Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι διεργασίες για τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα και όλα θα ξεκαθαρίσουν σε σύσκεψη που συγκλήθηκε για τις αρχές Μαΐου μεταξύ όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», ομάδα λειτουργών στη Νομική Υπηρεσία μελετά όλες τις εισηγήσεις που έγιναν καθώς και το νομοσχέδιο που ετοίμασε το υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, τις αλλαγές που πρέπει να επέλθουν, ώστε σε κάποιο στάδιο να υπάρξει αποτέλεσμα. Όπως πληροφορούμαστε, μετά την παραλαβή του νομοσχεδίου η Νομική Υπηρεσία ζήτησε την τροποποίηση 10 σημείων η οποία και έγινε και τώρα εξετάζονται όλα τα ζητήματα διεξοδικά ώστε ένα – ένα να ξεκαθαρίζει.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες μας, τρία είναι τα ουσιαστικά θέματα που πρέπει να αποσαφηνιστούν, με το πιο κρίσιμο αυτό που αφορά στη συνταγματικότητα των αλλαγών. Μάλιστα, ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης, φέρεται να διεμήνυσε ότι δεν πρόκειται να βάλει την υπογραφή του σε νομοσχέδιο, αν οι αλλαγές που θα επέλθουν είναι αντισυνταγματικές.

>> Το πρώτο και καθοριστικό θέμα που απασχολεί όλους είναι η συνταγματικότητα των αλλαγών που θα γίνουν. Στη Νομική Υπηρεσία, όπως μας αναφέρθηκε, δεν θέλουν επ’ ουδενί να ψηφιστεί ένα τόσο σοβαρό νομοσχέδιο που να περιέχει αντισυνταγματικές πρόνοιες και με την πρώτη υπόθεση που θα οδηγηθεί στα Δικαστήρια να κηρυχθεί ο νόμος αντισυνταγματικός. Ούτε στον χειρότερό τους εφιάλτη δεν θέλουν να το σκέφτονται, αφού αν ακυρωθεί μια ποινική δίωξη από τον νέο θεσμό που θα δημιουργηθεί, τότε θα συμπαρασύρει όλες που ασκήθηκαν με τη νέα νομοθεσία, οπότε όπως εκτιμάται, θα επέλθει το χάος. Είναι γι’ αυτό που στη Νομική Υπηρεσία προκρίνουν ότι θα πρέπει το νέο νομοσχέδιο που θα προκύψει από τις αλλαγές, να τύχει δικαστικού ελέγχου πριν την εφαρμογή του. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με το να τεθούν ενώπιον του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου οι αλλαγές, είτε με το να φτάσει επίσημα στο Δικαστήριο μια test case ώστε να κριθεί η συνταγματικότητα του νόμου.

>> Ένα άλλο μείζον ζήτημα που προκύπτει αφορά στη νέα Υπηρεσία που πρέπει να δημιουργηθεί με τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, ώστε να δημιουργηθεί και ο θεσμός του Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου και του Βοηθού Δημόσιου Κατηγόρου, ο οποίος θα έχει και την αποκλειστική ευθύνη των ποινικών διώξεων, των αναστολών και της μη δίωξης. Ήδη, κατά τις πληροφορίες μας, έχει ζητηθεί από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού να προχωρήσει στις διεργασίες για τη σύσταση της νέας Υπηρεσίας (δομή, στελέχωση, καθεστώς κ.λπ.) ώστε όσοι λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας μετακινηθούν στη νέα Υπηρεσία να έχουν το ίδιο καθεστώς με το σημερινό.

>> Το τρίτο ζήτημα που εκκρεμεί αφορά στον καθορισμό κριτηρίων για την άσκηση δικαστικού ελέγχου των αποφάσεων του Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου. Πολλές φορές εκφράστηκαν είτε εντός Κύπρου είτε εκτός, βολές για το ανέλεγκτο που έχει σήμερα ο Γενικός Εισαγγελέας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σκιές ειδικά για την απόφασή του να μην διώξει πρόσωπα. Πρέπει να ετοιμαστεί ένας αυστηρός κατάλογος κριτηρίων επί των οποίων θα πρέπει να λαμβάνονται τέτοιες αποφάσεις, ώστε αυτές να μπορούν να ελεγχθούν –κάτω από προϋποθέσεις– από το Ανώτατο Δικαστήριο. Αυτό που θα γίνεται, όπως μας εξηγήθηκε, δεν θα μπορεί κάποιος να προσφεύγει στο Δικαστήριο για κάθε υπόθεση αλλά με συγκεκριμένα κριτήρια να υπάρχει το δικαίωμα αμφισβήτησης. Αυτή τη στιγμή γίνονται σχεδόν 3.000 αναστολές ή μη διώξεις τον χρόνο, οπόταν αν όλες οδηγούνταν στη Δικαιοσύνη θα υπήρχε μπλοκάρισμα του όλου συστήματος.

Το δίκαιο της ανάγκης

Ο εκσυγχρονισμός της Νομικής Υπηρεσίας, όπως ήταν και η προεκλογική εξαγγελία του Προέδρου της Δημοκρατίας, προβλέπει τον διαχωρισμό του ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα με την ίδρυση Γραφείου Γενικού Δημόσιου Κατήγορου και Βοηθού Γενικού Δημόσιου Κατήγορου. Ο Γενικός Εισαγγελέας θα παραμείνει ως νομικός σύμβουλος του κράτους και προϊστάμενος της Νομικής Υπηρεσίας, μαζί με τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα. Ως εκ τούτου, οι υφιστάμενες εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα, υπό την ιδιότητά του ως δημόσιος κατήγορος, θα μεταβιβαστούν στον νέο θεσμό. Επίσης, στις προτεινόμενες ρυθμίσεις περιλαμβάνεται ο καθορισμός συγκεκριμένης θητείας των αξιωματούχων της εισαγγελικής και της διωκτικής Αρχής που θα περιορίζεται στην επταετία.

Σημειώνεται ότι όταν ο Γενικός Εισαγγελέας παρέλαβε το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, ανακοίνωσε τη σύσταση Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, ώστε να εξεταστούν τα συνταγματικά ζητήματα που εγείρονται. Στην επιτροπή συμμετείχαν ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Ευάγγελος Βενιζέλος, ο δικηγόρος και πρώην καθηγητής πανεπιστημίου, Πολύβιος Πολυβίου, ο καθηγητής πανεπιστημίου, Αχιλλέας Αιμιλιανίδης και οι Εισαγγελείς της Δημοκρατίας, Έλενα Παπαγεωργίου και Γιάννα Χατζηχάννα. Οι εμπειρογνώμονες έχουν ήδη υποβάλει τις εισηγήσεις τους εδώ και καιρό για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν και τα συνταγματικά ζητήματα που προκύπτουν. Υπάρχει εισήγηση πως οι αλλαγές μπορεί να δικαιολογηθούν στη βάση του δικαίου της ανάγκης όπως έγινε και με άλλες καίριας σημασίας αλλαγές.

Υπενθυμίζεται ότι στη Βουλή εκκρεμεί από τον Φεβρουάριο του 2024 πρόταση νόμου για τροποποίηση του άρθρου 113 του Συντάγματος, με την οποία διαχωρίζονται οι εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα. Η πρόταση κατατέθηκε από τη βουλευτή Ειρήνη Χαραλαμπίδου, που συνυπογράφουν οι Δημήτρης Δημητρίου, Ρίτα Σούπερμαν, Παύλος Μυλωνάς, Χρύσανθος Σαββίδης, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, Σταύρος Παπαδούρης, Κωστής Ευσταθίου και Αλεξάνδρα Ατταλίδου.