Ευχάριστη έκπληξη νοιώσαμε και όμορφες στιγμές ζήσαμε σε δύο ημερίδες του υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού και Νεολαίας, σε συνεργασία με τον Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και συμμετοχή από λύκεια όλης της Κύπρου, στις φιλόξενες αίθουσες δύο ιστορικών σχολείων, του Παγκυπρίου Γυμνασίου στη Λευκωσία και του Λανιτείου στη Λεμεσό.
Η τιμητική πρόσκληση έφθασε στον γράφοντα και άλλους τέσσερεις συναδέλφους και η αυθόρμητη απάντηση όλων ήταν η αποδοχή της. Κι αυτό ήταν απολύτως φυσικό, αφού τίτλος των ημερίδων ήταν «Μαθητική Δημοσιογραφία» και αποστολή μας να συναναστραφούμε με ομάδες εκπαιδευτικών και μαθητών που εκδίδουν σχολικές εφημερίδες και περιοδικά, και να δώσουμε τα φώτα μας. Όπως παλιά έτσι και σήμερα, είτε σε έντυπη, είτε σε ηλεκτρονική μορφή, αυτές οι εκδόσεις αποτελούν βήμα έκφρασης και πρώτη δοκιμασία για όσους επιθυμούν να ακολουθήσουν τον πάντα ελκυστικό και συναρπαστικό κόσμο της Δημοσιογραφίας.
Η συμμετοχή μας στις ημερίδεςήταν ταυτόχρονα ευκαιρία για μας, να δούμε και να χαρούμε την άλλη πλευρά των σχολείων μας, τη δημιουργική και αισιόδοξη, αυτήν που δεν προβάλλεται όσο πρέπει, καθώς τα παραβατικά επεισόδια, πότε πραγματικά και πότε διογκωμένα, εμφανίζουν μιαν αρνητική εικόνα που προκαλεί θλίψη.
Τη μεγάλη σημασία που προσδίδει στον θεσμό των σχολικών εφημερίδων και περιοδικών το υπουργείο Παιδείας, τόνισε στον χαιρετισμό της στις ημερίδες η αρμόδια υπουργός δρ Αθηνά Μιχαηλίδου, η οποία ανέφερε ότι σε μερικά σχολεία τα παιδιά λειτουργούν και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Από την πλευρά της, η διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου δρ Έλενα Χατζηκακού ανέφερε ότι η ενασχόληση των μαθητών με τα εκφραστικά αυτά μέσα υπηρετεί ένα βασικό παιδαγωγικό στόχο: «Τη διδασκαλία των αρχών της δημοσιογραφίας, η οποία προσφέρει πολλαπλά οφέλη στους μαθητές, καθώς ενισχύει την ικανότητά τους να αξιολογούν κριτικά τις πληροφορίες που λαμβάνουν και να διακρίνουν την αλήθεια από την παραπληροφόρηση».
Καλωσόρισμα και…ξενάγηση στον κόσμο της δημοσιογραφίας
Γνωριμία, εξοικείωση και μύηση στον κόσμο της δημοσιογραφίας για μαθήτριες, μαθητές και εκπαιδευτικούς ήταν ο στόχος και το κύριο ζητούμενο στις δύο ημερίδες. Οι δημοσιογράφοι-εισηγητές αναφερθήκαμε σε βασικές πτυχές του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, όπως η γλώσσα, η αισθητική, η δεοντολογία, παρέχοντας και πρακτικές συμβουλές που θα βοηθήσουν στη βελτίωση και αναβάθμιση των μαθητικών εφημερίδων και περιοδικών.
«Δημοσιογραφία και γλώσσα, αδέλφια δίδυμα», τιτλοφόρησα τη δική μου εισήγηση, για να αναδείξω τη μεγάλη σημασία της γλώσσας, τονίζοντας ότι δημοσιογραφικό κείμενο διατυπωμένο με σωστά Ελληνικά, πλούσιο λεξιλόγιο, σαφήνεια στην έκφραση, ακρίβεια στην πληροφορία, κατανοητό και με αισθητική εμφάνιση, ελκύει την προσοχή, μεταφέρει με καθαρότητα το μήνυμα, κερδίζει την εμπιστοσύνη. Αντιθέτως, κακογραμμένο κείμενο, με ορθογραφικά και συντακτικά λάθη, ανακρίβειες, ασάφειες και κακή παρουσίαση απωθεί και απογοητεύει τον δέκτη, καθίσταται αναξιόπιστο. Μήνυμά μου ήταν ότι άτομα που δεν έχουν την ικανότητα να χειρίζονται με επάρκεια τη γλώσσα, δεν έχουν θέση στον κόσμο της δημοσιογραφίας.
Συνέχεια στο θέμα έδωσε με γλαφυρότητα ο Γιώργος Φράγκος, πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών, μιλώντας για τη «διαχρονική – διαλεκτική σχέση μεταξύ λογοτεχνίας και δημοσιογραφίας». Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, αναφέρθηκε στους κορυφαίους διαφωτιστές, φιλοσόφους και λογοτέχνες, οι οποίοι αξιοποίησαν τη δημοσιογραφία, προκειμένου να διαδώσουν τις ιδέες και την κοσμοαντίληψή τους. Παραδεχόμενος ότι «ο δημοσιογραφικός λόγος φθίνει, χάνει το θάμβος και το κάλλος του, διότι τυποποιείται και επαναλαμβάνεται, κάλεσε τα παιδιά να στραφούν ξανά στο βιβλίο. «Δεν υπάρχει άλλη οδός. Η προσφυγή στη λογοτεχνία είναι η σωσίβια λέμβος για τη δημοσιογραφία. Ωραίο λόγο, μόνο ωραίοι άνθρωποι μπορούν να εκφέρουν», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.
Ο συνάδελφος Σάββας Ιακωβίδης, αρθρογράφος και αναλυτής, παρουσίασε τα διάφορα είδη δημοσιογραφικού λόγου, εστιάζοντας και στις προκλήσεις, τις δυσκολίες και τις ιδιαιτερότητες του καθενός. Εξηγώντας τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες κάθε είδους, όπως είδηση, ρεπορτάζ, άρθρο, σχόλιο, ανάλυση, συνέντευξη, έρευνα, διερευνητική δημοσιογραφία, προφίλ, χρονογράφημα, επιφυλλίδα, παραπολιτικά, δεν παρέλειψε να τονίσει και πάλι τη σημασία της ορθής χρήσης της γλώσσας και επιπροσθέτως ότι «ο δημοσιογράφος πρέπει να έχει ακεραιότητα χαρακτήρα, υψηλό επαγγελματισμό, αστείρευτη ενεργητικότητα, οξύνοια και κριτική ικανότητα, να διαθέτει άκαμπτη επιμονή στην αναζήτηση της αλήθειας, να εμφορείται από τα ιδανικά του ανθρωπισμού, της ελευθερίας και της δημοκρατίας, και να νοιάζεται για την υπεράσπιση του δημόσιου και ευρύτερου συμφέροντος του τόπου».
Η Έλλη Κοτζαμάνη, διευθύντρια ειδήσεων του Αντέννα και πρόεδρος της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, ξάφνιασε ευχάριστα τους συμμετέχοντες, καλώντας τους να συμμετάσχουν σε ένα δημιουργικό κουίζ, μέσω της εφαρμογής Kahoot, που προσφέρει η τεχνολογία. Προβάλλοντας διάφορες εικόνες, τους καλούσε να διαπιστώσουν τις αληθινές, απ’ αυτές που ήσαν δημιουργία της Τεχνητής Νοημοσύνης, για να τονίσει ότι, «παρά τη σοβαρή μετάλλαξη που αυτή φέρνει, αποτελεί απλώς ένα εργαλείο και δεν προσδιορίζει τον σκοπό της δημοσιογραφίας, που παραμένει αναλλοίωτος». Παρουσιάζοντας τους «Σελιδοδείχτες δημοσιογραφικής πρακτικής», τόνισε ότι «η ενημέρωση των πολιτών προϋποθέτει ότι ο δημοσιογράφος θα αναζητήσει τα αληθινά γεγονότα. Για να αντιμετωπίσει τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, μία δημοκρατική κοινωνία πρέπει να ενισχύσει τη δημοσιογραφία και παράλληλα να βοηθήσει τους πολίτες της να αναπτύξουν την κριτική σκέψη τους».
Στη δική του παρέμβαση, ο συνάδελφος Κορνήλιος Χατζηκώστας, εστίασε στη μεγάλη σημασία της αισθητικής των εντύπων, εξηγώντας, και με χρήση παραδειγμάτων, πώς γίνεται ο σχεδιασμός και πόσο σημαντική είναι η έξυπνη και ευρηματική επιλογή τίτλου, επιτίτλου ή υπερτίτλου και υποτίτλου. Η εμφάνιση μιας εφημερίδας, πρόσθεσε, δεν διαφέρει από τη βιτρίνα ενός καταστήματος, η οποία στήνεται με τρόπο που θα ελκύσει τον πελάτη, για να εισέλθει στο κατάστημα και να πραγματοποιήσει αγορές. «Ο τίτλος και η σύντομη, έξυπνη πρόταξη αποτελούν την πεμπτουσία της είδησης», τόνισε, εξηγώντας παράλληλα την τεχνική στο στήσιμο της είδησης, υπό τη μορφή ανεστραμμένης πυραμίδας, με τα σημαντικά στοιχεία της να προτάσσονται και τα υπόλοιπα να συμπληρώνουν αξιολογικά το κείμενο.
Ροδίων Γεωργιάδης, ο πρωτοπόρος
Απαντώντας στο ερώτημα, αν μπορεί ένας δεκαεξάχρονος μαθητής να εκδώσει εφημερίδα, η επιθεωρήτρια φιλολογικών μαθημάτων Σοφία Ιωάννου παρουσίασε την εντυπωσιακή, όσο και πρωτοποριακή περίπτωση του Ροδίωνα Γεωργιάδη, ο οποίος φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο από το 1928 έως το 1934. Ο Ροδίων ανέλαβε μόνος του την πρωτοβουλία, έγραφε την εφημερίδα «Σάλπιγξ» στο χέρι και την κυκλοφορούσε ανάμεσα στους συμμαθητές του. «Το παράδειγμα του Ροδίωνα αποτελεί πηγή έμπνευσης και μια προτροπή για δράση», υπέδειξε η κ. Ιωάννου. Αξίζει να αναφερθεί ότι την προσωπικότητα και τον ηρωικό θάνατο του Ροδίωνα Γεωργιάδη και του αδελφού του Μιλτιάδη ανέδειξε σε βιβλίο του ο πρώην διευθυντής του Παγκυπρίου, ακούραστος ερευνητής και πολυγραφότατος συγγραφέας Γεώργιος Χατζηκωστής, ο οποίος εξέδωσε και το πολύτιμο αρχείο Ροδίωνος Γεωργιάδη σε τρεις τόμους.
Αριστερά το πρώτο και μοναδικό διασωθέν χειρόγραφο φύλλο της σχολικής εφημερίδας «Σάλπιγξ» του Ροδίωνα Γεωργιάδη (1933), στο μέσο επετειακή έκδοση της ιστορικής «Μαθητικής Εστίας» του Παγκυπρίου Γυμνασίου και δεξιά ένα σύγχρονο φύλλο σχολικής εφημερίδας.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, πολύ ζωντανή και παραγωγική ήταν και η ελεύθερη συζήτηση με την οποία ολοκληρώθηκαν οι δύο πολύωρες ημερίδες. Με τις ερωτήσεις τους, οι μαθητές και οι μαθήτριες απέδειξαν ωριμότητα, κριτική σκέψη και μεγάλο ενδιαφέρον για το δημοσιογραφικό επάγγελμα. Από την πλευρά τους οι εισηγητές έδωσαν με ειλικρίνεια την πραγματική εικόνα της σύγχρονης δημοσιογραφίας, η οποία παραμένει μεν πάντα γοητευτική και συναρπαστική, αλλά αντιμετωπίζει και μεγάλα προβλήματα. Οι δύο ημερίδες σημείωσαν μεγάλη επιτυχία κι αυτό οφείλεται στην εξαιρετική δουλειά της οργανωτικής ομάδας με επικεφαλής τις Επιθεωρήτριες Φιλολογικών Μαθημάτων, Σοφία Ιωάννου και Μάρω Μελανίδου, τις Δανάη Γεωργιάδου, Νεκταρία Ιωάννου και Φωτεινή Ιωάννου, της Διεύθυνσης Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης, και τον Ιωάννη Σακκά, του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου.
