Στην Κύπρο βρέθηκε την προηγούμενη βδομάδα η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα. Η επίσκεψη της Ευρωπαίας αξιωματούχου έγινε σε μια σημαντική χρονικά στιγμή, καθώς η Κύπρος όπως και τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίση πολλαπλών διαστάσεων έχοντας να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πανδημίας, του πολέμου της Ουκρανίας και την άνοδο των τιμών της ενέργειας, η οποία με τη σειρά της προκαλεί κύματα ανατιμήσεων και αύξηση του πληθωρισμού. 

Στη διάρκεια της επίσκεψής της στη χώρα μας, η Ελίζα Φερέιρα παρουσίασε τους κύριους άξονες του προγράμματος «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», με το οποίο η Κύπρος θα πάρει ευρωπαϊκά κονδύλια πολιτικής συνοχής ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στη συνέντευξή της στον «Φιλελεύθερο» εξήρε τις επιδόσεις της Κύπρου στην αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων, τονίζοντας πως αν χρησιμοποιηθούν σωστά, η χώρα θα καταφέρει πιο εύκολα να πιάσει τους στόχους, που έχουν τεθεί για μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία μέχρι το 2050. 

Παραδέχτηκε πως οι προκλήσεις που υπάρχουν είναι τεράστιες και πως η Κύπρος πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στα ενεργειακά ζητήματα. Όπως, είπε, ο τόπος μας έχει ευλογηθεί πλούσια με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εκεί πρέπει να ρίξουμε το βάρος μας, προκειμένου να απεξαρτητοποιηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα. Μίλησε για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν δίνοντας έμφαση στη μετάβαση σε μια ψηφιακή οικονομία και την ανάπτυξη των οικονομικών δεικτών, ώστε να έχουμε περισσότερες υψηλόμισθες θέσεις εργασίας και την ίδια στιγμή σημαντικούς δείκτες ανάπτυξης. 

Η Ελίζα Φερέιρα επισκέφτηκε τα κατεχόμενα και είχε επαφές με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Όπως είπε θεωρεί τέτοιου είδους συναντήσεις πολύ σημαντικές, ώστε η μια πλευρά να κατανοεί τις θέσεις της άλλης. Όταν ρωτήθηκε για το ακανθώδες θέμα των μεταναστευτικών ροών, είπε πως το έθεσε στους Τουρκοκύπριους αξιωματούχους με τους οποίους συναντήθηκε. Επεσήμανε πως της δημιουργήθηκε η εντύπωση πως οι Τουρκοκύπριοι κατέλαβαν τις ανησυχίες της ελληνοκυπριακής πλευράς και πως θα γίνουν κάποιες κινήσεις για να αντιμετωπιστεί το θέμα. Την ίδια στιγμή όμως φάνηκε αρνητική στο ενδεχόμενο διακοπής της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα, υποστηρίζοντας πως είναι ένα μέτρο που θα έχει αρνητικές συνέπειες και για τις δύο πλευρές.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

-Πώς αξιολογείτε τον τρόπο με τον οποίο η Κύπρος χειρίζεται τα ενεργειακά ζητήματα; Τι πρέπει να κάνει προκειμένου να πετύχει τους στόχους της πράσινης μετάβασης και της Πράσινης Συμφωνίας;

-Η ενέργεια και η διαχείρισή της είναι ένας από τους βασικούς άξονες και τα έργα της συμφωνίας της εταιρικής σχέσης, όπως φάνηκε και από τη σχετική παρουσίαση του υπουργού Οικονομικών, Κωνσταντίνου Πετρίδη. Στην πραγματικότητα, ένα πολύ υψηλό ποσοστό, περίπου το 45% της συνολικής επένδυσης θα αφιερωθεί στην ενέργεια και την πράσινη μετάβαση κάτι που θεωρώ πως είναι λογικό. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με σοβαρές γεωπολιτικές, οικονομικές και κλιματικές προκλήσεις, στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε ό,τι αφορά τις βιώσιμες επενδύσεις. Πρέπει να αλλάξουμε εντελώς τη σχέση μας με τις ρυπογόνες πηγές ενέργειας. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι βρισκόμαστε σε μια χώρα, την Κύπρο, η οποία είναι ευλογημένη με πολύ υψηλό ποσοστό ημερών, με δυνατό ήλιο. Στο βόρειο τμήμα του νησιού περίπου το 9% της κατανάλωσης προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στο νότιο τμήμα είναι περίπου 11,7% όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 30%. Και αυτό με λιγότερο ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Άρα το ένα, είναι να αλλάξουμε τις πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούμε, να διαφοροποιηθούμε και το άλλο είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας. Η μόνωση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων αποτελεί σημαντική πηγή εξοικονόμησης ενέργειας. Νομίζω ότι όλο και περισσότερο, πρέπει πραγματικά να κοιτάμε πολύ προσεκτικά πώς χρησιμοποιούμε τις πηγές ενέργειας μας.

-Συναντήσατε αρκετούς Κύπριους αξιωματούχους. Τους επισημάνατε πως η ενεργειακή πολιτική της χώρας πρέπει να αλλάξει;

-Αυτό ήταν κάτι που καταστήσαμε ξεκάθαρο όταν ήμασταν στη φάση των διαπραγματεύσεων της συμφωνίας εταιρικής σχέσης, που τώρα υπογράψαμε. Κατ’ ακρίβεια ξεκίνησε πριν από τις κρίσεις που βιώνουμε σήμερα, την πανδημία και την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όταν είχαμε εγκρίνει ένα ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα. Έχουμε αυτό το ξεκάθαρο όραμα ότι μέχρι το 2015 πρέπει να είμαστε η πρώτη ήπειρος με μηδενικές εκπομπές άνθρακα, κάτι που όλα τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει. Αυτό απαιτεί πολύ απαιτητικούς ενδιάμεσους στόχους έως το 2030. Ακόμη έχουμε ενισχύσει αυτούς τους στόχους με τις προτάσεις μας Fitfor55. Πρόσφατα, λόγω του πολέμου, καταθέσαμε την πρωτοβουλία RepowerEU, η οποία είναι μια στρατηγική για να απαλλαγεί η Ευρώπη από την ενεργειακή εξάρτηση από τις ρωσικές προμήθειες ορυκτών καυσίμων, κάτι που συμβαδίζει με την μέχρι τώρα πολιτική μας.

-Σχεδόν το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, 392 δισεκατομμύρια ευρώ προορίζονται για την Πολιτική Συνοχής για το διάστημα 2021-2027. Πώς επωφελείται η Κύπρος από το πρόγραμμα; Είστε ικανοποιημένη με το τι κάνει η χώρα μέχρι τώρα;

-Ναι, θεωρώ ότι η Κύπρος είναι μια χώρα που παίρνει καλό βαθμό στην εφαρμογή και στην αξιοποίηση κονδυλίων. Είναι μια από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις, με ποσοστό απορρόφησης 74,4% (μέσος όρος ΕΕ 67,3%). Είναι επίσης η πρώτη χώρα η οποία έχει εγκρίνει τόσο τη συμφωνία εταιρικής σχέσης, που θέτει το πολιτικό πλαίσιο για το πώς θα αξιοποιηθούν οι πόροι όσο και το επιχειρησιακό πρόγραμμα. Η Κύπρος, εξάλλου λόγω της ιδιαιτερότητάς της αποφάσισε να έχει ένα ενιαίο πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει τα πάντα. Καθώς όλα έχουν πλέον εγκριθεί, αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος μπορεί να ξεκινήσει άμεσα να απορροφεί πόρους. Και πιστεύω ότι οι τομείς στους οποίους έχουμε συμφωνήσει αμοιβαία να συγκεντρώσουμε τους πόρους είναι αρκετά ικανοποιητικοί, διότι στην πραγματικότητα πρόκειται για την αύξηση του επιπέδου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης, για την υποστήριξη υψηλότερου επίπεδου ψηφιακού μετασχηματισμού και καινοτομίας και τη μεταφορά αυτής της τεχνογνωσίας στο πραγματική οικονομία. Αυτό θα επιτρέψει περισσότερη προστιθέμενη αξία, υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα θα κάνει τη διαφορά στην οικονομία. Ελπίζουμε, επίσης, ότι θα υπάρξει συνεχής βελτίωση της κατάρτισης, της εκπαίδευσης και του ανθρώπινου δυναμικού. Και φυσικά, είναι σημαντικό να μην αγνοούμε ότι προσπαθήσουμε να προωθήσουμε τη συνεργασία και τη συμφιλίωση μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Όλοι οι Κύπριοι είναι Ευρωπαίοι πολίτες και επιθυμούμε να προωθήσουμε κοινά έργα και κοινή κατανόηση, μεταξύ της τουρκοκυπριακής και της ελληνοκυπριακής κοινότητας, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις αρχές της ΕΕ.

-Θέσατε το θέμα των μεταναστευτικών ροών στις συζητήσεις που είχατε με την τουρκοκυπριακή κοινότητα;

-Ναι, συζήτησα το θέμα με τις Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως και με αντιπροσώπους της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Έγινε αντιληπτό πως όλοι οι δρώντες γνωρίζουν πολύ καλά το ζήτημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βοηθά την Κυπριακή Δημοκρατία να ενισχύσει τις ικανότητες διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών. Ταυτόχρονα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουμε αναπτύξει τα προγράμματα CARE και FAST-CARE για να βοηθήσουμε την μακροπρόθεσμη ένταξη.

-Μπορεί η τουρκοκυπριακή κοινότητα να συμβάλει στη μείωση των μεταναστευτικών ροών; Και αν ναι με ποιο τρόπο;

-Συζήτησα το θέμα με τον Ερσίν Τατάρ, ο οποίος αναγνώρισε ότι υπάρχουν μεγάλες ροές. Ανάφερε πως είναι πρόθυμοι να συζητήσουν με την Κυπριακή Δημοκρατία ώστε να αντιμετωπίσουν καλύτερα την κατάσταση. 

-Ο επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς όταν επισκέφτηκε την Κύπρο πρόσφατα εισηγήθηκε όπως η ΕΕ βρει τρόπο να καταστήσει την τουρκοκυπριακή κοινότητα συνυπεύθυνη με την Τουρκία για το μεταναστευτικό. Πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Πώς βλέπετε την εισήγηση για αποκοπή ευρωπαϊκών πόρων;

-Πιστεύω ότι πρέπει με κάποιο τρόπο να καθιερωθεί ο διάλογος ώστε να συντονιστούν οι ενέργειες. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπιστεί με αποφασιστικότητα αλλά με πολλή προσοχή. Έχω την άποψη πως το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί από μια άλλη οπτική γωνία, όταν γίνεται λόγος για μείωση της χρηματοδότησης. Αυτό που χρηματοδοτούμε μέσω του Προγράμματος Βοήθειας είναι στην πραγματικότητα έργα που ωφελούν τις δύο πλευρές και ενθαρρύνουν τη συνεργασία. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι τουρκοκύπριοι ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν πραγματικά να έχουν πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ, καθώς οι όροι είναι περιοριστικοί. Επομένως, είναι πραγματικά σημαντικό να μην υπάρχει αποκλεισμός των τουρκοκυπρίων από την πρόσβαση σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι νομικές προϋποθέσεις.

-Για ποιο λόγο επισκεφτήκατε τις κατεχόμενες περιοχές; Τι αποκομίσατε από τις επαφές σας με την τουρκοκυπριακή κοινότητα;

-Λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να εμπλακούμε και να κατανοήσουμε τις διαφορετικές προοπτικές των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο. Όλοι οι Κύπριοι είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ολόκληρη η χώρα είναι μέρος της Ευρώπης. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το κοινοτικό κεκτημένο έχει ανασταλεί στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ωστόσο, έχουμε αναπτύξει πολλά έργα για να φέρουμε αυτές τις δύο κοινότητες κοντά, με στόχο την επανένωση του νησιού, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Θέλησα να καταλάβω με ποιο τρόπο η υποστήριξη παρέχεται μέσω του Προγράμματος Βοήθειας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, για το οποίο εγώ είμαι υπεύθυνη. Συγκινήθηκα πολύ που επισκέφτηκα και είχα την ευκαιρία να μιλήσω με την Επιτροπή Αγνοουμένων. Πρόκειται για ένα από τα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος βοήθειας. Είναι κάτι πολύ οδυνηρό, αλλά ταυτόχρονα πολύ σημαντικό για να επουλωθούν πληγές του παρελθόντος και να κλείσει ο πόνος που έχουν πολλές οικογένειες. Παρακολούθησα επίσης την τελετή αποφοίτησης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων φοιτητών που έχουν επωφεληθεί από υποτροφίες που χορηγεί η ΕΕ.

Συναντήσατε τον Ερσίν Τατάρ και είχατε επαφές μαζί του. Σας έδωσε την εντύπωση πως θέλει λύση του Κυπριακού;

-Ήρθα εδώ για να ακούσω την άποψή του για την κατάσταση. Νομίζω ότι αν θέλουμε να γεφυρώσουμε τις διαφορές, πρέπει να κατανοήσουμε και τις δύο πλευρές, να προσπαθήσουμε να αντιληφθούμε ποιες είναι οι θέσεις τους. Και σε αυτή την περίπτωση, άκουγα την οπτική του, όπως έκανα και με άλλους παράγοντες και από τις δύο κοινότητες. Συζητήσαμε την κατάσταση στο νησί και τους τρόπους για να ξεπεραστεί το σημερινό αδιέξοδο στις συνομιλίες. Επαναβεβαίωσα την υποστήριξη της ΕΕ για τη διαδικασία με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών για μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία. Είχαμε επίσης την ευκαιρία να συζητήσουμε πιο πρακτικά θέματα και έργα που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων στις δύο κοινότητες. Συζητήσαμε επίσης τα ζητήματα σχετικά με τη διαχείριση της Πράσινης Γραμμής, για παράδειγμα το εμπόριο όπου πρόσφατα υπήρξε επέκταση των κατηγοριών εμπορευμάτων που διακινούνται. Παραμένει όμως η ανάγκη να διευρυνθούν τα αγαθά που επιτρέπεται να διακινούνται από την Πράσινη Γραμμή. Άκουσα επίσης πόσο χρόνος χρειάζεται για να περάσει κάποιος από τα σημεία διέλευσης. Ως προς το τελευταίο, καταλαβαίνω ότι υπάρχει προθυμία από την Κυπριακή Δημοκρατία να αυξήσει τον αριθμό των ατόμων στα σημεία διέλευσης για να μειωθεί ο χρόνος.

-Με ποιο τρόπο ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει την οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ; Ποια μέτρα πρέπει να παρθούν ώστε να μειωθούν οι συνέπειες;

-Στην πραγματικότητα, λαμβάνουμε πολλά μέτρα σε σχέση με τη ρωσική στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία. Η Ευρώπη στο σύνολό της έλαβε τρία είδη μέτρων. Πρώτο, επιβλήθηκαν κυρώσεις στη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Έχουμε εγκρίνει έξι πακέτα κυρώσεων που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων. Δεύτερο, υποστηρίζουμε τον ουκρανικό πληθυσμό και τις προσπάθειες της Ουκρανίας να υπερασπιστεί το έδαφός της. Και τρίτο, υποστηρίζουμε τις χώρες και τις περιοχές που υποδέχτηκαν Ουκρανούς πρόσφυγες. Είναι θετικό ότι είχαμε πολλά παραδείγματα αλληλεγγύης σε όλη την Ευρώπη. Τροποποιήσαμε τα Ταμεία Συνοχής και μέσω της CARE (Cohesion’s Action for Refugees in Europe) τα κράτη μέλη μπορούν να κινητοποιήσουν ευέλικτα πόρους από την πολιτική συνοχής στο πλαίσιο των προγραμμάτων 2014-2020 για να παρέχουν έκτακτη υποστήριξη στους Ουκρανούς πρόσφυγες. Δώσαμε επίσης τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να έχουν 100% συγχρηματοδότηση για μέτρα που σχετίζονται με τη στήριξη των προσφύγων.

-Τι συμβαίνει όμως με τις συνέπειες που επηρεάζουν όλους τους Ευρωπαίους, όπως η αύξηση των τιμών των τροφίμων ή της ενέργειας;

-Κατά τη διάρκεια της πανδημίας σημειώθηκε διακοπή των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων, καθώς οι μεταφορές είχαν σταματήσει. Τώρα έχουμε μια γενική αύξηση των τιμών της ενέργειας. Επομένως, όλη η συζήτηση που γίνεται τώρα για την εξοικονόμηση ενέργειας και τις πράσινες επενδύσεις είναι πιο έγκυρη από ποτέ. Φυσικά, εξετάζουμε πολύ προσεκτικά όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να γίνουν αισθητές στον τομέα των τροφίμων, καθώς αναγνωρίζουμε τον ρόλο της Ουκρανίας ως ενός από τους πιο σημαντικούς προμηθευτές δημητριακών και ελαίων. Αυτή είναι μια από τις ανησυχίες μας και για αυτό κάναμε αρκετές προσαρμογές σε σχέση με την αγροτική πολιτική ώστε να μπορούσε να αυξήσουμε τα επίπεδα παραγωγής. Επομένως, νομίζω ότι σε αυτό το πλαίσιο, η πράσινη ατζέντα έχει πολύ νόημα. Και φυσικά, με το τη βοήθεια και την υποστήριξη που λαμβάνουν τα κράτη μέλη, σε συνδυασμό με το τέλος της περιόδου 2014-2020, με τα Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Ταμείο Συνοχής 2021-2027. Αυτός ο συνδυασμός κονδυλίων θα διαδραματίσει σοβαρό ρόλο, λαμβάνοντας υπόψη το είδος των προκλήσεων που όλοι αντιμετωπίζουμε. Πρέπει να δούμε πως θα μπορέσουμε να οργανωθούμε και πως θα χρησιμοποιήσουμε αυτούς τους πόρους για να είμαστε ανθεκτικοί απέναντι σε κάθε αστάθεια.