Τραγικό τέλος από υπερβολική δόση είχαν 11 άτομα στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του 2021. Πρόκειται για εκτόξευση στις απώλειες ανθρώπων από ναρκωτικές ουσίες, καθώς ο αριθμός διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2019 και το 2020. Όπως διαφαίνεται στα φετινά στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρηση για τα Ναρκωτικά, τα οποία αναδεικνύει η Αρχή Αντιμετώπιση Εξαρτήσεων, η συντριπτική πλειοψηφία έκανε χρήση ηρωίνης.
Πιο αναλυτικά, στα στοιχεία αναδεικνύεται ότι η πλειοψηφία των θανάτων (74%) οφειλόταν στη χρήση οπιοειδών (κυρίως ηρωίνης) ή και στον συνδυασμό οπιοειδών με άλλες ψυχοδραστικές ουσίες. Την ίδια στιγμή, ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφονται θάνατοι που οφείλονται στη χρήση διεγερτικών ναρκωτικών ουσιών (26%), όπως η κοκαΐνη και η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη. Η συντριπτική πλειοψηφία, σχεδόν οι 9 στους 10 θανόντες είναι άντρες και μόλις μία στις 10 είναι γυναίκες. Από το 2004, όπου άρχισε η καταγραφή των θανάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, μέχρι το 2021 σημειώθηκαν 161 απώλειες από υπερβολική δόση. Οι μισοί από αυτούς τους θανάτους (48%) αφορούν Ελληνοκύπριους. Επιπλέον, το 27% αφορά υπηκόους της ΕΕ και το 25% υπηκόους τρίτων χωρών.
Τους κινδύνους της εξάρτησης και τις επιπτώσεις του στίγματος στην αντιμετώπιση του προβλήματος, αναδεικνύει μέσω εκστρατείας η Οργάνωση Φίλων και Συγγενών Εξαρτημένων Ατόμων. Όπως ανέφερε στον «Φ» η κοινωνική και αναπτυξιακή ψυχολόγος και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της οργάνωσης, Μαρία Δίπλαρου, το στίγμα προς τα ουσιοεξαρτημένα άτομα μπορεί να διαδραματίσει διπλό ρόλο. Είτε κάποιος να αποσιωπήσει το πρόβλημα και να μην ζητήσει βοήθεια για να μην στιγματιστεί, είτε να βρεθεί αντιμέτωπος με το στίγμα και να στοχοποιηθεί σε διάφορους τομείς της ζωής τους.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 16 θάνατοι το 2017 στην Κύπρο από υπερβολική δόση ναρκωτικών
«Επί παραδείγματι, λόγω του στιγματισμού μία γυναίκα που ζει σε χωριό και που αντιμετωπίζει πρόβλημα εξάρτησης από το αλκοόλ (μια νόμιμη ουσία) ενδέχεται να φοβηθεί να μιλήσει για το πρόβλημά της. Ή ακόμη, μία οικογένεια που το παιδί της είναι ουσιοεξαρτημένο, ενδέχεται να το κρατήσει κρυφό για αρκετό διάστημα με τον φόβο τι θα πει ο κόσμος. Αυτή η καθυστέρηση στην παρέμβαση από ειδικούς μπορεί να εντείνει το πρόβλημα ή ακόμη και να αποβεί μοιραία για το άτομο και αυτό να καταλήξει στον θάνατο».
Η άλλη διάσταση είναι ο στιγματισμός, αφού γνωστοποιηθεί το πρόβλημα εξάρτησης. Όπως σημειώνει η κ. Δίπλαρου, υπάρχει ο κίνδυνος ένα ουσιοεξαρτημένο άτομο να απολέσει την εργασία του ή και τον κοινωνικό του περίγυρο. «Μπορεί να αποκλειστεί κοινωνικά ή να αντιμετωπίσει δυσκολίες στον βιοπορισμό του. Επιπλέον, ενδέχεται ένα άτομο που θα ενταχθεί σε πρόγραμμα και που θα περάσει από αποθεραπεία, να δυσκολευτεί να επανενταχτεί και να βρει ξανά εργασία. Ίσως, εδώ, θα έπρεπε να υπάρχει και μεγαλύτερη στήριξη από την Πολιτεία».
Ο στιγματισμός, είπε, δεν αφορά μόνο το ίδιο το ουσιοεξαρτημένο άτομο. Βαραίνει άλλοτε τους γονείς, τα παιδιά, τους συντρόφους, τους φίλων των ατόμων. «Ο στιγματισμός προκαλεί αδρανοποίηση και αποθαρρύνει στο να δράσουν και να ζητήσουν βοήθεια. Για αυτό είναι πολύ σημαντικές οι λέξεις και οι χαρακτηρισμοί που χρησιμοποιούνται. Μία λέξη είναι αρκετή για να προξενήσει μεγάλη ζημιά».
Εκστρατεία ενάντια στο στίγμα
Τα σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα από τη χρήση νόμιμων και παράνομων ουσιών ή/και εξαρτητικών συμπεριφορών (όπως ο τζόγος), αναδεικνύει μέσω παγκύπριας εκστρατείας η Οργάνωση Φίλων και Συγγενών Εξαρτημένων Ατόμων (ΟΦΣΕΑ). Σκοπός, ανάμεσα σε άλλα, να ενημερωθεί το κοινό για τις σοβαρές επιπτώσεις του στίγματος προς τα ουσιοεξαρτημένα άτομα και προς τον στενό τους κύκλος. Επιπλέον, η εκστρατεία επιδιώκει να ενημερώσει το κοινό και να προσφέρει στήριξη στους επηρεαζόμενους από τις εξαρτήσεις. Η εκστρατεία τελεί υπό τη στήριξη της Προεδρίας της Δημοκρατίας, των υπουργείων Υγείας, Δικαιοσύνης και Άμυνας, την Επίτροπο Ισότητας και τον Επίτροπο του Πολίτη, την Εθνική Φρουρά, την Αστυνομία, τον ΟΝΕΚ.
«Θα διαρκέσει έναν έως δύο μήνες και θα δημοσιευθεί υλικό στα μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θα δοθούν σποτάκια για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Η εκστρατεία θα κορυφωθεί με εκδήλωση με θέμα τον στιγματισμό γύρω από τις εξαρτήσεις, στην οποία θα παρευρεθούν ως ομιλητές, εξειδικευμένοι με το αντικείμενο επιστήμονες», είπε η κ. Δίπλαρου και πρόσθεσε ότι «το στίγμα που συνοδεύει τις ουσιοεξαρτήσεις και τις κοινωνικές εξαρτήσεις, περιλαμβάνει νοοτροπίες, στερεότυπα, προκαταλήψεις και διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με εξαρτήσεις».
Η Οργάνωση δημιουργήθηκε τον Μάρτιο του 2021 και τους τελευταίους μήνες εντατικοποιεί τη δράση της. Αποτελείται από πολυεπιστημονικό εννιαμελές συμβούλιο, το οποίο απαρτίζουν ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, γιατροί, ερευνητές βιοϊατρικής.
