Συνέντευξη με την κλινική διαιτολόγο δρ Ελένη Ανδρέου

Η Κύπρος φημίζεται για τις ομορφιές της, για τον καθαρό ουρανό της, για την ηλιοφάνεια που επικρατεί τις περισσότερες μέρες του χρόνου, ώστε να αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, είναι γνωστή όμως και για τις ψηλές θερμοκρασίες που χαρακτηρίζουν γενικότερα την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα, μάλιστα, με τους ειδικούς, οι κλιματικές αλλαγές που παρατηρούνται σε όλον τον πλανήτη, έχουν επηρεάσει σημαντικά και το δικό μας νησί, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην βροχόπτωση και στη θερμοκρασία. Τα τελευταία χρόνια, η μέση ετήσια θερμοκρασία στην Κύπρο, παρουσίασε ανοδική τάση τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο και όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, η αύξηση της θερμοκρασίας ήταν μεγαλύτερη στις πόλεις λόγω αστικοποίησης. Όμως, όπως επισημαίνει, το γεγονός ότι αύξηση της θερμοκρασίας παρουσιάζεται και στην ύπαιθρο, είναι ενδεικτικό της γενικής αύξησης της θερμοκρασίας στην περιοχή μας όπως και παγκόσμια. Στη Λευκωσία η μέση ετήσια θερμοκρασία αυξήθηκε από 18.9°C στην πρώτη τριακονταετία του αιώνα σε 19.7°C στην τελευταία τριακονταετία, αυξήθηκε δηλαδή κατά 0.8°C. Αυτή η ανοδική πορεία δεν φαίνεται να σταματά, αφού αναμένεται περαιτέρω αύξηση και τα επόμενα χρόνια.

Τα καλοκαίρια μας, λοιπόν, θα γίνονται ακόμα πιο ζεστά και οι ψηλές θερμοκρασίες θα επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο την καθημερινότητά μας και θα δοκιμάζουν τις αντοχές μας. Οι αποδράσεις στην παραλία, ο κλιματισμός και οι ανεμιστήρες είναι σίγουρα αποτελεσματικά μέτρα για να αντιμετωπίσουμε τους ακροβατισμούς του υδραργύρου, αλλά δεν είναι τα μοναδικά. Σημαντικό ρόλο, μπορεί να διαδραματίσει η διατροφή και η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού, ώστε να αποφύγουμε τυχόν επεισόδια θερμοπληξίας και θερμικής εξάντλησης. Η θερμοπληξία, όπως αναφέρει στον «Φ» η κλινική διαιτολόγος, δρ Ελένη Ανδρέου, είναι πιο σοβαρή από τη θερμική εξάντληση και είναι η υπερθέρμανση (υπερθερμία) του σώματος. H αύξηση, δηλαδή, της θερμοκρασίας του σώματος, η οποία μπορεί να ανέβει σε υψηλά και επικίνδυνα επίπεδα. Η θερμοκρασία ανεβαίνει πάνω από 40° Κελσίου, τα κύτταρα στο εσωτερικό του οργανισμού αρχίζουν να καταρρέουν και σημαντικά όργανα του σώματος, παύουν να λειτουργούν. Η θερμική εξάντληση, από την άλλη, συμβαίνει όταν η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος, αυξάνεται από 37° C έως 40° C, τα επίπεδα του νερού και του άλατος στο σώμα αρχίζουν να πέφτουν και το άτομο αισθάνεται άρρωστο, έχει τάση λιποθυμίας και ιδρώνει πολύ.

«Στη θερμοπληξία, το σώμα δεν μπορεί πλέον να κρυώσει και να αρχίσει να υπερθερμαίνεται και τα συμπτώματά της, μπορεί να περιλαμβάνουν διανοητική σύγχυση, ταχεία αναπνοή (υπεραερισμός), απώλεια συνείδησης». Όπως επισημαίνει, η ενεργητικότητα, η μειωμένη λήψη νερού, η υπερβολική λήψη οινοπνεύματος, τα χρόνια νοσήματα καρδίας και διαβήτη, η ατελής παραγωγή φαρμάκων όπως είναι τα ηρεμιστικά, τα ναρκωτικά, διουρητικά, τα κατευναστικά, είναι παράγοντες που ενισχύουν τη θερμοπληξία. «Θερμοπληξία παθαίνουν τα άτομα μεγάλης ηλικίας και σε κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις σε νέους που καταβάλλουν έντονη δύναμη κάτω από ψηλή θερμοκρασία. Άτομα που πίνουν αυξημένη ποσότητα νερού, αλλά δεν παίρνουν και την ανάλογη ποσότητα άλατος κινδυνεύουν να πάθουν θερμοπληξία. Παρατηρείται, επίσης, σε άτομα που με την εργασία ιδρώνουν πολύ και πίνουν πολλά υγρά χωρίς όμως να αυξάνουν το αλάτι στις τροφές τους». 

 

Ένας τρόπος για να αποφύγουμε τη θερμοπληξία, αναφέρει η δρ. Ανδρέου, είναι μια κατάλληλη δίαιτα ισορροπημένη σε υγρά και άλατα. «Αύξηση της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, γαλακτοκομικών προϊόντων (ημιαποβουτυρωμένα ή αποβουτυρωμένα), δημητριακών, ψαριών, κοτόπουλων. Επίσης, περιορισμός των γλυκών, οινοπνευματωδών ποτών και λιπαρών τροφών, ενώ είναι απαραίτητη η λήψη νερού και η αύξηση του άλατος. Η ποσότητα του αλατιού που συνιστάται για υγιή άτομα είναι 5-15γρ. αλατιού (0,5-1,5 κουταλάκια τσαγιού) την ημέρα. Για όσους έχουν πρόβλημα με την πίεση ή την καρδιά, πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό τους για τις ποσοτικές τους ανάγκες σε αλάτι. Θα πρέπει, επίσης, να καταναλώνουμε μικρά και συχνά γεύματα (με λιγότερες ποσότητες) και να πίνουμε όσο πιο πολλά υγρά μπορούμε. Το ποσό των υγρών που χρειαζόμαστε ορίζεται με την ποσότητα των ούρων που αποβάλλονται (μείωση των ούρων και παραγωγή τους με σκούρο χρώμα μπορεί να υποδεικνύει αφυδάτωση) και είναι περίπου 1500ml (6 φλιτζάνια νερό των 250ml) την ημέρα, με ιδανική κατανάλωση νερού 8-10 φλιτζάνια την μέρα». 

Το νερό, όπως τονίζει η δρ. Ανδρέου, αποτελεί το κύριο συστατικό του σώματος (50% έως 75% του ολικού βάρους) και συναντάται κυρίως στο εσωτερικό περιβάλλον των κυττάρων (ενδοκυττάρια) ενώ το υπόλοιπο κατανέμεται στο εξωκυττάριο υγρό. «Το νερό συμμετέχει στις κυριότερες λειτουργίες του οργανισμού, αφού ρυθμίζει τη θερμοκρασία, λιπαίνει τις αρθρώσεις, προστατεύει τα όργανα και τους ιστούς και μεταφέρει θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα, ενώ λειτουργεί ως διαλύτης σε βιοχημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στα κύτταρα και το αίμα. Ο οργανισμός αρχικά καταναλώνει και στη συνέχεια παράγει νερό κατά τη διαδικασία του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και του λίπους.

Όλοι καταλαβαίνουμε ότι με την αύξηση της θερμοκρασίας, εκτός από την έκκριση ιδρώτα, αναπνέουμε και με κάπως πιο γρήγορο ρυθμό. Δεν μπορούμε, όμως, να καταλάβουμε ότι η κυκλοφορία του αίματος αυξάνεται. Τη ζεστή καλοκαιρινή περίοδο, διευκολύνουμε με διάφορους τρόπους την αποβολή θερμότητας. Δεν φοράμε πολλά ρούχα, πηγαίνουμε για κολύμπι πιο συχνά, κάνουμε μπάνιο αρκετές φορές την ήμερα και φροντίζουμε να εργαζόμαστε σε χώρους, οι οποίοι διαθέτουν κλιματισμό.  Η αποβολή ενέργειας, επίσης, υποβοηθάτε με την κατανάλωση πολλών κρύων υγρών. Επίσης, τις θερμές εποχές μειώνεται η παραγωγή ενέργειας για τους λόγους που αναφέραμε.  Έτσι, το καλοκαίρι για να καταφέρουμε να περιορίσουμε την παραγωγή θερμότητας και να αυξήσουμε την αποβολή θερμότητας, πρέπει να τρώμε μικρά και συχνά γεύματα (με λιγότερες ποσότητες) και να πίνουμε όσο πιο πολλά υγρά μπορούμε». 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΠΛΗΞΙΑΣ 
Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας, σύμφωνα με την δρα Ανδρέου, «μπορεί να είναι σύντομες κράμπες (σε ελαφρά μορφή) ή πυρετός, δίψα, κόπωση, αδυναμία, ανορεξία, εμετοί, ταχυκαρδία, ψυχικές διαταραχές, κώμα (σε βαριά μορφή). Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις έχουμε πυρετούς, (πάνω από 41 βαθμούς Κελσίου), σπασμούς, οξέωση. Υπάρχει περίπτωση, ο ασθενής να πέσει σε κώμα. Παρατηρούνται, επίσης, βλάβες στα νεφρά ή στο συκώτι, όπως και κυκλοφοριακή ανεπάρκεια. 
• Δυνατός πονοκέφαλος
• Ατονία
• Αίσθημα καταβολής δυνάμεων
• Τάση για λιποθυμία,
• Πτώση της αρτηριακής πίεσης,
• Ταχύς αλλά αδύναμος σφυγμός
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Έντονη εφίδρωση
• Κράμπες κυρίως στους μύες της κοιλίας και των κάτω άκρων
• Παράξενη συμπεριφορά
• Ψευδαισθήσεις
• Σύγχυση
• Διέγερση
• Αποπροσανατολισμός
• Ναυτία
• Εμετοί

 

Έρευνες για το νερό
• 2008 – H κατανάλωση νερού συνδέεται με απώλεια βάρους σε υπέρβαρες γυναίκες ανεξάρτητα από άσκηση και διατροφή
• 2010-  2 φλιτζάνια νερό (500 mL) πριν το γεύμα συμβάλλουν στην κατανάλωση 75 -90 λιγότερων θερμίδων στο γεύμα
• 2011- Μελέτη που διεξήχθη σε παχύσαρκα παιδιά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το νερό σε ενεργειακές δαπάνες για ανάπαυση ήταν σημαντικό.
• 2011- Μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ενήλικες (ηλικίας ≥40 ετών) με κατανάλωση 500 mL 30 λεπτά πριν το γεύμα 3 φορές καθημερινά για 12 εβδομάδες διαπίστωσε ότι τα άτομα θα χάσουν 2 κιλά σωματικού βάρους σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. 
• 2013- Μελέτη που εκπονήθηκε για ενήλικες 18-23 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 500 mL χ 3 φορές καθημερινά για 8 εβδομάδες συμβάλλουν στην απώλεια βάρους.