Βαρύτατες ευθύνες επιρρίπτει στον τέως υπουργό Γεωργίας, Νίκο Κουγιάλη, η Ελεγκτική Υπηρεσία σε ειδική έκθεση που εκπόνησε έπειτα από τη διερεύνηση καταγγελιών που αφορούσαν στην παροχή νερού σε εταιρεία για άρδευση των φυτειών της. Η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπίστωσε σημαντική υπέρβαση των ποσοτήτων άντλησης νερού από συγκεκριμένη εταιρεία για σκοπούς άρδευσης των φυτειών, ενώ εγείρει ερωτηματικά για τον τρόπο χειρισμού της κατάστασης από τους αρμόδιους.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι η Υπηρεσία, αντιλαμβανόμενη τη σημασία της ορθολογιστικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Κύπρου, αποφάσισε να διερευνήσει καταγγελίες που υποβλήθηκαν κατά τα έτη 2017 και 2018 και αφορούσαν στη σημαντική υπέρβαση των ορίων άντλησης νερού από γεωτρήσεις, καθώς και την παράνομη μεταφορά νερού, από συγκεκριμένη εταιρεία, από μία έκτασή της σε άλλη, στην περιοχή Μοναγρούλι, στην παραχώρηση έγκρισης, από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), για μεταφορά νερού από το φράγμα Λευκάρων στις δεξαμενές της ίδιας εταιρείας στον Κόρνο και στην άρδευση τεμαχίου, σε αγρόκτημα που διαχειρίζεται στον Δελίκηπο, μέσω παράνομης σύνδεσης από το υπό αναφορά φράγμα. Από τη διερεύνηση των καταγγελιών διαφάνηκε ότι αυτές ευσταθούσαν και ότι συγκεκριμένη εταιρεία παρανομούσε διαχρονικά, όσον αφορά στην άρδευση των φυτειών της στις περιοχές Μοναγρούλι και Δελίκηπου.
Το 2018 το ΤΑΥ διαπίστωσε ότι η εταιρεία μετέφερε παράνομα νερό από τις γεωτρήσεις της για άρδευση νέων φυτειών στο Μοναγρούλι, κατά παράβαση των όρων αδειών υδροληψίας των γεωτρήσεών της, καθώς και ότι το 2016 η εταιρεία μετέφερε νερό σε συγκεκριμένο αγρόκτημα στον Δελίκηπο για την άρδευση των φυτειών της, μέσω παράνομης σύνδεσης επιπρόσθετου λάστιχου σε υφιστάμενο αγωγό, με τον οποίο η ίδια τροφοδοτείτο με νερό από το φράγμα Λευκάρων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Εταιρεία μετέφερε παράνομα νερό στην περιοχή Μοναγρούλι
Παρά τη σοβαρότητα των παρανομιών της εταιρείας και του γεγονότος ότι αυτές διενεργούνταν διαχρονικά και αφορούσαν πολύ σημαντικές ποσότητες νερού, το ΤΑΥ δεν έλαβε οποιαδήποτε μέτρα εναντίον της, π.χ. λήψη νομικών μέτρων ή οποιαδήποτε άλλα μέτρα συμμόρφωσης π.χ. μόλωση γεωτρήσεων.
Διαφάνηκε ότι, παρόλο που οι αρχικές απόψεις του ΤΑΥ, σε σχέση με το αίτημα της εταιρείας για μεταφορά νερού από το φράγμα Λευκάρων, για την άρδευση των φυτειών της στον Κόρνο, ήταν αρνητικές, στη συνέχεια, κατόπιν συνεννόησης με τον τότε υπουργό Γεωργίας, διαφοροποιήθηκαν. Σύμφωνα με την Υπηρεσία, οι εγκεκριμένες ποσότητες νερού που παραχωρήθηκαν στην εταιρεία από το φράγμα Λευκάρων κατά τα έτη 2014, 2015 κα 2016 ήταν πολύ μεγαλύτερες από αυτές που διαφάνηκε ότι είχε πραγματικά ανάγκη και κατανάλωνε η εταιρεία. Αυτό ενδεχομένως να συνιστά προνομιακή μεταχείριση έναντι των υπόλοιπων γεωργών, αφού σε περίπτωση καθολικής μείωσης της ποσότητας νερού που παραχωρείται στους γεωργούς, για σκοπούς άρδευσης, πρακτική που συνηθίζεται ιδιαίτερα σε περιόδους ανομβρίας, η άρδευση των φυτειών που διατηρεί η εταιρεία στον Κόρνο δεν θα επηρεαστεί ουσιαστικά.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία, ο τέως υπουργός Γεωργίας ενέκρινε ιεραρχική προσφυγή της εταιρείας, έναντι απόφασης του ΤΑΥ και παραχώρησε έγκριση στην εταιρεία για ανόρυξη γεώτρησης σε περιοχή υδροφορέα που έχει χαρακτηριστεί ποσοτικά ως υπεραντλούμενος ή/και υποβαθμισμένος, με βάση σχετικές μελέτες. Στην απόφασή του ο τέως υπουργός Γεωργίας δεν αιτιολόγησε επαρκώς τους λόγους για τους οποίους αυτή ήταν αντίθετη ως προς την προηγηθείσα εισήγηση του ΤΑΥ.
Επίσης, εύλογα ερωτηματικά προκύπτουν από την απόφαση του ΤΑΥ για αναστολή της λήψης νομικών μέτρων εναντίον της εταιρείας, λόγω της παράνομης υπέρβασης των εγκεκριμένων ποσοτήτων άντλησης νερού από τις γεωτρήσεις της στο Μοναγρούλι, μόλις 10 ημέρες μετά που έλαβε οδηγία από τον τέως υπουργό Γεωργίας για εξέταση αιτήματός της σχετικά με το πιο πάνω θέμα.
Επίσης, η Υπηρεσία παρατήρησε ότι ο τέως υπουργός παραχώρησε έγκριση στο αίτημα της εταιρείας για μεταφορά νερού από το φράγμα Λευκάρων, για άρδευση των φυτειών της σε συγκεκριμένο αγρόκτημα, το οποίο υποβλήθηκε μετά τον εντοπισμό σχετικής παρανομίας της εταιρείας από το ΤΑΥ, που στην ουσία αποτελούσε νομιμοποίηση της παράνομης πράξης της εταιρείας. Βάσει του άρθρου 86 του περί της Ενιαίας Διαχείρισης Υδάτων Νόμου του 2010, ο υπουργός Γεωργίας δύναται να εξετάζει μόνο έγγραφες προσφυγές από ενδιαφερόμενους έναντι γραπτών αποφάσεων του ΤΑΥ, πράγμα που δεν ίσχυε στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Οι πιο πάνω ενέργειες του τέως υπουργού δημιουργούν εύλογους προβληματισμούς για την ευνοϊκή μεταχείριση που τύγχανε η εταιρεία. Η Υπηρεσία επισημαίνει ότι ο ένας εκ των δύο μετόχων της εταιρείας διετέλεσε αντιπρόεδρος αγροτικής οργάνωσης, η οποία πρόσκειται στον πολιτικό χώρο από τον οποίο προερχόταν ο τέως υπουργός Γεωργίας.
Δεν αποκλείεται καταγγελία στον γενικό εισαγγελέα
Για το θέμα η Ελεγκτική Υπηρεσία αναμένει τις απόψεις του γενικού διευθυντή του ΥΓΑΑΠ και ανάλογα θα κριθεί αν το θέμα θα τεθεί υπόψιν του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας. Η Ελεγκτική Υπηρεσία υπέδειξε όπως το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων εφαρμόζει σε όλες τις περιπτώσεις παρανομιών τα ενδεικνυόμενα μέτρα συμμόρφωσης που προνοούνται από τη νομοθεσία π.χ. αποστολή προειδοποιητικής επιστολής και επανάληψη του ελέγχου για επιβεβαίωση της συμμόρφωσης, μόλωση της γεώτρησης με έξοδα του παρανομούντα, λήψη νομικών μέτρων.
Λόγω του εύρους των δραστηριοτήτων της εταιρείας, το οποίο συνεπάγεται την άντληση πολύ μεγάλων ποσοτήτων νερού, για άρδευση των φυτειών που διατηρεί σε παγκύπρια βάση, αλλά και του ιστορικού της σχετικά με παράνομες τροφοδοτήσεις νερού άρδευσης, η Υπηρεσία εισηγήθηκε όπως το Τμήμα επιθεωρεί τακτικά τις γεωτρήσεις της εταιρείας, έτσι ώστε να εντοπίζει έγκαιρα περιπτώσεις υπέρβασης των ανώτατων ορίων άντλησης ή/και παράνομης μεταφοράς νερού άρδευσης. Η Υπηρεσία εισηγήθηκε επίσης όπως το Τμήμα διερευνήσει τον τρόπο άρδευσης φυτειών της εταιρείας, οι οποίες δεν αρδεύονται από αδειοδοτημένες γεωτρήσεις, έτσι ώστε να διαπιστώσει τον τρόπο άρδευσής τους.
