέστη τη βρετανική λεηλασία κι αυτό είναι κάτι που αναδεικνύει την ψυχολογική διάσταση του θέματος.

Επιπρόσθετα, ο Σούνακ κατάφερε με τη συμπεριφορά του να επαναφέρει το ζήτημα των γλυπτών του Παρθενώνα και να προκαλέσει τη διεθνή συμπάθεια για τους Έλληνες. Τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι που διεγείρουν αυταρχικούς ηγέτες, όπως ο Ερντογάν ή ο Πούτιν κι αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συνδυαστεί και με τη νέα ηγεσία που θα προκύψει στις ΗΠΑ. Εδώ, προκύπτει και το ερώτημα κατά πόσον ο Σούνακ θα μπορούσε να δώσει την συγκατάθεσή του στην πώληση των μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία.

Οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο αποτελούν μέρος της ίδιας συμπεριφορικής αλληλουχίας με αποικιοκρατικό πρόσημο. Η Δεκέλεια και το Ακρωτήρι αποτελούν περιοχές με μεγάλη ιστορική σημασία χιλιάδων ετών, η οποία καθιστά αυτόματα τις βρετανικές βάσεις ένα ξένο σώμα. Ωστόσο, το ΗΒ δεν συνειδητοποιεί, τουλάχιστον επί του πρακτέου, την υφαρπαγή της γης ενός άλλου λαού. Τουναντίον, απαιτεί, με τη συνήθη αναίδειά του, από την ΚΔ να αποδεχθεί ως μια τετελεσμένη πράξη την ύπαρξη των βάσεων στην Κύπρο. Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ότι το ΗΒ δεν μπορεί να διατηρεί οποιαδήποτε κυριαρχία επί του Αρχιπελάγους Chagos και καταδίκασε το ΗΒ για τη μη παράδοση του εδάφους στον Μαυρίκιο. Η απόφαση επιβεβαίωσε την αντίστοιχη Γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, τη σχετική απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου του ΗΒ, η οποία είναι δεσμευτική και αναφέρεται στο αποικιοκρατικό κατάλοιπο των μη κυρίαρχων βάσεων. Ομοίως, η Κύπρος θα μπορούσε να εμπλακεί σε μια παρόμοια διαδικασία.

Το ΗΒ δεν θα μπορέσει να ενσαρκώσει το νέο ρόλο που επιζητεί στη διεθνή σφαίρα εάν δεν συμφιλιωθεί πρώτα με την ιστορία του. Ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γαλλία και το Βέλγιο, προέβησαν στην αναγνώριση του αποικιοκρατικού τους παρελθόντος και απολογήθηκαν. Το ΗΒ δε ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τις κατά συρροήν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη στέρηση της εθνικής ελευθερίας των αποικιών του. Σκοπός δεν είναι η ενοχική παραδοχή των Βρετανών για την αποικιοκρατική τους ιστορία, αλλά η αντίληψη για τα πεπραγμένα. Ωστόσο, η συμπεριφορά του Σούνακ καταδεικνύει ότι το ΗΒ είναι ακόμα πολύ μακριά από τα αρχικά στάδια μιας κάποιας κατανόησης της ιστορίας του.

*Πολιτικός επιστήμων, ερευνήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, επικεφαλής της IS Pegasus Coaching & Consulting Ltd