Συμπληρώθηκαν τον Ιούλιο, 50 χρόνια από την ίδρυση της ΠΟΦΝΕ που απετέλεσε σημαντικό ορόσημο στην πορεία του κυπριακού φοιτητικού κινήματος αλλά και στους δημοκρατικούς αγώνες του λαού μας. Ένα χρόνο πριν, το 1972, είχε συνέλθει το συνέδριο της Ομοσπονδίας Εθνικών Φοιτητικών Ενώσεων Κύπρου (ΟΕΦΕΚ) που έμελλε να ήταν το τελευταίο της ως δευτεροβάθμιου οργάνου του Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος.
Ήταν η περίοδος έξαρσης της τρομοκρατικής και δολοφονικής δράσης της ΕΟΚΑ Β’, του εκκλησιαστικού πραξικόπημας των Μητροπολιτών και της απροκάλυπτης συμπόρευσης ΟΕΦΕΚ/ΕΦΕΚ με την ΕΟΚΑ Β’ και την παρανομία. Ήταν η εποχή που όποιος δεν υποστήριζε τη χούντα ήταν ανθέλληνας, όποιος υποστήριζε τον Μακάριο ήταν κομμουνιστής και ξενοκίνητος, και όποιος δεν υποστήριζε την ΕΟΚΑ Β’ εθεωρείτο προδότης και ανθενωτικός.
Σε όλους αυτούς τους χαρακτηρισμούς και τις φωνασκίες πρωτοστατούσε, δυστυχώς, η τότε δοτή ηγεσία του Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος η οποία παρείχε πλήρη υποστήριξη στην ΕΟΚΑ Β’ και ενεργούσε στην πράξη ως πολιτικός της εκφραστής.
Μέσα σε αυτό το κλίμα τρομοκρατίας, εκφοβισμού και δολοφονιών, πάρθηκε η απόφαση για ίδρυση της ΠΟΦΝΕ, της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Φοιτητών και Νέων Επιστημόνων. Στην ονομασία της αναφέρεται και ως οργάνωση νέων επιστημόνων γιατί θα έπρεπε, δεδομένης της κατάστασης στην Ελλάδα, να μεταφερθεί η έδρα του Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος και εφόσον στην Κύπρο δεν υπήρχαν τότε Πανεπιστήμια, έπρεπε να στελεχώσουν την Γραμματεία της ΠΟΦΝΕ απόφοιτοι Πανεπιστημίων που μέχρι πρότινος ήταν ηγετικά στελέχη των Φοιτητικών Ενώσεων που συγκρότησαν την ΠΟΦΝΕ.
Πραγματοποιήσαμε το ιδρυτικό μας συνέδριο στο Λήδρα Πάλας, τον Ιούλιο του 1973, με τη συμμετοχή εκπροσώπων Φοιτητικών Ενώσεων και Παρατάξεων από την Ελλάδα (Αθήνα – Θεσσαλονίκη), Αγγλία, Γαλλία, χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, Αμερικής και του Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου.
Στην ιδρυτική μας απόφαση διακηρύσσαμε την αντίθεση των δημοκρατικών φοιτητών της Κύπρου στην χουντοκρατούμενη ΟΕΦΕΚ, καταδικάζαμε τις τρομοκρατικές ενέργειες της ΕΟΚΑ Β’ και εκφράζαμε την υποστήριξη μας προς τον Πρόεδρο Μακάριο.
Συγκροτήθηκε η πρώτη Διοικούσα Επιτροπή της ΠΟΦΝΕ όπως και η πρώτη Γραμματεία η οποία την χρονιά 1973 – 1974 αποτελείτο από τους ακόλουθους:
Ανδρέας Μολέσκης Πρόεδρος, Μιχάλης Λύτρας Αντιπρόεδρος, Γιώργος Γεωργής Γενικός Γραμματέας, Ανδρέας Χρίστου Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων και Πανίκος Σταύρου Ταμίας.
Στόχος μας ήταν η αποχουντοποίηση της ηγεσίας του Φοιτητικού Κινήματος, η κινητοποίηση των φοιτητών και η αντίσταση στα σχέδια για καταστροφή της Κύπρου γιαυτο επιδιώξαμε και πετύχαμε την ένταξη στη ΠΟΦΝΕ και άλλων φοιτητικών ενώσεων ιδιαίτερα εκείνων των τότε κυπριακών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλ. Παιδαγωγικής Ακαδημίας, ΑΞΙΚ, Νοσηλευτικής Σχολής και Δασικού Κολλεγίου.
Η ίδρυση της ΠΟΦΝΕ στέρησε από τη Χούντα τη δυνατότητα εργαλειοποίησης των Κύπριων Φοιτητών εναντίον του Μακάριου και του Κυπριακού κράτους.
Πρώτη συμμετοχή της ΠΟΦΝΕ σε μαζική εκδήλωση διαμαρτυρίας ήταν τον Αύγουστο του 1973, που μαζί με άλλες οργανώσεις απαιτήσαμε την απελευθέρωση του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Χρίστου Βάκη, που είχε απαγάγει η ΕΟΚΑ Β’.
Η επόμενη συμμετοχή μας ήταν στις αρχές Σεπτεμβρίου 1973 με πικετοφορία εναντίον της χούντας του Πινοσέτ που δολοφόνησε τον εκλεγμένο Πρόεδρο Αλλιέντε και κατέλυσε την δημοκρατία στη Χιλή.
Τον Νοέμβρη του 1973 είχαμε την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η ΠΟΦΝΕ εξέδωσε την πιο κάτω ανακοίνωση:
« Η ΠΟΦΝΕ εκφράζει την συμπαράστασιν της προς τους αγωνιζόμενους δια Δημοκρατίαν νέους της Ελλάδος. Δεν νοείται πρόοδος χωρίς παιδείαν και δεν νοείται παιδεία χωρίς ελευθερία σκέψεως και εκφράσεως. Ο εκδημοκρατισμός όμως της παιδείας προϋποθέτει και την λειτουργίαν των δημοκρατικών πολιτικών θεσμών.
Οι αγώνες των σπουδαστών της μητρός Πατρίδος δια φοιτητικά δίκαια και Δημοκρατίαν, ευρίσκει την ολότητα των ανά τον κόσμον Κυπρίων φοιτητών παρά το πλευρό των. Οι δέκα χιλιάδες Κύπριοι φοιτηταί και το κίνημα των Νέων Επιστημόνων, μέλη της ΠΟΦΝΕ καταδικάζουν την φίμωσιν της Ελληνικής φωνής δια ελευθερίαν και δημοκρατίαν και αποτίουν φόρον τιμής προς τους πεσόντας αγωνιστάς».
Περηφανευόμαστε γιατί δεν μασούσαμε τα λόγια μας. Αντίθετα αν ανατρέξει κανείς στις εφημερίδες της εποχής, θα δυσκολευτεί να βρει παρόμοιου περιεχομένου ανακοινώσεις.
Το Μάρτη του 1974 έχουμε την πρώτη επίσκεψη στην Κύπρο εκπροσώπου της Διεθνούς Ένωσης Φοιτητών, της I.U.S.
Κραυγή αγωνίας για τον τόπο
Στις 14 του Ιούνη 1974 η ανακοίνωση της ΠΟΦΝΕ είναι πραγματική κραυγή αγωνίας για το μέλλον του τόπου. Χαρακτηριστικό απόσπασμα:
«…η ΠΟΦΝΕ καλεί τους νέους εις παγκύπριον συναγερμόν δια προάσπισιν της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Ο νέοφασισμός που απλώνει τα μαύρα φτερά του πρέπει να πληγή καιρίως. Και αγωνισταί της Ελλάδος και της Δημοκρατίας πρέπει να γίνουν όλοι οι νέοι μας. Εμπρός ανένδοτος αγών κατά του φασισμού…»
⦁ Δύο μέρες μετά, στις 16 Ιουνίου η ΕΟΚΑ Β’ δολοφονεί στη Λεμεσό τον Ανδρέα Αρμεύτη, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΠΟΦΝΕ.
⦁ Στις 19 του Ιούνη καλούσαμε, με το ίδιο πνεύμα, τους φοιτητές και τους νέους σε μαζική εκδήλωση υποστήριξης του Μακαρίου.
⦁ Στις 11 Ιουλίου, χαιρετίζαμε την απόφαση του Μακαρίου για εξυγίανση της Εθνικής Φρουράς.
Λίγες μέρες μετά και ένα ακριβώς χρόνο από την ίδρυση της ΠΟΦΝΕ, στις 15 Ιουλίου έγινε το πραξικόπημα. Την εκδίωξη του Μακαρίου ακολούθησαν η τουρκική εισβολή, η προσφυγιά, η καταστροφή.
Η ΠΟΦΝΕ από τις πρώτες κιόλας μέρες έδωσε το παρόν της στις κινητοποιήσεις για επιστροφή του Μακάριου, για καταδίκη της εισβολής, κινητοποιώντας τη διεθνή φοιτητική γνώμη.
Η ΠΟΦΝΕ μέσα από την απελπισία των ερειπίων και της αποδιοργάνωσης, έδιδε καθημερινά, το μήνυμα της αισιοδοξίας για το μέλλον, της άρνησης της αποδοχής των Τουρκικών επιδιώξεων, της αντίστασης, του αγώνα.
Κινητοποιήσεις για το Κυπριακό
Δεκάδες αν όχι εκατοντάδες είναι οι συμμετοχές της ΠΟΦΝΕ σε διεθνή συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις, για να τονιστεί η παρουσία του Κυπριακού φοιτητικού κινήματος στο εξωτερικό, να γίνει διαφώτιση για το Κυπριακό στις ηγεσίες των άλλων φοιτητικών οργανώσεων.
Εκδηλώσεις όπως:
⦁ η Πανευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη Φοιτητικών Οργανώσεων, που έγινε στη Λευκωσία και στον προσφυγικό συνοικισμό στο Δασάκι της Άχνας,
⦁ η παραχώρηση δεκάδων υποτροφιών σε εκτοπισθέντες νέους και νέες για να σπουδάσουν,
⦁ η δημιουργία βιβλιοθηκών σε προσφυγικούς συνοικισμούς,
⦁ η καθιέρωση Διεθνούς Φοιτητικής Εβδομάδας Αλληλεγγύης προς την Κύπρο και τόσων άλλων εκδηλώσεων αποτελούν ένα μόνο δείγμα των δραστηριοτήτων της ΠΟΦΝΕ στα δύσκολα εκείνα χρόνια.
Σημερα, πενήντα χρόνια μετα, μέσα σε νέες συνθήκες με ένα σημαντικό αριθμό πανεπιστημίων να λειτουργούν στη χώρα μας, η ΠΟΦΕΝ όπως μετονομάστηκε η ΠΟΦΝΕ πορεύεται έχοντας στις γραμμές της ολόκληρο το φοιτητικό κίνημα, αντιμετωπίζοντας νέα προβλήματα και προωθώντας νέους στόχους.
Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο έργο της Ομοσπονδίας και των στελεχών της βέβαιοι ότι οι δημοκρατικές, αγωνιστικές καταβολές της θα φωτίζουν πάντοτε το δρόμο τους.
* Πρώτος πρόεδρος της ΠΟΦΝΕ (1973 – 1978).
