Δικηγόροι μονοπωλούν τους Ημικρατικούς

Εύλογα ερωτήματα προκαλεί η απαράδεκτη ανοχή που επιδεικνύεται στην παράτυπη και παράνομη από κάθε άποψη μονοπωλιακή κατάσταση που δημιουργήθηκε εδώ και δεκαετίες σε ένα μεγάλο αριθμό ημικρατικών οργανισμών όπου συγκεκριμένα μεγάλα δικηγορικά γραφεία επιλέγονται, όλως τυχαίως, κάθε χρόνο ως νομικοί σύμβουλοι χωρίς την προκήρυξη δημόσιου διαγωνισμού. Γεγονός που παραβιάζει κατάφωρα τις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης, της αρχής της προστασίας του ανταγωνισμού και της μη διάκρισης οικονομικών φορέων και ανταγωνιστικότητας.

Παρά τις σαφείς οδηγίες της Γενικής Λογίστριας της Δημοκρατίας Ρέας Γεωργίου και των υποδείξεων του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας Οδυσσέα Μιχαηλίδη, εντούτοις, το απαράδεκτο αυτό φαινόμενο της εξυπηρέτησης συγκεκριμένων συμφερόντων συνεχίζεται. Γεγονός που προκάλεσε πρόσφατα, σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», και την έντονη αντίδραση του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, ο οποίος απαιτεί  ίση μεταχείριση και αντιμετώπιση προς όλα τα μέλη του Συλλόγου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Για χρόνια οι ίδιοι δικηγόροι σε ημικρατικούς

Εντύπωση προκαλεί η ανοχή που επιδεικνύει επί του θέματος η Κυβέρνηση και κατ’ επέκταση οι υπουργοί της στους οποίους υπάγονται οι ημικρατικοί οργανισμοί, καθώς δεν αντιδρούν στην προφανή μονοπωλιακή κατάσταση που δημιουργήθηκε στον τομέα της παροχής νομικών υπηρεσιών που καταφανώς αποβαίνει σε βάρος του δημοσίου, εφόσον δεν υπάρχει ανταγωνισμός. Ούτε ζητήθηκε η παρέμβαση του Γενικού Εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη είτε από τους Κυβερνώντες είτε από την ίδια τη Βουλή, για να διαπιστωθεί κατά πόσο δικαιολογείται η διενέργεια ποινικής έρευνας εναντίον διοικητικών συμβουλίων ημικρατικών οργανισμών που παρέκαμψαν τη διαδικασία των προσφορών για την επιλογή του νομικού τους συμβούλου. Αντίθετα, και σε αυτή την περίπτωση ισχύει το «εις ώτα μη ακουόντων».

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: Χρυσοφόρες μπίζνες δικηγόρων με ημικρατικούς

Συγκεκριμένα, μόλις τέσσερα δικηγορικά γραφεία προσφέρουν νομικές υπηρεσίες σε 21 ημικρατικούς οργανισμούς. Υπάρχουν, μάλιστα, περιπτώσεις που παραμένουν οι ίδιοι νομικοί σύμβουλοι από το 1969, όπως η περίπτωση του ΚΟΑ ή από την ίδρυση των ημικρατικών οργανισμών όπως στην περίπτωση του ΡΙΚ, της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λεμεσού και της ΑΤΗΚ. Παρά την αλλαγή κυβερνήσεων και κατ’ επέκταση των διοικητικών συμβουλίων, εντούτοις, αυτά τα δικηγορικά γραφεία παραμένουν στη θέση τους. 

Ο ονομαστικός κατάλογος ημικρατικών και δικηγόρων 

Τον Φεβρουάριο του 2018 το θέμα απασχόλησε την Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής ενώπιον της οποίας ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας Οδυσσέας Μιχαηλίδης κατέθεσε ονομαστικό κατάλογο από ημικρατικούς οργανισμούς που παρέκαμψαν τη διαδικασία των προσφορών για την επιλογή του νομικού τους συμβούλου. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για τους ακόλουθους ημικρατικούς οργανισμούς: 

* Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής – Χρυσαφίνης & Πολυβίου ΔΕΠΕ.
* Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης / Κυπριακή Εταιρεία Πιστοποίησης – Άντης Τριανταφυλλίδης και Υιοί.
* Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς – Άντης Τριανταφυλλίδης και Υιοί.
* ΧΑΚ – Τάσος Παπαδόπουλος ΔΕΠΕ, Ιωαννίδης Δημητρίου ΔΕΠΕ και Παπαχαραλάμπους ΔΕΠΕ.
* Αρχή Λιμένων – Τάσος Παπαδόπουλος ΔΕΠΕ.
* Γραφείο Επιτρόπου Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων – Χρίστος Τριανταφυλλίδης.
* ΕΤΕΚ – Τάσος Παπαδόπουλος ΔΕΠΕ.
* ΚΟΤ –  Χρίστος Τριανταφυλλίδης. Ο Οργανισμός τερμάτισε τις δραστηριότητες του τον Ιανουάριο του 2019 και ανέλαβε το Υφυπουργείο Τουρισμού. 
* ΡΙΚ  – Χρυσαφίνης & Πολυβίου ΔΕΠΕ.
*  Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου – Σεραφείμ & Συνεργάτες, Ασπασία Σοφοκλέους. 
* Ινστιτούτο Κύπρου (ΙΚυ) – Χρυσαφίνης & Πολυβίου ΔΕΠΕ.
* ΑΤΗΚ – Ανδρέας Κ. Χατζηιωάννου & Σία.
* Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου – Χρυσάνθης & Πολυβίου.
* Συμβούλιο Αποχετεύσεων Παραλιμνίου – Χρύσης Δημητριάδης.
* Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λάρνακας – Χάρης Κυριακίδης ΔΕΠΕ. Σημειώνεται ότι το Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λάρνακας εξήγγειλε πρόσκληση για υποβολή προσφοράς στις 20 Δεκεμβρίου 2017 (Αρ. Διαγωνισμού: ΣΥΛ 16/2017). Μετά από αξιολόγηση των προσφορών, η ΧΑΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΔΕΠΕ κέρδισε τον διαγωνισμό και η σχετική Σύμβαση υπογράφτηκε στις 3 Μαΐου 2018 για περίοδο (5) ετών.
* Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού – Φορέας διανομής υποθέσεων του δικηγορικού συλλόγου Λεμεσού.
* Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας Λεμεσού –  Χρύσης Δημητριάδης. 
* ΑΗΚ – Ιωαννίδης Δημητρίου ΔΕΠΕ.
* Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου – Χρίστος Τριανταφυλλίδης.
* ΘΟΚ – Νικολέτα Χαραλαμπίδου ΔΕΠΕ.
* ΚΟΑ – Σωτήρης Σαμψών ΔΕΠΕ.
* Πανεπιστήμιο Κύπρου – Ιωαννίδης Δημητρίου ΔΕΠΕ, Αργεντούλλα Ιωάννου ΔΕΠΕ και Άντης Τριανταφυλλίδης και Υιοί.
* ΤΕΠΑΚ – Κωνσταντίνος Χατζηπιέρας, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Προύντζος & Προύντζος, Χαράλαμπος και Κουντούρης.
* Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Στέγης – Χάρης Κυριακίδης ΔΕΠΕ. Σημειώνεται ότι ο Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Στέγης εξήγγειλε επίσημη πρόσκληση για υποβολή προσφοράς στις 7 Απριλίου 2017 (Αρ. Διαγωνισμού: ΟΧΣ 4/2017). Μετά από αξιολόγηση των προσφορών ανατέθηκε στην ΧΑΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΔΕΠΕ η εκτέλεση της σύμβασης, η οποία υπογράφτηκε στις 4 Ιουλίου 2017 για περίοδο (5) ετών.

Η περίπτωση Πολυβίου

Προ ημερών, η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου ζήτησε μέσω της κοινοβουλευτικής οδού, γραπτές εξηγήσεις από τον πολιτικό προϊστάμενο του ΡΙΚ, υπουργό Εσωτερικών Κωνσταντίνο Πετρίδη, για τους λόγους που εξακολουθεί το δικηγορικό γραφείο Χρυσαφίνης και Πολυβίου να είναι οι νομικοί σύμβουλοι του ΡΙΚ από τον καιρό της ιδρύσεως της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Συγκεκριμένα, στην επιστολή της προς τον υπουργό Εσωτερικών, η κ. Χαραλαμπίδου αναφέρει τα εξής: «Στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, ημερομηνίας 6/9/2018, κατά την οποία συζητήθηκε η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για το ΡΙΚ που αφορούσε το έτος 2017, απηύθυνα ερώτηση προς τον πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου (δ.σ.) του ΡΙΚ σε σχέση με τη διαδικασία ανανέωσης της σύμβασης με τον νομικό σύμβουλο του ΡΙΚ. Η ερώτησή μου παραμένει αναπάντητη.

Ως εκ τούτου, απευθύνομαι σε εσάς, ως αρμόδια Αρχή, και παρακαλώ όπως μου απαντήσετε, γιατί το δ.σ. του ΡΙΚ προχώρησε σε ανανέωση της συμφωνίας με τον ίδιο νομικό σύμβουλο χωρίς να ληφθεί υπόψη η εγκύκλιος του Γενικού Λογιστηρίου, ημερομηνίας 27/4/2016, η οποία διευκρινίζει ότι θα πρέπει να ακολουθούνται οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης μεταξύ των οικονομικών φορέων. Και αντί να προκηρυχθούν προσφορές με βάση την εγκύκλιο και ως ήταν και η εισήγηση του Γενικού Ελεγκτή, προχώρησαν με απευθείας ανάθεση στο δικηγορικό γραφείο Χρυσαφίνης και Πολυβίου».

Αφορμή για να ζητηθούν εξηγήσεις για το συγκεκριμένο δικηγορικό γραφείο αποτέλεσε η απόφαση του ΡΙΚ να μην προβάλει τις καταγγελίες του δικηγόρου Νίκου Κληρίδη, ο οποίος, κατήγγειλε σύγκρουση συμφερόντων και οικογενειοκρατία στο συγκεκριμένο δικηγορικό γραφείο στο οποίο εργάζονται παιδιά δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Βεβαίως, όταν το θέμα προσέλαβε διαστάσεις και αφού επικρίθηκε έντονα για τη στάση του αυτή, το ΡΙΚ υποχρεώθηκε να ασχοληθεί με τις εν λόγω καταγγελίες που ταρακούνησαν συθέμελα το δικαστικό Σώμα και υποχρέωσαν τον Ανώτατο Δικαστήριο να λάβει περαιτέρω μέτρα που αποκλείουν φαινόμενα διαπλοκής, ευνοιοκρατίας και μεροληψίας. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Ίδιοι δικηγόροι μέχρι πέντε χρόνια

Η εγκύκλιος της Γενικής Λογίστριας 

Στην εγκύκλιο που εξέδωσε η Γενική Λογίστρια της Δημοκρατίας Ρέα Γεωργίου στις 27 Απριλίου 2016 με σκοπό, ακριβώς, να αντιμετωπίσει τις μονοπωλιακές καταστάσεις που δημιουργήθηκαν σε ημικρατικούς οργανισμούς αναφορικά με την παροχή νομικών υπηρεσιών, διευκρινίζεται, ότι ακόμη και για συμβάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών του τομέα δημοσίων συμβάσεων (2014/23/ΕΕ, 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ) ισχύουν και πρέπει να εφαρμόζονται οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης των οικονομικών φορέων. Στα παραπάνω, τονίζει η κ. Γεωργίου, προστέθηκε και η αρχή της προστασίας του ανταγωνισμού η οποία θα πρέπει επίσης να εξυπηρετείται και να διασφαλίζεται κατά το δυνατό ευρύτερα σε κάθε είδους δημόσια σύμβαση. Αναφέρεται, επίσης, στην εγκύκλιο ότι οι συνεργασίες με νομικούς συμβούλους θα πρέπει να έχουν προκαθορισμένο χρονικό ορίζοντα, κατά κανόνα μέχρι και τα πέντε έτη από την έναρξη της εκάστοτε συνεργασίας.
 

«Κόβουν» με νόμο τα μονοπώλια

Με σκοπό να θέσει τέλος στις μονοπωλιακές καταστάσεις που δημιουργήθηκαν με την πάροδο του χρόνου και την ανοχή των εκάστοτε κυβερνώντων μεταξύ δικηγορικών γραφείων και ημικρατικών οργανισμών, ο ΔΗΣΥ κατέθεσε τον περασμένο Νοέμβριο σχετική πρόταση νόμου. Την προτεινόμενη νομοθεσία υπογράφουν εκ μέρους της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΔΗΣΥ, ο πρόεδρος του κόμματος Αβέρωφ Νεοφύτου και ο αντιπρόεδρος του κόμματος και συνάμα πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών της Βουλής Γιώργος Γεωργίου. 

Ειδικότερα, η πρόταση νόμου του ΔΗΣΥ που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να τυγχάνει αποδοχής από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, προβλέπει τα εξής:

Πρώτο, την προκήρυξη δημόσιων διαγωνισμών από πλευράς ημικρατικών οργανισμών για την επιλογή των νομικών τους συμβούλων.

Δεύτερο, σε περίπτωση που ακολουθηθεί η κλειστή διαδικασία, τότε, αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει τέσσερις οικονομικούς φορείς προεπιλεγέντες με βάση αιτιολογημένη απόφαση της αναθέτουσας Αρχής ή Φορέα ή και λιγότερους από τέσσερις εφόσον τούτο αιτιολογείται επαρκώς. 

Τρίτο, η σύμβαση υπηρεσιών που θα συνάπτεται με δικηγορικά γραφεία δεν θα έχει διάρκεια μεγαλύτερη των πέντε ετών.   
Η πρόταση νόμου αναμένεται να συζητηθεί, προσεχώς, ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών.  
 

Αυστηρές υποδείξεις του Γενικού Ελεγκτή

Στις εκθέσεις του για τους ημικρατικούς οργανισμούς, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας Οδυσσέας Μιχαηλίδης υποδεικνύει ότι είναι λογικό για το διοικητικό συμβούλιο ενός oργανισμού να διατηρεί τον ίδιο νομικό οίκο επί σειρά ετών για την παροχή νομικών συμβουλών σε θέματα που σχετίζονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας, δηλαδή νομικών συμβουλών είτε υπό τη μορφή γνωματεύσεων προς το διοικητικό συμβούλιο είτε για την εκπροσώπηση του oργανισμού σε περιπτώσεις προσφυγών ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου ή του Διοικητικού Δικαστηρίου. Ωστόσο, τονίζει στις εκθέσεις του ο Γενικός Ελεγκτής, δεν θεωρεί ότι υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι που να δικαιολογούν τη διατήρηση για μεγάλο χρονικό διάστημα του ίδιου νομικού συμβούλου για την εκπροσώπηση του oργανισμού σε περιπτώσεις αστικών αγωγών ή διαιτησιών. Σε κάθε περίπτωση, σημειώνει ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, η επιλογή του νομικού οίκου θα πρέπει να γίνεται στη βάση της εγκυκλίου του Γενικού Λογιστηρίου. Προβαίνοντας, παράλληλα, στις παρακάτω εισηγήσεις: 

1. Για την παροχή νομικών συμβουλών σε θέματα που σχετίζονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας (θέματα διοικητικού δικαίου), ο oργανισμός συνάπτει μακροχρόνιες συμβάσεις (μέχρι πέντε έτη) με νομικούς οίκους ακολουθώντας κατά το δυνατό ανταγωνιστική διαδικασία. Σε αυτήν, δεν καθίσταται υποχρεωτική η δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού αλλά μπορεί να περιλαμβάνει την προεπιλογή προς υποβολή προσφορών ενός κατάλληλου αριθμού εν δυνάμει ενδιαφερόμενων και κατάλληλων συνεργατών, μεταξύ των οποίων θα μπορούσε να είναι, αν ο οργανισμός το κρίνει σκόπιμο, και ο υφιστάμενος συνεργάτης. 

2. Οι ημικρατικοί οργανισμοί αναθέτουν την εκπροσώπησή τους σε περιπτώσεις αστικών αγωγών ή διαιτησιών σε νομικούς οίκους που θα επιλέγονται ανά περίπτωση ή για ομάδες παρόμοιων υποθέσεων για συγκεκριμένη περίοδο. Θα μπορούσε για την επιλογή των οίκων αυτών να δημοσιεύεται πρόσκληση επίδειξης ενδιαφέροντος και υποβολής προσφορών, ειδικά αν πρόκειται για συγκεκριμένη υπόθεση με αμοιβή μεγάλης αξίας, ή να ζητείται συνδρομή από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο ώστε να ενημερωθούν τα μέλη του για επίδειξη ενδιαφέροντος και καταρτισμό σχετικού καταλόγου προεπιλογής νομικών συμβούλων ανά επαρχία ή παγκύπρια, νοουμένου ότι οποιαδήποτε τέτοια διαδικασία υποστηρίζεται από κατάλληλη τεκμηρίωση. 

3. Στις περιπτώσεις που προκύπτει ανάγκη για την εξασφάλιση υπηρεσιών νομικού συμβούλου για την ετοιμασία ειδικών μελετών ή εγγράφων διαγωνισμού που θα προκηρύξει ο οργανισμός, θα πρέπει να τηρούνται οι πρόνοιες της σχετικής περί συμβάσεων νομοθεσίας και οι σχετικές αρχές της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων, της διαφάνειας και της μη διάκρισης λόγω ιθαγένειας. Συνεπώς, θα πρέπει να προκηρύσσονται ανοικτοί διαγωνισμοί, αναλόγως βέβαια και με την εκτίμηση της αξίας της εκάστοτε ανάγκης.