Στην ολιστική διαχείριση νερού στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Παιδαγωγικής Ακαδημίας (ΕΔΠ ΠΑΚ) στοχεύει κοινή πρόταση του Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος και του Τμήματος Δασών. Η πρόταση στοχεύει στο να αναδείξει το ΕΔΠ ΠΑΚ ως ένα πάρκο πρότυπο σε ότι αφορά τη διαχείριση του νερού.
Είναι το πρώτο πάρκο αυτού του μεγέθους στο οποίο θα υλοποιηθεί ένα τέτοιο έργο. Επιπρόσθετα αγγίζει πτυχές που αφορούν αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας, της κυκλικής οικονομίας, της περιβαλλοντικής εκπαίδευση των μαθητών, της ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού. Πρόκειται για μια προοδευτική πρωτοβουλία η οποία θα αποτελέσει το έναυσμα για την ορθολογική διαχείριση του νερού σε πάρκα και χώρους πρασίνου.
Το έργο κοστολογείται στις €225.000 και θα υλοποιηθεί από τα κονδύλια του Τμήματος Δασών με συγχρηματοδότηση από την Mastercard σε συνεργασία με την Ελληνική Τράπεζα. Το έργο ξεκίνησε 1 Ιουνίου 2023 και θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2024.
Το έργο αυτό δίνει ζωή σε ένα σημαντικό πνεύμονα πρασίνου της πρωτεύουσας ο οποίος δέχεται έντονα τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αφού από το 2018 καταγράφεται μαζική ξήρανση των δέντρων. Το φαινόμενο αυτό οφειλόταν κυρίως στη χαμηλή βροχόπτωση της περιοχής, γεγονός το οποίο είχε υποβάλει τα δέντρα σε παρατεταμένο υδατικό στρες με αποτέλεσμα να εξαντλούνται, να προσβάλλονται δευτερογενώς από έντομα και να ξηραίνονται.
Η εκπόνηση του Σχεδίου Δράσης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακαδημίας τον Οκτώβριο του 2018 που στόχευε στην προστασία του Δασικού Πάρκου, προνοούσε ανάμεσα σε άλλα την διαχείριση των όμβριων υδάτων και του ανακυκλωμένου νερού προς αντιμετώπιση της ξήρανσης. «Μετά από επικοινωνία που είχαμε με τους λειτουργούς του Τμήματος Δασών ενημερωθήκαμε πως η διαχείριση των υδάτινων πόρων του πάρκου είχε εφαρμοστεί μερικώς σε κάποια σημεία του πάρκου με πολύ θετικά αποτελέσματα», αναφέρει στον «Φ», η αρμόδια Επίτροπος Μαρία Παναγιώτου. Καταγράφοντας τα θετικά αποτελέσματα που είχε αυτό στον ρυθμό ανάπτυξης και στην ευρωστία των δένδρων, συναποφασίστηκε μαζί με το Τμήμα Δασών η έμπρακτη υλοποίηση της ολιστικής διαχείρισης νερού στο πάρκο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ολιστική Διαχείριση του Νερού στο Εθνικό Δασικό Πάρκο
Το σχέδιο δράσης για το ΕΔΠ ΠΑΚ είχε ξεκινήσει να εφαρμόζεται το 2019 και μέχρι σήμερα έχει υλοποιηθεί σε ποσοστό περίπου 80%. Ο στόχος βελτίωση της διαχείρισης υδατίνων πόρων, έχει εφαρμοστεί μερικώς σε κάποια σημεία του πάρκου με πολύ θετικά αποτελέσματα. Σε όσα σημεία είχε εφαρμοστεί η χρήση νερού για την άρδευση των μεγάλων δέντρων, παρουσιάστηκαν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα σημάδια ανάκαμψης και σταμάτησαν οι ξηράνσεις, ενώ τα νεαρά φυτά που υποστηρίχθηκαν εξ’ αρχής με τακτική άρδευση, είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα σε ότι αφορά τον ρυθμό ανάπτυξης και την ευρωστία τους.
Με την κοινή πρωτοβουλία «ο στόχος είναι να δημιουργήσουμε το πρώτο πάρκο πρότυπο αυτού του μεγέθους ώστε να δοθεί και εμπράκτως η ώθηση για ανάπτυξη πρωτοβουλιών ορθολογικής διαχείρισης του νερού και σε άλλα πάρκα και χώρους πρασίνου», σημειώνει η κα Παναγιώτου.
«Οφείλω να σημειώσω πως μας χαροποιεί ιδιαίτερα που η Mastercard σε συνεργασία με την Ελληνική Τράπεζα αποφάσισαν μέσω του Φιλοδασικού Συνδέσμου να δώσουν το σύνολο του ποσού του προγράμματος Priceless Planet Coalition προς αυτό τον σκοπό, αφού με αυτό το έργο επιτυγχάνεται η μείωση των διάκενων και η μείωση της υδατικής καταπόνησης των δέντρων του Πάρκου», συμπληρώνει.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Κάθε σταγόνα νερού θα μετρά
Χαρακτηρίζει επίσης ιδιαίτερα σημαντικό που σε αυτή τη συνέργεια θα εξεταστεί και η δυνατότητα αξιοποίησης των νερών των υδατοστατών του Γυμνασίου Αγλαντζιάς.
«Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συνέργειες και με την χρήση της τεχνολογίας. Αυτό το έργο είναι η έμπρακτη απόδειξη της κοινής μας θέλησης και προσπάθειας προς επίτευξη αυτού του σκοπού. Μέσω αυτού του έργου αποδεικνύουμε έμπρακτα ότι περνάμε από τα λόγια στις πράξεις και αναδεικνύουμε το πάρκο ως πρότυπο για τη βέλτιστη διαχείριση του νερού, ενθαρρύνοντας την αποδοτική χρήση και την προστασία των υδάτινων πόρων», υπογραμμίζει η κα Παναγιώτου.
Οι πηγές νερού εντός του πάρκου
Το ΕΔΠ ΠΑΚ διασχίζει υδατόρεμα το οποίο έχει συνεχή ροή νερού, χαμηλή μεν αλλά σε όλη τη διάρκεια του έτους. Το ρυάκι αυτό τροφοδοτεί μια χωμάτινη δεξαμενή χωρητικότητας περίπου 400 τόνους που βρίσκεται εντός του πάρκου. Μετά από έντονες βροχοπτώσεις στην περιοχή, το υδατόρεμα παρουσιάζει πλημμυρικές αιχμές και δημιουργούνται προβλήματα συσσώρευσης νερού τόσο στο ύψος του Γυμνασίου Αγλαντζιάς όσο και στο ύψος της Λεωφόρου Λάρνακος όπου η διατομή του κλειστού αγωγού διέλευσης των ομβρίων υδάτων είναι τέτοια που δεν επιτρέπει την επαρκή διέλευση του νερού, προκαλείται συμφόρηση στην είσοδο του και το νερό υπερχειλίζει στον παρακείμενο δρόμο.
Στον κυκλικό κόμβο που ενώνει τη Λεωφόρο Αγλαντζιάς με την Γλαύκου Κληρίδη, ο οχετός συλλογής όμβριων υδάτων καταλήγει εντός του πάρκου όπου απορρίπτονται τα νερά ύστερα από βροχόπτωση.
Στο πάρκο υπάρχει επίσης παροχή ανακυκλωμένου νερού τριτοβάθμιας επεξεργασίας, το οποίο παράγεται από τον Σταθμό επεξεργασίας Λυμάτων στη Βαθιά Γωνιά.
Αποφασίστηκε να εξεταστεί η δυνατότητα αξιοποίησης των νερών των υδατοστατών του Γυμνασίου Αγλαντζιάς καθώς και άλλων ιδρυμάτων της περιοχής (Πανεπιστήμιο Κύπρου, Α’ Τεχνική Σχολή Λευκωσίας, Κέντρο Παραγωγικότητας).
Κινήσεις σε δύο άξονες
Η διαχείριση του νερού στο ΕΔΠ ΠΑΚ θα βασιστεί σε δύο άξονες: Ο πρώτος άξονας αφορά την αξιοποίηση των διαθέσιμων πηγών νερού (λίμνη, ανακυκλωμένο, γκρίζα νερά) ενώ ο δεύτερος άξονας αφορά την αξιοποίηση των όμβριων υδάτων (υδατόρεμα και οχετός). Ως εκ τούτου απαιτείται η εκπόνηση δύο ξεχωριστών μελετών, ως ακολούθως:
Άξονας 1: Αρδευτική μελέτη- Με τη μελέτη αυτή θα αξιοποιηθούν οι ποσότητες διαθέσιμου νερού που εμπίπτουν στον άξονα 1 και θα σχεδιαστεί η εγκατάσταση ενός «έξυπνου συστήματος άρδευσης». Θα δημιουργηθεί ένα κεντρικό σημείο (ή και δύο αν απαιτηθεί) όπου θα αποθηκεύεται το νερό από όλες τις διαθέσιμες πηγές. Η κατασκευή αποθήκευσης του νερού μπορεί να αποτελείται από πλαστικά ντεπόζιτα, μεταλλική δεξαμενή ή δεξαμενή από μπετόν και η χωρητικότητα της θα είναι ανάλογη των αναγκών άρδευσης.
Αφού υπολογιστούν οι συνολικές ανάγκες του πάρκου σε νερό, θα γίνει διαστασιολόγηση των αγωγών και θα σχεδιαστεί δίκτυο διανομής του νερού σε όλο το πάρκο. Από το σημείο συγκέντρωσης του νερού θα ξεκινούν παροχές οι οποίες θα διανέμουν το νερό με τη βοήθεια ηλεκτρικής αντλίας. Όλες οι παροχές θα είναι συνδεδεμένες με ένα σύστημα ελέγχου το οποίο θα αντλεί και θα αναλύει κλιματικά δεδομένα από τον μετεωρολογικό σταθμό που θα εγκατασταθεί στο πάρκο και από τους αισθητήρες υγρασίας που θα τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία.
Το σύστημα αυτό θα ρυθμίζει αυτόματα την άρδευση των φυτών αναλόγως της ανάγκης που θα υπάρχει. Όλη η διαδικασία άρδευσης θα μπορεί να ελέγχεται μέσω εφαρμογής για έξυπνες συσκευές και/ή λογισμικού προγράμματος που θα είναι εγκατεστημένο σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Άξονας 2: Υδρολογική Μελέτη– Η υδρολογική μελέτη θα επικεντρωθεί στη διαχείριση των όμβριων υδάτων μέσω κατασκευής έργων διευθέτησης εντός και εκτός της κοίτης. Στόχος η ρύθμιση των πλημμυρικών αιχμών μέσω δημιουργίας μικρών φραγμάτων (δήμματα) και σχηματισμού δικτύου αυλακιών στο πάρκο και διοχέτευση ποσότητας νερού σε αυτά μέσω της βαρύτητας. Με τον ίδιο τρόπο θα αξιοποιούνται και τα όμβρια ύδατα που εισέρχονται στο πάρκο μέσω του οχετού. Τα έργα που θα προκύψουν από τη μελέτη αυτή είναι μόνιμες υποδομές και θα πρέπει είναι λειτουργούν από μόνα τους χωρίς οποιαδήποτε ανθρώπινη παρέμβαση.
