Η πλουσιοπάροχη στεγαστική και επιδοματική πολιτική που ακολουθείται δεν αναζωογόνησε όπως αναμενόταν τη δυσπραγούσα λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης ακριτική περιοχή Τηλλυρίας.
Κρίθηκε ότι χρειάζονται πολλές ακόμα δράσεις, με νέες πολιτικές για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και σειρά επεμβάσεων για προσέλκυση πληθυσμού στην περιοχή. Δράσεις που θεωρούνται επιτακτική ανάγκη και προκύπτουν μέσα από ειδική μελέτη που διενεργήθηκε προς το σκοπό αυτό.
Στην περιοχή Τηλλυρίας λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που έχουν δημιουργηθεί εξαιτίας της τουρκικής εισβολής, παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού τις τελευταίες δεκαετίες και ως εκ τούτου είναι αρκετά υποβαθμισμένη.
Η περιοχή αποτελείται από 10 κοινότητες: 1) Κάτω Πύργος, 2) Πάνω Πύργος, 3) Μοσφίλι, 4) Παχύαμμος, 5) Πηγαίνια 6) Πωμός 7) Άγιος Θεόδωρος Τηλλυρίας 8) Μανσούρα 9) Αλεύγα και 10) Σελλάδι του Άππη. Οι τελευταίες τέσσερις είναι εγκαταλελειμμένες και δεν έχουν κοινοτικό συμβούλιο. Με τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι κοινότητες Κάτω Πύργου, Πάνω Πύργου, Μοσφιλιού, Παχύαμμου και Πηγαινιών αποτελούν ένα ενιαίο σύμπλεγμα κοινοτήτων, ενώ ο Πωμός εντάσσεται στο Δήμο Πόλης Χρυσοχούς. Οι νέες αυτές οντότητες αναμένεται να είναι πιο ισχυρές, οικονομικά βιώσιμες, διοικητικά και οικονομικά αυτοτελείς, με δυνατότητα παροχής στους πολίτες ποιοτικότερων υπηρεσιών.
Σημειώνεται πως η αναζωογόνηση της περιοχής της Τηλλυρίας θα είναι ο στόχος των εργασιών Διυπουργικής Επιτροπής που συστήνεται μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, στη βάση εισήγησης του υπουργού Εσωτερικών Κωνσταντίνου Ιωάννου. Διυπουργική Επιτροπή η οποία θα προχωρήσει με την προώθηση σχεδίου δράσης με ουσιαστικές ενέργειες, που στόχο έχουν την ενίσχυση της περιοχής, σε ένα πλαίσιο προτεραιοποίησης, που θα λαμβάνει υπόψη τους διαθέσιμους πόρους.
Οι δράσεις θα στοχεύουν στην προσέλκυση πληθυσμού στην περιοχή, στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, στη βελτίωση της προσβασιμότητας σε κοινωνικές υπηρεσίες, στη βελτίωση των τοπικών υποδομών και ποιότητας ζωής, καθώς και στην ενίσχυση της κρατικής ικανότητας διαμόρφωσης και υλοποίησης πολιτικών για ανάπτυξη της περιοχής.
Επίσης, σε συντονισμό, τα αρμόδια υπουργεία και υφυπουργεία, θα εξετάσουν την υλοποίηση δράσεων για δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, δημιουργία Επαρχιακού Γεωργικού Γραφείου στα Πηγαίνια, ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενίσχυση κτηνοτροφίας και μεταποίησης μέσω χωροθέτησης κτηνοτροφικών περιοχών, ενίσχυση της μεταποίησης των κτηνοτροφικών προϊόντων, διαχείριση υδάτινων πόρων για γεωργικές εκμεταλλεύσεις, δημιουργία σφαγείου, ενίσχυση της παραγωγής και της μεταποίησης βοτάνων, ανάπτυξη αγροτουρισμού, διαχείριση στερεών αποβλήτων, δράσεις για δασική προστασία, διαχείριση υγρών αποβλήτων, ένταξη της περιοχής Τηλλυρίας στη Δήλωση Πολιτικής, ενεργοποίηση της Αναπτυξιακής Εταιρείας Τηλλυρίας και συνεργασία με την Αναπτυξιακή Εταιρεία Κοινοτήτων Περιοχής Τροόδους για προώθηση και διαχείριση έργων, ειδικό καθεστώς ενισχύσεων στην περιοχή κ.ά.
Όπως προκύπτει από σχετική μελέτη που εκπονήθηκε, παρά τις μέχρι στιγμής πολιτικές παρεμβάσεις, δεν έχει αντιστραφεί η μείωση του πληθυσμού, ενώ το ενδιαφέρον για αξιοποίηση των στεγαστικών σχεδίων ήταν μικρό.
Πρόσθετα έχουν εντοπιστεί προβλήματα που εστιάζονται, μεταξύ άλλων, στον διοικητικό κατακερματισμό των κοινοτήτων της Τηλλυρίας σε δύο Επαρχίες (Λευκωσίας και Πάφου), στη δυσκολία οδικής πρόσβασης, στην ανεπαρκή υγειονομική περίθαλψη, στην έλλειψη κέντρων ηλικιωμένων, απασχόλησης παιδιών, δομών εκπαίδευσης, το αρδευτικό πρόβλημα και την περιορισμένη δυναμικότητα τουριστικών καταλυμάτων.
Είναι φανερό, σημειώνεται από το υπουργείο Εσωτερικών, ότι η μέχρι στιγμής παροχή κινήτρων από πλευράς στεγαστικής και επιδοματικής πολιτικής, δεν μπόρεσε από μόνη της να επιλύσει το πρόβλημα στην περιοχή της Τηλλυρίας, λόγω της απουσίας άλλων κινήτρων.
Διευρύνθηκαν τα εισοδηματικά κριτήρια
Όλες οι Κοινότητες Τηλλυρίας έχουν ενταχθεί στη γεωγραφική περιοχή «Εξόχως Ορεινές και Εξόχως Μικρές και Απόμακρες», κατηγορία για την οποία ισχύουν τα μέγιστα οικονομικά ωφελήματα και τα πιο ελαστικά κριτήρια επιλεξιμότητας.
Η ανώτατη οικονομική ενίσχυση που παρέχεται σε δικαιούχους που θα επιλέξουν να αποκτήσουν κατοικία στην περιοχή αυτή αυξήθηκε το 2022 και κυμαίνεται μεταξύ €35.000 – €70.000, αναλόγως σύνθεσης οικογένειας και πρόσθετα παραχωρείται ποσό μέχρι €25.000 για ειδικές κατασκευές εάν απαιτούνται λόγω κλίσης/μορφολογίας του εδάφους.
Τα εισοδηματικά κριτήρια διευρύνθηκαν επίσης το 2022 και κυμαίνονται μεταξύ €45.000 – €85.000, ώστε να μην αποκλείονται η μεσαία προς ψηλά αμειβόμενη τάξη ενδιαφερομένων. Μια άλλη σημαντική χαλάρωση που δόθηκε για την εν λόγω κατηγορία και πάλι το 2022, είναι η κατ’ εξαίρεση δυνατότητα για απόκτηση κατοικίας σε τεμάχιο σε ζώνη εκτός ορίου ανάπτυξης, υπό προϋποθέσεις. Παράλληλα υιοθετήθηκαν και άλλες αλλαγές που βελτίωσαν συνολικά το σχέδιο.
Παρά τις πιο πάνω ουσιαστικές παρεμβάσεις, από τη μέχρι στιγμής πορεία υλοποίησης του στεγαστικού σχεδίου, έχει διαφανεί ότι η αξιοποίησή του στην περιοχή Τηλλυρίας είναι πολύ περιορισμένη, σε αντίθεση με άλλες περιοχές παγκύπρια. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι, μέχρι σήμερα, έχουν εγκριθεί, συνολικά, μόνο πέντε αιτήσεις, εκ των οποίων οι τέσσερις για απόκτηση κατοικίας στον Κάτω Πύργο και η μία στον Πωμό.
