Σημαντικές αλλαγές στον τομέα των αποβλήτων έρχονται μέσα από τη νέα Στρατηγική Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων για την περίοδο 2021 – 2027. Η Στρατηγική που ετοιμάστηκε μέσα από τεχνική βοήθεια που εξασφάλισε το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναμένεται στις αρχές της ερχόμενης εβδομάδας να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση για ένα μήνα. Εξετάζεται κατά πόσο θα γίνει διαβούλευση και με φυσική παρουσία. Ακολούθως θα ετοιμαστεί το τελικό σχέδιο, το οποίο εκτιμάται να υποβληθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο στα μέσα Μαρτίου. Σημειώνεται ότι, για το για Σχέδιο Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων θα διεξαχθεί Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία θα εξεταστεί από την αρμόδια Επιτροπή Αξιολόγησης.
Οι όλοι σχεδιασμοί λαμβάνουν υπόψη το νέο θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό υπαγορεύεται από την Πράσινη Συμφωνία και το Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυκλική Οικονομία, καθώς και τα προβλήματα που έχουν συσσωρευθεί στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων στην Κύπρο, από λανθασμένες αποφάσεις των τελευταίων δεκαετιών. Λαμβάνει επίσης υπόψη τα οικονομικά εργαλεία που ήδη προωθούνται από το ΥΓΑΑΠ για μείωση της παραγωγής αποβλήτων και το νέο ρόλο των Αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης. Μέχρι το τέλος του 2022, αναμένεται να εγκαθιδρυθεί σύστημα διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής δημοτικών αποβλήτων, περιλαμβανομένων και των οργανικών, η εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο Πετώ», η εφαρμογή φόρου υγειονομικής ταφής, η εφαρμογή περιβαλλοντικού φόρου σε πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης και προϊόντα με περιεκτικότητα σε πλαστικό, η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ για μεταχειρισμένα προϊόντα και δευτερογενείς πρώτες ύλες, η εφαρμογή συστημάτων εγγυοδοσίας και συστημάτων επιστροφής και επαναγέμισης, και η δημιουργία ταμείου διαχείρισης αποβλήτων το οποίο θα χρηματοδοτεί προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων, πρωτοβουλίες και καινοτομίες. Τα πιο πάνω αναμένεται να δώσουν κίνητρα στους πολίτες για μείωση και κατάλληλη διαλογή των αποβλήτων τους προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Με την εφαρμογή των πιο πάνω θα μειωθούν σε σημαντικό βαθμό εκτιμάται σε πρώτο στάδιο 50%-60% των οργανικών αποβλήτων και επομένως θα επιτευχθεί μείωση της παραγωγής μεικτών αποβλήτων που μεταφέρονται σήμερα στις μονάδες διαχείρισης αποβλήτων.
Το μεγάλο στοίχημα είναι η πλήρης αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων. Επί της ουσίας θα παραμείνουν σε λειτουργία οι Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) σε Κόσιη και Πεντάκωμο. Στη μονάδα της Κόσιης θα εξακολουθούν να καταλήγουν τα απόβλητα από Λάρνακα, Αμμόχωστο και Λευκωσία. Στο Πεντάκωμο, εκτός από τα απόβλητα της Λεμεσού, θα μεταφέρονται και τα απόβλητα της επαρχίας Πάφου (εκτός από τα οργανικά). Επομένως, οι υφιστάμενες υποδομές θα αξιοποιηθούν στο μέγιστο βαθμό και θα ενισχυθούν με την ανάπτυξη νέων υποδομών όπου απαιτείται.
Μέσα στη στρατηγική υπάρχουν προβλέψεις για τα απόβλητα που θα παράγονται την προσεχή δεκαετία. Μέχρι το 2025 εκτιμάται ότι η παραγωγή αποβλήτων θα ανέλθει σε 631 χιλιάδες τόνους, εκ των οποίων το 55% θα ανακυκλώνεται. Με βάση τις προβλέπεις οι 347 χιλ. τόνοι θα προέρχονται από χωριστή συλλογή, εκ των οποίων οι 151 χιλ. αφορούν τα οργανικά και οι 196 χιλ. τα ανακυκλώσιμα. Οι υπόλοιπες 284 χιλ. αφορούν τα μεικτά και χωρίζονται σε 185 χιλ. το δευτερογενές καύσιμο RDF ή υγειονομική ταφή και σε βιοσταθεροποίηση οι 99 χιλ. τόνοι.
Επομένως, από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί η διαλογή στην πηγή και η χωριστή συλλογή των δημοτικών αποβλήτων, οι δύο ΟΕΔΑ θα έχουν πλεονάζουσα δυναμικότητα, λόγω και της προβλεπόμενης μείωσης των μεικτών αποβλήτων. Σημειώνεται ότι ήδη η μονάδα στο Πεντάκωμο παράγει RDF, το οποίο όμως δεν είναι σε καλή ποιότητα μέχρι στιγμής και επομένως θα πρέπει να τύχει ενίσχυσης. Ωστόσο, στους άμεσους σχεδιασμούς είναι η μονάδα στην Κόσιη να αναβαθμιστεί και να εγκατασταθεί νέα γραμμή ώστε να παράγει με τη σειρά της RDF/SRF. Τονίζεται ότι η αύξηση της παραγωγής RDF από τα μεικτά απόβλητα θεωρείται αναγκαία για τη μείωση των ποσοτήτων που καταλήγουν σε υγειονομική ταφή. Ο στόχος που τίθεται για το 2035 είναι να καταλήγει μόλις το 10% των οικιακών αποβλήτων σε υγειονομική ταφή.
Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη αύξησης της παραγωγής RDF είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα του. Στόχος είναι να καταλήγει ολόκληρη η ποσότητα RDF που θα παράγεται από τα δύο εργοστάσια σε μόνο ένα αποδέκτη. Αυτό με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι η διάθεση του RDF σε μονάδες στην Κύπρο, π.χ. στο τσιμεντοποιείο Βασιλικού. Η δεύτερη επιλογή είναι να προχωρήσει στην προκήρυξη διαγωνισμού η Κυπριακή Δημοκρατία έτσι ώστε να κατασκευαστεί μία μονάδα παραγωγής ενέργειας από τα απόβλητα για την αποδοχή του RDF. Στην περίπτωση αυτή αναμένεται η μονάδα αυτή να γίνει κάπου κεντρικά μεταξύ των δύο μονάδων ΟΕΔΑ. Σημειώνεται ότι η λειτουργία μονάδας παραγωγής ενέργειας από απόβλητα (waste to energy) απασχόλησε την κυβέρνηση και στο παρελθόν, ωστόσο δεν προχώρησε η υλοποίησή της. Εκτιμάται ότι το κόστος από την κατασκευή μονάδας για ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων ανέρχεται περίπου στα €200 εκατ. και επομένως ο ιδιώτης που πιθανόν να αναλάβει τέτοιο μεγάλο κόστος θα πρέπει να αναλάβει και το όποιο ρίσκο ώστε να είναι βιώσιμη.
Άμεση αναβάθμιση υφιστάμενων υποδομών
Άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε σχέση με τις υποδομές για τη διαχείριση των απορριμμάτων είναι η εγκατάσταση παστεριωτών για διαχείριση των οργανικών αποβλήτων, με στόχο να επιτρέψει την εφαρμογή της χωριστής συλλογής. Στα βραχυπρόθεσμα μέτρα περιλαμβάνεται και η εγκατάσταση εξοπλισμού μικρής κλίμακας στον ΧΥΤΑ Πάφου και στους σταθμούς μεταφοράς για μηχανική διαλογή των αποβλήτων.
Σε ό,τι αφορά τα μακροπρόθεσμα μέτρα, αφορούν την ενίσχυση των υποδομών για κάθε επαρχία για τη διαχείριση των ανακυκλώσιμων αποβλήτων, τη διαχείριση των χωριστά συλλεγόντων οργανικών αποβλήτων, τη διαχείριση των μεικτών αποβλήτων, καθώς και τη διαχείριση των οργανικών αποβλήτων που προέρχονται από τα μεικτά απόβλητα των ΟΕΔΑ.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΔΗΣ
Διαχείριση αποβλήτων με ολιστικό τρόπο
Μιλώντας στον «Φ», ο αρμόδιος υπουργός Κώστας Καδής, ανέφερε τα εξής: «Είναι γνωστό ότι στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων, η Κύπρος διαχρονικά υστερούσε, αφού κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες είχαν ληφθεί αποφάσεις οι οποίες δημιούργησαν πολλές στρεβλώσεις.
Γνωρίζουμε άλλωστε ότι υπήρξαν καταδικαστικές αποφάσεις από τα δικαστήρια στο θέμα αυτό, μάλιστα κάποιοι οδηγήθηκαν ακόμα και στη φυλακή. Θέλοντας να διορθώσουμε αυτές τις στρεβλώσεις και να αντιμετωπίσουμε το θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα μας με ολιστικό και ορθολογικό τρόπο, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη και τις νέες φιλόδοξες πράσινες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητήσαμε τη συνδρομή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία μας την παρείχε μέσω τεχνικής βοήθειας.
Η στρατηγική που ετοιμάστηκε στο πλαίσιο αυτό, αποσκοπεί ακριβώς στο να αντιμετωπίσει τη διαχείριση των αποβλήτων στην Κύπρο με ολιστικό τρόπο, ανατρέποντας την εικόνα του παρελθόντος και βελτιώνοντας όλους τους δείκτες στους οποίους η χώρα μας υστερεί. Πολύ σημαντικό θεωρείται το γεγονός ότι, μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και από άλλα ταμεία, έχουμε ήδη εξασφαλίσει τους πόρους για την υλοποίηση της εν λόγω στρατηγικής».
