Πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης έχει καταστεί το Προεδρικό Μέγαρο και ο χώρος που το περιβάλλει, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας που άρχισε πριν από ένα περίπου χρόνο για μετατροπή του σε κτίριο μηδενικών απορριμμάτων στη χωματερή (zero waste to landfill).
Μέσα σε αυτό τον πρώτο χρόνο έγιναν δράσεις και ενέργειες που δεν είχαν γίνει για πολλά χρόνια. Πρώτος στόχος ήταν η αλλαγή νοοτροοπίας και η καλλιέργεια περιβαλλοντικής κουλτούρας: Καταργήθηκε η αγορά εμφιαλωμένου νερού σε πλαστικά μπουκάλια που διατίθετο για χρόνια δωρεάν σε όλους τους εργαζόμενους στην προεδρία και εξοικονομήθηκαν έτσι πολλά χρήματα, τοποθετήθηκαν ψυγεία και δόθηκαν σε όλους επαναχρησιμοποιούμενα παγούρια.
Τοποθετήθηκαν κάδοι όλων των ειδών ανακύκλωσης, δημιουργήθηκε περιβαλλοντική γωνιά, εγκαταστάθηκε μεγάλος κομποστοποιητής, έγιναν σημαντικές εργασίες καθαρισμού και αποκατάστασης του περιβολιού, της τουλούμπας, εμπλουτισμός του με μελισσοτροφικά φυτά, για υποστήριξη τόσο του πληθυσμού των μελισσών, των άγριων επικονιαστών και γενικότερα της εντομοπανίδας στην περιοχή. Τοποθετήθηκαν επίσης τεχνητές ποτίστρες και φωλιές για ανθρωποπούλια, μικροπούλια και νυχτερίδες.
Αναβαθμίστηκε επίσης ο χώρος στην πρόσοψη αλλά και που περιβάλλει τα γραφεία της Προεδρίας, με εμπλουτισμό με κυπριακά είδη, άνθη, τριανταφυλλιές, γιασεμιά, γεράνια, κυπριακά βότανα, ώστε το προεδρικό να έχει τις μυρωδιές της Κύπρου. Διαπιστώθηκε ότι το κεντρικό γρασίδι παρουσίαζε καταπόνηση και ξήρανση και οι κηπουροί μαζί με το Τμήμα Δασών κατάφεραν με πολύ κόπο να το αποκαταστήσουν.
«Eίμαστε περήφανοι γιατί γίναμε το πρώτο κυβερνητικό κτήριο μηδενικών απορριμμάτων, ακολουθώντας παραδείγματα άλλων χωρών και ο στόχος μας να αποτελέσει η Προεδρία πρότυπο μετάβασης στην κυκλική οικονομία και να ενθαρρύνουμε δράσεις ευαισθητοποίησης του πληθυσμού για το περιβάλλον έχει επιτευχθεί» τονίζει η σύζυγος του Προέδρου, Φιλίππα Καρσερά Χριστοδουλίδη, που είχε την ιδέα μαζί με την τότε Επίτροπο Περιβάλλοντος και νυν υπουργό Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου.
«Η Κύπρος αλλάζει, η Προεδρία αλλάζει, γίνεται πιο πράσινη, πιο φιλική» σύμφωνα με την κ. Καρσερά, η οποία αναφέρεται στα επόμενα βήματα της φιλόδοξης αυτής προσπάθειας: Άμεση προτεραιότητα είναι ένα έξυπνο σύστημα άρδευσης των 27,000 τετραγωνικών μέτρων, μέσω του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας Interreg Ελλάδα – Κύπρος, για ανάδειξη των ενδημικών φυτών της Κύπρου, της ανάγκης διάσωσής τους και ενημέρωσης του κοινού για την σημασία τους.
Η πρόταση έχει επιτύχει στο πρώτο στάδιο και πλέον βρίσκεται στο δεύτερο στάδιο αξιολόγησης. Σκοπός του έργου, το οποίο υπολογίζεται στις €680 χιλιάδες είναι η αναβάθμιση του χώρου και ο εμπλουτισμός του με σύγχρονες τεχνολογίες έξυπνης διαχείρισης του νερού που χρησιμοποιείται για αρδευτικούς σκοπούς, ώστε να εξασφαλίζεται η μέγιστη εξοικονόμηση. Το περιβόλι θα περιλαμβάνει σειρά θεματικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, την απρόσκοπτη πρόσβαση σε όλους τους χώρους από ΑμΕΑ, την εγκατάσταση υπερυψωμένων παρτεριών ώστε να εξυπηρετούνται συμπολίτες μας που είναι καθηλωμένοι σε τροχοκαθίσματα και άλλες υπηρεσίες φιλικές προς τον κάθε πολίτη.
«Ένας κρυμμένος θησαυρός στο κέντρο της Λευκωσίας, με οπωροφόρα δέντρα που φιλοδοξούμε να τον μετατρέψουμε επισκέψιμο σε σχολεία και ιδρύματα με βιωματικά εκπαιδευτικά εργαστήρια για καλλιέργεια ενδημικών φυτών, βοτανόκηπο, το σπιτάκι του αγρότη, ελαιοτριβείο, παιδική χαρά, χώρο αναψυχής και πολλά άλλα που είναι υπό σχεδιασμό. «Ένα χώρο που θα απολαμβάνουν οι ντόπιοι και θα θαυμάζουν οι ξένοι», σύμφωνα με την Πρώτη Κυρία. Τα πρώτα δείγματα είναι ενθαρρυντικά αφού ήδη, η σοδειά από τις λεμονιές και τις πορτοκαλιές του προεδρικού περιβολιού μοιράζονται σε ιδρύματα και σχολεία. Επιπλέον σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και το Ίδρυμα Σοφία για τα παιδιά, στο πλαίσιο του προγράμματος «Μαγειρεύω και Προσφέρω» διατέθηκαν φέτος πολλά κιβώτια με πορτοκάλια και τα παιδιά απόλαυσαν φρέσκο χυμό μαθαίνοντας για την υγιεινή διατροφή.
«Οι κοινωφελείς μας δράσεις θα εμπλουτίζονται συνεχώς με νέα πρωτοβουλίες και συνέργειες με άλλες εθελοντικές οργανώσεις και θα αξιοποιούμε όλους τους καρπούς», καταλήγει η Φιλίππα Καρσερά Χριστοδουλίδη.
Οι κυπριακές δόμες από τα βάθη της αρχαιότητας
Η αναβάθμιση του περιβολιού του Προεδρικού Μεγάρου έγινε με τρόπο που να επιτελεί περιβαλλοντικό αλλά και εκπαιδευτικό ρόλο μέσα από στοχευμένες δράσεις και ενέργειες. Μία από τις δράσεις που αποφασίστηκε αφορά την αποκατάσταση υφιστάμενων ή και την κατασκευή νέων δόμων, και λιθόστρωτων στοιχείων στα μονοπάτια.
Έχοντας συνεργαστεί με την UNESCO για την ένταξη της Τέχνης της Ξηρολιθιάς στον Παγκόσμιο Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, η Επίτροπος Αντωνία Θεοδοσίου συμμετείχε στην προσπάθεια διατήρησης και αναβίωσης των δόμων στους χώρους του περιβολιού. Πρότεινε, επίσης, τη συμπερίληψη της δράσης στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει αποφασιστεί να αναπτυχθεί για το περιβόλι με τον τίτλο «Προεδρικό Μέγαρο, το αειφόρο σπίτι μας», τόσο ως ψηφιακή πληροφόρηση, όσο και στη διενέργεια εργαστηρίων εκμάθησης της τεχνικής για τους επισκέπτες του περιβολιού.
Οι δόμες, οι ξηρολιθικοί αυτοί τοίχοι αντιστήριξης του εδάφους, κτίζονται με πέτρες χωρίς τη χρήση συνδετικού κονιάματος. Αυτή η αειφόρος τεχνική δόμησης που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα στην Κύπρο, απαντάται σε αμυντικά τείχη, τοίχους μνημείων αλλά και σε λιθόστρωτα δάπεδα και δρόμους. Οι ξηρολιθικές κατασκευές μετατρέπουν άγονα εδάφη σε καλλιεργήσιμη γη, συσσωρεύουν χώμα στηρίζοντας αναβαθμίδες αγροτικής δραστηριότητας, επιτρέπουν στη γη να απορροφήσει το νερό, συγκρατούν υγρασία, οριοθετούν τεμάχια γης και αγροτικές λειτουργίες, οργανώνουν τη διαχείριση του νερού στερεώνοντας τοιχώματα πηγαδιών, αεραγωγών, λαγουμιών και αυλακιών. Οι ξερολιθιές είναι συνυφασμένες με την ανάπτυξη και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας, αποτελώντας το κέλυφος για είδη χλωρίδας και πανίδας.
Στις ξερολιθιές εξελίσσονται τα διάφορα στάδια μεταμόρφωσης των πεταλούδων, οι αράχνες βρίσκουν την τροφή τους, στις μεγάλες τους κοιλότητες βρίσκουν καταφύγιο σκαντζόχοιροι, τρωκτικά και πουλιά, ενώ αναπτύσσεται εκτεταμένη χλωρίδα όπως βότανα, μύκητες, αγριολούλουδα και άλλα φυτά.
Συνέχεια με τα κτίρια υπουργείων – υφυπουργείων
Επόμενος στόχος είναι η εφαρμογή του «Zero Waste to Landfill» στα κτίρια Υπουργείων και Υφυπουργείων, με πρώτο το κτίριο του Υπουργείου Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος, ενημέρωσε όλες τις κρατικές υπηρεσίες για τις ενέργειες στις οποίες δύναται να προβούν, ώστε οι κτηριακές τους εγκαταστάσεις να μετατραπούν σε κτήρια, κατά το δυνατόν, μηδενικών απορριμμάτων στις χωματερές. Παράλληλα, το Τμήμα Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, προωθεί την αναθεώρηση του Συμβουλευτικού Οδηγού, ο οποίος θα αποτελέσει το ενδιάμεσο στάδιο μέχρι την υιοθέτηση τεχνικών προδιαγραφών ή εθνικού προτύπου.
Ετοιμάστηκαν έγγραφα διαγωνισμού για παροχή προμηθειών, όπως κάδοι για διάφορα ρεύματα αποβλήτων, ψυγεία νερού, ατομικά επαναχρησιμοποιήσιμα μπουκάλια νερού, καθώς και άλλα είδη εξοπλισμού, τα οποία οι κρατικές υπηρεσίες θα προμηθεύονται μέσω του συστήματος e-procurement.
«Η επιτυχία της πρωτοβουλίας δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στις δράσεις που εφαρμόζουμε, αλλά και στις βιώσιμες πρακτικές που υιοθετούμε καθημερινά» υποδεικνύει η αρμόδια υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου.
Τονίζει ότι από την άρνηση της παραγωγής απορριμμάτων, τη μείωση των απορριμμάτων που παράγουμε και την επαναχρησιμοποίηση, μέχρι την ανακύκλωση στον χώρο εργασίας, κάθε βήμα μας φέρνει πιο κοντά στους εθνικούς στόχους του Σχεδίου Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2022-2028.
