Όλα τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας, όλων των τύπων και μορφών –σωματική, λεκτική/μη λεκτική, κοινωνική, ηλεκτρονική και σεξουαλική– θα πρέπει να καταγράφονται από τα σχολεία. Αυτό προκύπτει από σχετική πρόνοια της νομοθεσίας για πρόληψη και αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας που ψηφίστηκε το 2020 και τροποποιήθηκε το 2024.
Συγκεκριμένα, το εν λόγω άρθρο του νόμου προνοεί τη διενέργεια έρευνας και στατιστικής επεξεργασίας δεδομένων, με στόχο την καταγραφή και την αξιολόγηση του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας, ώστε αυτά να αξιοποιούνται για τη χάραξη της πολιτικής του υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, καθώς και για την υλοποίηση στοχευμένων δράσεων πρόληψης της βίας. Για να γίνει αυτό, όλες οι σχολικές μονάδες πρέπει να καταγράφουν όλα ανεξαιρέτως τα περιστατικά βίας που σημειώνονται σε αυτές, κάτι για το οποίο στάλθηκε εγκύκλιος από το υπουργείο Παιδείας.
Αναφορικά με τη διαδικασία καταγραφής των περιστατικών βίας και όλων των μορφών κακοποίησης, τα σχολεία θα χρησιμοποιούν ένα ηλεκτρονικό εργαλείο, το οποίο δημιούργησε η Ομάδα Ασφαλούς Σχολείου (ΟΑΣ) του Υπουργείου. Επομένως, αυτό το εργαλείο θα συμπληρώνεται κάθε φορά που σε ένα σχολείο υπάρχει ανάλογο περιστατικό και η διαδικασία έχει διευκρινιστεί από το υπουργείο Παιδείας, καθώς χρειάζεται συγκεκριμένος κωδικός από το κάθε σχολείο. Στην περίπτωση των ιδιωτικών σχολείων, επισημαίνεται πως θα σταλεί από το Γραφείο Ιδιωτικής Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ενημέρωση αναφορικά με το σημείο καταχώρισης του κωδικού.
Στις σχετικές οδηγίες του σχολείου διευκρινίστηκε, επίσης, ότι τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού θα συνεχίσουν να καταχωρούνται και στο ΣΕΠ, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται σε άλλη σχετική εγκύκλιο με θέμα «Πρόληψη και διαχείριση περιστατικών σχολικού εκφοβισμού».
Όσον αφορά στο νέο ηλεκτρονικό εργαλείο, θα πρέπει άμεσα να αρχίσει να χρησιμοποιείται και όλοι οι διευθυντές των σχολείων έχουν κληθεί όπως προχωρήσουν σε καταγραφή όλων των περιστατικών που έχουν συμβεί από την αρχή της παρούσας σχολικής χρονιάς μέχρι σήμερα και στη συνέχεια να φροντίσουν, ώστε να γίνεται καταχώριση των περιστατικών άμεσα, μετά την ολοκλήρωση της διαχείρισής τους.
Παράρτημα προς τα σχολεία με επεξήγηση ορισμών
Αξίζει να σημειωθεί ότι μαζί με τις πιο πάνω οδηγίες, τα σχολεία έλαβαν και ένα παράρτημα με επεξήγηση ορισμών, ούτως ώστε να γνωρίζουν τις βασικές πληροφορίες γύρω από τα διάφορα περιστατικά που θα κληθούν να διαχειριστούν.
Ενδοσχολική βία: Η βία εντός του χώρου του σχολείου, που περιλαμβάνει όλες τις μορφές ενδοσχολικής βίας, παραβατικές ή και άλλες παράνομες, εγκληματικές πράξεις, απόπειρες, εμπειρίες θυματοποίησης και εκφοβισμού, χρήση παράνομων ουσιών, δράση παραβατικών ομάδων και επιθετικότητα, καθώς και τη βία που παράγεται εκτός σχολείου, αλλά μεταφέρεται στο σχολείο, που δυνατόν να επηρεάσουν αρνητικά τη διαδικασία μάθησης και το σχολικό κλίμα.
Σύγκρουση: Για να υφίσταται σύγκρουση είναι απαραίτητη η ύπαρξη διαφορετικών, ασυμβίβαστων μεταξύ τους απόψεων, οι οποίες εκδηλώνονται από ανταγωνιστικά αλληλεπιδρώντα άτομα ή ομάδες και προκαλούν διαμάχες-αντιπαραθέσεις. Αυτές οι διαμάχες-αντιπαραθέσεις επηρεάζουν το περιβάλλον και τη δομή των σχέσεων των μελών ενός οργανισμού και στην προκειμένη περίπτωση της σχολικής μονάδας.
Ρατσιστικό περιστατικό: Συνέπειες πράξεων, συμπεριφορών και λόγων, έμμεσων ή άμεσων, οι οποίες περιθωριοποιούν, αποκλείουν και κάνουν διακρίσεις σε βάρος όσων θεωρούνται «διαφορετικοί», ασχέτως πρόθεσης.
Εκφοβισμός: Ένας μαθητής γίνεται αντικείμενο εκφοβισμού ή θυματοποιείται, όταν υποβάλλεται, κατ’ επανάληψη και κατ’ εξακολούθηση, σε αρνητικές ενέργειες από έναν μαθητή ή περισσότερους.
Σεξουαλική εκμετάλλευση/ κακοποίηση: Στη νομοθεσία του 2014 αναφέρονται και περιγράφονται διάφορες περιστάσεις, κατά τις οποίες διαπράττεται ποινικό αδίκημα σεξουαλικής φύσεως κατά ανηλίκων.
Τα κύρια σημεία της νομοθεσίας, με τα οποία ορίζεται η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση παιδιών, είναι τα ακόλουθα:
>> Άρθρο 6: Όποιος προκαλεί ένα παιδί να γίνει μάρτυρας σεξουαλικών πράξεων ή απεικόνισης σεξουαλικών πράξεων, ακόμα και αν το παιδί δεν συμμετέχει σε αυτές. Όποιος προκαλεί ένα παιδί να γίνει μάρτυρας σεξουαλικής κακοποίησης ή απεικόνισης σεξουαλικής κακοποίησης, ακόμα και αν το παιδί δεν συμμετέχει σε αυτές. Όποιος συμμετέχει σε σεξουαλική πράξη με παιδί, όταν γίνεται κατάχρηση θέσης εμπιστοσύνης, εξουσίας ή επιρροής πάνω στο παιδί, ή όταν γίνεται κατάχρηση της ευάλωτης θέσης του παιδιού λόγω διανοητικής ή σωματικής αναπηρίας ή κατάστασης εξάρτησης, ή όταν γίνεται χρήση εξαναγκασμού, βίας ή απειλής. Όποιος εξαναγκάζει παιδί ή χρησιμοποιεί βία ή απειλές προς το παιδί, προκειμένου να τελέσει σεξουαλική πράξη με τρίτο πρόσωπο.
>>Άρθρο 7: Όποιος προκαλεί τη συμμετοχή ενός παιδιού σε πορνογραφικές παραστάσεις ή προωθεί ένα παιδί να συμμετέχει σε αυτές ή αποκομίζει κέρδη από τη συμμετοχή του παιδιού σε πορνογραφικές παραστάσεις με ή χωρίς τη χρήση της τεχνολογίας, της πληροφορικής και των επικοινωνιών.
>> Άρθρο 8: Όποιος αποκτά πρόσβαση σε παιδική πορνογραφία μέσω της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών ή όποιος διανέμει, διαδίδει ή μεταδίδει υλικό παιδικής πορνογραφίας.
>> Άρθρο 9: Όποιος προτείνει σε παιδί μέσω τεχνολογίας, πληροφορικής και των επικοινωνιών να το συναντήσει, με σκοπό την τέλεση σεξουαλικής πράξης μαζί του ή την παραγωγή πορνογραφικού υλικού.
>> Άρθρο 10: Όποιος διοχετεύει υλικό που προβάλλει ευκαιρίες για τη διάπραξη οποιουδήποτε εγκλήματος.
>> Άρθρο 15: Όποιος αποπειράται, συνδράμει, υποκινεί, συνεργεί για τη διάπραξη των αδικημάτων που προβλέπονται στο νόμο.
Τι αναφέρεται για την
εμπορία προσώπων
Αναφορικά με την εμπορία προσώπων στο παράρτημα με την επεξήγηση ορισμών της εγκύκλιου του υπουργείου Παιδείας προς τα σχολεία, αναφέρεται ότι«η στρατολόγηση, πρόσληψη, μεταφορά, διακίνηση, υπόθαλψη ή παραλαβή ή στέγαση ή υποδοχή προσώπων, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής ή μεταβίβασης του ελέγχου ή/και της εξουσίας επί των προσώπων αυτών, μέσω απειλών ή χρήσης βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού*, απαγωγής, δόλου, εξαπάτησης, παραπλάνησης, κατάχρησης εξουσίας ή ευάλωτης θέσης ή προσφοράς ή παροχής ή λήψης πληρωμών ή ωφελημάτων ή απολαβών για εξασφάλιση της συγκατάθεσης προσώπου κατέχοντος εξουσίας επί ενός άλλου, με σκοπό την εκμετάλλευση αυτού∙ ο όρος “εμπορεύομαι πρόσωπο” τυγχάνει αντίστοιχης ερμηνείας».
*Ο όρος «εξαναγκασμός» περιλαμβάνει:
(α) Απειλές για σοβαρή βλάβη εναντίον οποιουδήποτε προσώπου ή της περιουσίας του ή για φυσικό περιορισμό οποιουδήποτε προσώπου.
(β) Οποιαδήποτε συμπεριφορά ή σχέδιο το οποίο στοχεύει στο να δημιουργήσει σε οποιοδήποτε πρόσωπο την εντύπωση ότι η παράλειψη εκτέλεσης μιας πράξης θα επιφέρει σοβαρή βλάβη εναντίον οποιουδήποτε προσώπου ή της περιουσίας του ή το φυσικό περιορισμό οποιουδήποτε προσώπου.
(γ) Κατάχρηση εξουσίας ή άλλης μορφής πίεσης εναντίον οποιουδήποτε προσώπου με στόχο την οικονομική του εξάρτηση ή υποτέλεια.
(δ) Κατάχρηση ή απειλούμενη κατάχρηση νομικών ή διοικητικών διαδικασιών αναφορικά με το καθεστώς οποιουδήποτε προσώπου.
