Υπουργός Παιδείας: Το νέο σύστημα αξιολόγησης θα επιτρέψει την ανάδειξη των καλών πρακτικών που «χάνονται»

Η άμμος στην κλεψύδρα για την ουσιαστική προώθηση του πολυσυζητημένου νέου σχεδίου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αδειάζει. Το αμέσως επόμενο διάστημα, στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι να καταθέσεις το σχέδιο ενώπιον Υπουργικού Συμβουλίου για τη λήψη τελικής απόφασης. Πρόκειται δε, για μια εξέλιξη την οποία έχει ήδη αναγγείλει και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στο πλαίσιο της διακαναλικής του συνέντευξης στις 12 Μαρτίου. Με αυτά, λοιπόν, τα δεδομένα – σε συνδυασμό και με την προεργασία που έγινε στο πλαίσιο του διαλόγου όλο το προηγούμενο διάστημα – φαίνεται πως η Αθηνά Μιχαηλίδου θα είναι η Υπουργός που θα το υπογράψει. Αυτό είναι ένα από τα ερωτήματα που της θέσαμε στη συνέντευξη της στον «Φ», δίνοντας στην Υπουργό , την ευκαιρία να αναφερθεί στο σχέδιο, στα χαρακτηριστικά του. Η ίδια στέλνει το μήνυμα πως όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να υπερβούν τις όποιες διαφωνίες υπάρχουν για το μείζον αυτό ζήτημα, ούτως ώστε να γίνει το επόμενο και πιο ουσιαστικό βήμα. Πέραν όμως του σχεδίου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, το οποίο σαφώς είναι ένα από τα κορυφαία ζητήματα που βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα του υπουργείου Παιδείας, πράξεις αναμένονται και σε άλλα κεφάλαια. Μεταξύ αυτών και η περιβόητη μετάβαση από την Ειδική στην Ενιαία Εκπαίδευση, βασικό χαρακτηριστικό του συμπεριληπτικού σχολείου. Τόσο για αυτό το θέμα, όσο και για άλλα, περιλαμβανομένου και του καυτού ζητήματος της σχολικής βίας και παραβατικότητας, η Αθηνά Μιχαηλίδου καταθέτει τις απόψεις της και παρουσιάζει τις ενέργειες και δράσεις που έχουν γίνει. Ενδιαφέρουσα δε, και η απάντηση της στο κατά πόσον το Δημόσιο Σχολείο βρίσκεται σε κρίση…

-Με βάση τα χρονοδιαγράμματα και την εξέλιξη των φάσεων του διαλόγου αναφορικά με το σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, φαίνεται πως το θέμα βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωσή του. Να υποθέσουμε πως θα είστε εσείς η υπουργός Παιδείας που θα το υπογράψει;

-Η αλλαγή στο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και του εκπαιδευτικού έργου είναι θεμελιώδους σημασίας, συνιστά αναγκαιότητα και είμαστε προσανατολισμένοι σε αυτή την κατεύθυνση. Από την αρχή της Διακυβέρνησης, ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έθεσε την Παιδεία ως βασική προτεραιότητα, στο πλαίσιο του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα των δράσεων μας και του Προγράμματος Διακυβέρνησης. Σήμερα έχουμε δημιουργήσει τις συνθήκες για να προχωρήσουμε, μετά από μια πολύμηνη διαδικασία διαλόγου, στη θεσμοθέτηση και εφαρμογή ενός σύγχρονου συστήματος, επειδή η κοινωνία το απαιτεί. Επομένως, είμαστε έτοιμοι για το επόμενο βήμα στο κεφάλαιο της Παιδείας.

-Επόμενο βήμα με προμετωπίδα το σύστημα αξιολόγησης;

Ναι, γιατί η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι άμεση συνδεδεμένη με τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Από την πρώτη μέρα, εργαζόμαστε με στρατηγική, μεθοδικά, με επιστημονικό πλαίσιο. Ο εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος συντελείται στοχευμένα, με σχεδιασμό, συστηματικά και στη βάση συγκεκριμένων παιδαγωγικών κριτηρίων. Από αυτόν τον σχεδιασμό δεν μπορεί να απουσιάζει ένα σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Εδώ και 50 σχεδόν χρόνια, έχουμε περίπου το ίδιο, αναχρονιστικό και άδικο, ισοπεδωτικό σύστημα. Γι’ αυτό και υπάρχει μια οριζόντια παραδοχή- από όλους τους συμβαλλόμενους στην Παιδεία συνεργάτες μας- για την τεράστια ανάγκη για αλλαγή. Ακριβώς γι’ αυτό θα ήθελα να στείλω ένα μήνυμα προς όλους: Να προσπαθήσουμε, όλοι οι συνεργαζόμενοι φορείς (εκπαιδευτικές οργανώσεις, γονείς και υπουργείο) να στηρίξουμε το νέο σύστημα, υπερβαίνοντας τις όποιες διαφωνίες ώστε να κάνουμε ένα σημαντικό βήμα μπροστά, ως κοινωνία.

-Έχουμε δει την πρόταση που έχετε καταθέσει και έχουν στα χέρια τους οι εκπαιδευτικοί φορείς. Πώς θα περιγράφατε την εικόνα του νέου συστήματος για να γίνει κατανοητό απ’ όλη την κοινωνία;

-Έχουμε επεξεργαστεί ένα απλό, σύγχρονο και επιστημονικά σωστό σχέδιο αξιολόγησης, στη βάση της διεθνούς βιβλιογραφίας και πρακτικής, αλλά κυρίως βάση παιδαγωγικών κριτηρίων. Μέσα από συζήτηση με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις διαμορφώσαμε την τελική πρόταση. Σε ένα γενικό πλαίσιο, το προτεινόμενο σύστημα επιτρέπει την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών νωρίτερα, επιτρέποντας και σε νέους εκπαιδευτικούς να προχωρήσουν, την αξιολόγησή τους από πολλαπλές πηγές, την επιλογή αντί της διευθυντικής – διοικητικής θέσης, της θέσης ανώτερου εκπαιδευτικού, ώστε οι καλοί εκπαιδευτικοί να παραμένουν στην τάξη, τη συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη όλων, τη στήριξη της ηγεσίας του σχολείου, κ.ά. Πιστεύουμε ότι χωρίς ένα ευέλικτο και σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης, τα παιδιά και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί στερούνται ευκαιριών για ποιοτική εκπαίδευση. Σε μια χώρα που επενδύει τόσα πολλά στην Παιδεία, συνιστά κοινωνική απαίτηση η βελτίωση και η άμεση εφαρμογή του νέου συστήματος.

-Παρουσιάζεται αυτό το σύστημα να έχει πρωτοποριακά στοιχεία. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι τα καλύτερα έρχονται, ωστόσο υπάρχουν αντιδράσεις από εκπαιδευτικούς εταίρους…

-Εξ ‘αρχής θέσαμε ως παράμετρο επιτυχίας τη διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης. Αναπτύξαμε διάλογο, είχαμε ανταλλαγή απόψεων, θέσαμε και λάβαμε προτάσεις και εισηγήσεις. Στο πλαίσιο αυτό υιοθετήσαμε μεγάλο αριθμό εισηγήσεων και καταλήξαμε σε ένα ισορροπημένο και απλό σύστημα, στο οποίο όμως δεν κάναμε εκπτώσεις στην επιστημονική και παιδαγωγική του βάση. Εκτιμώ ότι, παρά το ότι υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε κάποια ζητήματα, αν στόχος όλων μας είναι η μετάβαση σε ένα βελτιωμένο σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου, τότε θεωρώ πως δεν τεκμηριώνεται οποιαδήποτε ανασταλτική αντίδραση.

Μιλάμε για ένα σύστημα αξιολόγησης που θα επιτρέψει τη βελτίωση όλων και την ανάδειξη εκείνων των καλών πρακτικών που υπάρχουν ήδη στα σχολεία μας και σήμερα «χάνονται». Έχουμε καλούς εκπαιδευτικούς και τους κρατάμε «καθηλωμένους», αφού σήμερα μπορούν, στην πλειοψηφία τους, να προβλέψουν από πριν τη βαθμολογία τους, αλλά και την ημερομηνία της προαγωγής τους. Είναι σημαντικό και ωφέλιμο για την Κύπρο να προχωρήσουμε. Ανταλλαγή απόψεων και τελική διευθέτηση του θέματος θα υπάρξει στη Βουλή. Και εκεί προσδοκούμε σε μια υπεύθυνη στάση από όλους έναντι της κοινωνίας, υπερβαίνοντας τις όποιες διαφωνίες και λαμβάνοντας υπόψη την παιδαγωγική ποιότητα της πρότασης μας.

-Το τελευταίο διάστημα βλέπουν το φως της δημοσιότητας περιστατικά που δεν θα έπρεπε να έχουν θέση σε σχολεία. Βλέπουμε βία, διάφορες μορφές παραβατικότητας. Μέχρι και για διακίνηση και χρήση ναρκωτικών σε σχολικές μονάδες ακούμε. Τελικά, το δημόσιο σχολείο βρίσκεται σε κρίση;

-Στο δημόσιο σχολείο συντελούνται καθημερινά «μικρά θαύματα»! Αυτό πρέπει να το διαφυλάξουμε και να το ενισχύσουμε. Πολλές καλές πρακτικές λαμβάνουν χώρα, που παραμένουν στην αφάνεια, ελλείψει επαρκών μηχανισμών περαιτέρω αξιοποίησης και αξιολόγησης. Χωρίς να ωραιοποιούμε καταστάσεις ή να κρύβουμε τα προβλήματα, σε καμία περίπτωση δεν δέχομαι ότι η εικόνα που παρουσιάζεται κατά καιρούς, με τη γενίκευση μεμονωμένων περιστατικών, ή ακόμα χειρότερα, με ισχυρισμούς και αβάσιμες αναφορές, ισχύει. Το δημόσιο σχολείο έχει θετικό πρόσημο, όπως και το έργο που επιτελείται, και αυτό επιβεβαιώνεται από τα αποτελέσματα που βελτιώνονται πολυεπίπεδα. Με τους σχεδιασμούς μας εδώ και δύο χρόνια, είμαστε σε θέση να παρακολουθούμε τη βελτίωση σε διάφορους τομείς έργου του σχολείου, μέσω συνεχούς αξιολόγησης, την οποία εντάξαμε από τις μικρές τάξεις του δημοτικού. Πρόσθετα – και είναι σημαντικό να το τονίσουμε- όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι το σχολείο λειτουργεί αντισταθμιστικά σε σωρεία προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά. Γι’ αυτό και θεσμοθετήσαμε σειρά μέτρων για την παιδαγωγική θωράκιση του σχολείου (ενδυνάμωση ρόλων, όπως του συμβούλου, του υπεύθυνου εκπαιδευτικού, κ.ά.). Εισαγάγαμε προγράμματα στην προσχολική για την πρόληψη και φυσικά εργαζόμαστε και για την αντιμετώπιση, όπως την εγκατάσταση καμερών ασφαλείας, στοχευμένα, τη φρούρηση σχολείων κ.ά. παρόλο που στόχος μας είναι αυτά να μειώνονται. Όλα αυτά τα μέτρα εντάσσονται στην Στρατηγική που έχουμε εκπονήσει, η οποία βασίζεται σε επιστημονικά στοιχεία και ενισχύεται από τον σχεδιασμό και την υλοποίηση στοχευμένων δράσεων και δραστηριοτήτων στο πλαίσιο ενός Σχεδίου Δράσης. Όλα τα πιο πάνω, η υποχρεωτική πια ηλεκτρονική καταγραφή των περιστατικών βίας και παραβατικότητας και η αύξηση των εκπαιδευτικών ψυχολόγων, μας επιτρέπουν να βλέπουμε ήδη βελτιωμένη εικόνα στα θέματα αυτά.

-Μία από τις δράσεις σας για αντιμετώπιση της παραβατικότητας και ταυτόχρονα της στήριξης των μαθητών που εκδηλώνουν τέτοιες συμπεριφορές, είναι και το Εναλλακτικό Σχολείο. Το οποίο και προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην πρώτη σας απόπειρα για λειτουργία τον περασμένο Οκτώβριο. Τι γίνεται τώρα με αυτό το εγχείρημα;

-Το εναλλακτικό σχολείο λειτουργεί από τον Φεβρουάριο 2025 χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, δίνοντας ευκαιρία σε παιδιά που αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις να επανενταχθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα. Με ατομικό πρόγραμμα και διδασκαλία των εξεταζόμενων μαθημάτων, προχωράμε στην αξιολόγηση της πιλοτικής βάσης, με σκοπό την σταδιακή διεύρυνσή του. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η συγκεκριμένη δράση δεν αφορά σε άτακτους ή απείθαρχους μαθητές, αλλά σε μαθητές κάτω των 15 χρόνων, οι οποίοι αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα που δεν τους επιτρέπουν την ομαλή φοίτηση σε σχολείο.

-Η απόφαση σας για σχολεία χωρίς κινητά έχει αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα;

-Στο θέμα αυτό πρωτοπορήσαμε και δεν αναμέναμε απλά να ακολουθήσουμε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες . Σήμερα, όλες σχεδόν οι χώρες έχουν απαγορεύσει ή περιορίσει τη χρήση κινητών τηλεφώνων. Η δική μας νομοθεσία απαγορεύει τα κινητά στο δημοτικό αλλά περιορίζει στο Γυμνάσιο και Λύκειο. Πολλές καλές πρακτικές έχουν υιοθετηθεί στα σχολεία μας, ώστε κατά το διάλειμμα ο χρόνος να αξιοποιείται δημιουργικά, μέσω επιτραπέζιων παιγνιδιών, αθλητικών δραστηριοτήτων και γενικά κοινωνικοποίησης των παιδιών. Ιδιαίτερα θετική η πρώτη αποτίμηση συνεπώς.

-Πού βρισκόμαστε με τον εκσυγχρονισμό των Αναλυτικών Προγραμμάτων;

-Το θέμα αυτό αποτελεί μια συστημική πρόκληση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Είναι ο πυρήνας του εκσυγχρονισμού, γι’ αυτό και το εντάξαμε στους πιο βασικούς πυλώνες του στρατηγικού μας οράματος. Αφορά στο περιεχόμενο των μαθημάτων, το τι δηλαδή διδάσκεται σε όλες τις τάξεις και όλα τα μαθήματα. Από την αρχή, την πρώτη χρονιά της διακυβέρνησης, τέθηκε ως στόχος η επικαιροποίηση της ύλης και η μείωση της περιττής ύλης με έμφαση στις δεξιότητες/ικανότητες των μαθητών, αντί στην αποστήθιση και παπαγαλία. Κατά τη δεύτερη χρονιά, η επικέντρωση ήταν στη μετάβαση σε δεξιότητες και στην κριτική σκέψη και δημιουργικότητα, αλλά και σε ψηφιακές δεξιότητες. Κάθε χρόνο τα παιδιά έχουν ελαφρώς μειωμένη ύλη, μέχρι να διασφαλίσουμε σταδιακά ότι τα παιδιά θα διδάσκονται την αναγκαία, την σημαντική ύλη. Η προσπάθεια μας συνεχίζεται στη βάση παιδαγωγικών κριτηρίων και υποστηρίζεται με προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.

Άθλος η αναβάθμιση των σχολικών κτηρίων και τα κλιματιστικά

-Ένα ακόμη θέμα, το οποίο έχετε θέσει ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων σας είναι η μετάβαση από την Ειδική στην Ενιαία Εκπαίδευση. Όμως δεν έχουμε επί του παρόντος, τουλάχιστον, πληροφορηθεί κάτι συγκεκριμένο γύρω από αυτό. Πού βρίσκεται αυτό το θέμα;

-Το έχουμε ήδη εξαγγείλει ότι βασικός στόχος μας είναι η μετάβαση σε ένα σχολείο πιο συμπεριληπτικό, για όλα τα παιδιά και ειδικά για τα παιδιά με αναπηρίες. Αυτός είναι ο δεύτερος πυλώνας του στρατηγικού μας οράματος. Έχουμε ακούσει όλους τους φορείς που εμπλέκονται στα θέματα αυτά, κυρίως οργανωμένους γονείς, έχουμε κωδικοποιήσεις τις εισηγήσεις τους, αφουγκραζόμαστε τις ανησυχίες και τα προβλήματα που βιώνουν στο υφιστάμενο εκπαιδευτικό σύστημα. Προχωρούμε με νομοσχέδιο, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, το οποίο θα επιτρέψει σε πρώτη φάση πιο συμπεριληπτικές και βελτιωμένες πρακτικές στη γενική τάξη. Ήδη, παράλληλα με την ετοιμασία του νομοσχεδίου, έχουμε αυξήσει τους/τις συνοδούς/σχολικούς βοηθούς, έχουμε προχωρήσει σε σειρά επιμορφώσεων προς όλους για τα θέματα της διαφοροποίησης στη διδασκαλία και είμαστε βέβαιοι πως με τη στήριξη όλων, θα έχουμε από την επόμενη σχολική χρονιά καλύτερες συνθήκες διδασκαλίας και μάθησης για όλα τα παιδιά.

-Τελικά προχωρεί η εγκατάσταση κλιματιστικών στα σχολεία;

-Αποτελεί πραγματικά άθλο το γεγονός ότι, ενώ παραλάβαμε σχολεία με σοβαρά κτηριακά προβλήματα και προβληματικές υποδομές, είμαστε σήμερα σε θέση να έχουμε βελτιωμένα κτήρια και κλιματισμό σε αρκετά από αυτά. Πρέπει να πούμε ότι τα τελευταία δυο χρόνια έχουν αυξηθεί τα κονδύλια για τις σχολικές υποδομές, γενικά, ενώ για πρώτη φορά, αναβαθμίζονται τα ηλεκτρολογικά δίκτυα των σχολείων μας, κάτι που έπρεπε να γίνει εδώ και δεκαετίες. Παράλληλα, το κτηριολογικό πρόγραμμα του Υπουργείου ανακοινώνεται από το καλοκαίρι, με σκοπό να ενημερώνονται όλοι για τα έργα που υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, καθώς και για τα έργα που θα υλοποιηθούν κατά τη νέα σχολική χρονιά.

Η Κυβέρνηση, αναγνώρισε από την αρχή την αναγκαιότητα εγκατάστασης κλιματιστικών και ήδη υλοποιείται συγκεκριμένος σχεδιασμός από τις σχολικές εφορείες, μέσω μεγάλου κονδυλίου που έχει ήδη διασφαλιστεί. Έχουν ήδη εγκατασταθεί σε αριθμό σχολείων παγκύπρια και προχωράμε με την τοποθέτηση όλων όσων χρειάζονται, σταδιακά και στη βάση προδιαγραφών ασφαλείας. Σε όλη αυτή προσπάθεια, παράλληλα με την εγκατάσταση κλιματιστικών, υιοθετούμε και μέτρα για τη βελτίωση της θερμικής άνεσης στα σχολεία μας. Η εγκατάσταση κλιματιστικών σε όλα τα σχολεία παραμένει ο στόχος μας και προς αυτόν εργαζόμαστε με προσήλωση, αντιμετωπίζοντας εμπόδια που εμφανίζονται στις διαδικασίες.

-Ένα ακόμη θέμα που συζητιέται αρκετά είναι και ο θεσμός του Ολοήμερου Σχολείου. Να αναμένουμε ολιστική εφαρμογή του μέχρι το 2028;

-Αυτός είναι ο στόχος μας. Ήδη έχουμε αυξήσει τα προαιρετικά ολοήμερα σχολεία από το 2023 μέχρι σήμερα, στη δημοτική εκπαίδευση από 219 σε 318 και στη Μέση από 2 σε 8. Πιστεύουμε πολύ στο θεσμό αυτό, ο οποίος συνεχώς βελτιώνεται και αναβαθμίζεται, τόσο λειτουργικά όσο και ποιοτικά, αφού έχουμε αναπτύξει επικαιροποιημένο Αναλυτικό Πρόγραμμα για τα μαθήματα του ολοημέρου, το οποίο εφαρμόζεται από τον Σεπτέμβρη. Πρόκειται για εκπαιδευτική αλλά και κοινωνική ανάγκη που συμφιλιώνει το σχολείο με την οικογένεια και την κοινωνία,, Η αξιολόγηση του θεσμού είναι ιδιαίτερα θετική. Κάποιες από τις μορφές εφαρμογής του (π.χ. στη Μέση) έχουν αναγνωριστεί φέτος και από διεθνείς οργανισμούς ως καλές πρακτικές που βελτιώνουν επίδοση και συμπεριφορά.