Άγνωστος ο αριθμός των υπηκόων τρίτων χωρών που έχει λήξει η άδεια παραμονής τους και εξακολουθούν να διαμένουν στην Κύπρο. Κυριολεκτικά επικρατεί χάος.
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει ηλεκτρονική σύνδεση όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών καθώς και το γεγονός ότι στην όλη διαδικασία εμπλέκονται διάφορες υπηρεσίες, δημιουργούν την εικόνα ακυβέρνητης πολιτείας στο συγκεκριμένο θέμα.
Είναι δε χαρακτηριστική η αναφορά του βοηθού Αρχηγού Αστυνομίας για την προστασία των συνόρων προς την Ελεγκτική Υπηρεσία: «…Το μεταναστευτικό ζήτημα είναι ανέφικτο να χαρτογραφηθεί και να αποτυπωθεί με ακρίβεια, στη βάση της μεταβλητότητας αλλά και των παραμέτρων που το επηρεάζουν και δεν μπορούν να προβλεφθούν ή να σταθμιστούν κατά τρόπο που να υπάρχουν σαφείς δείκτες μετρήσιμοι και αντικειμενικοί που να αποδίδουν την πλήρη και πραγματική εικόνα. Σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των υπηκόων τρίτων χωρών (Υ.Τ.Χ.) που διαμένουν παράνομα στο έδαφος της Δημοκρατίας, η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για υπολογισμό (13.000 περίπου), είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός αυτός είναι υποκειμενικός με την έννοια ότι δεν υπάρχει σαφής εικόνα και τρόπος επακριβούς προσδιορισμού».
Το θέμα του αριθμού των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα στην Κύπρο απασχόλησε έντονα την κοινή γνώμη με αφορμή σχετική αναφορά της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η οποία υπέδειξε πως περίπου 290.000 υπήκοοι τρίτων χωρών (μη ευρωπαϊκών) εισήλθαν μεν νόμιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία αλλά δεν φαίνεται να αναχώρησαν.
Πώς κατέληξε η Ελεγκτική Υπηρεσία, ότι στην Κύπρο δυνατόν να υπάρχουν μέχρι και 290.000 υπήκοοι τρίτων χωρών οι οποίοι δεν εγκατέλειψαν την Κύπρο όταν έληξε η άδεια παραμονής τους;
Όπως προκύπτει από σχετικό απόσπασμα της έκθεσης, η Ελεγκτική Υπηρεσία ζήτησε ενημέρωση από την Αστυνομία ως προς τον αριθμό των ατόμων που αρχικά εισήλθαν στην Κυπριακή Δημοκρατία μέσω των νόμιμων σημείων εισόδου/εξόδου και στη συνέχεια παραβίασαν τους όρους άδειας παραμονής τους.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία ζήτησε στοιχεία των αφιχθέντων για την περίοδο 1.1.2014-31.12.2023 που δεν φαίνονται να έχουν αναχωρήσει από την Κύπρο. Είχε δε διευκρινίσει, πως η αναζήτηση δεν έπρεπε να περιλαμβάνει κράτη μέλη της ΕΕ.
Σύμφωνα με την αναζήτηση που διενεργήθηκε από το Τμήμα Πληροφορικής του Αρχηγείου Αστυνομίας, στη βάση δεδομένων του Κεντρικού Πληροφοριακού Συστήματος της Αστυνομίας (CPCS), ο συνολικός αριθμός των ΥΤΧ, των οποίων η άφιξη στην ΚΔ παρέμενε «ανοικτή», ανερχόταν στις 289.599.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, από περαιτέρω διερεύνηση, σε συνεργασία με λειτουργούς της Αστυνομίας καθώς και με Ανώτερο Λειτουργό του Τμήματος Μετανάστευσης, διαφάνηκε ότι το αποτέλεσμα των 289.599 «ανοικτών» αφίξεων δεν αντιπροσωπεύει στο σύνολό τους παρανόμως διαμένοντες ΥΤΧ στην ΚΔ, καθότι ενδέχεται να περιλαμβάνει άτομα που:
(i) Αναχώρησαν από την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) προσκομίζοντας κατά τον διαβατηριακό έλεγχο, διαφορετικό ταξιδιωτικό έγγραφο σε σχέση με το αντίστοιχο που επέδειξαν κατά την άφιξή τους (π.χ. ήταν υπήκοοι με διπλή υπηκοότητα, χρήση διαβατηρίου και πολιτικής ταυτότητας, χρήση Laissez – passer ή Travel Document).
(ii) Κατά τη διάρκεια της νόμιμης παραμονής τους στην ΚΔ, προέβηκαν σε ενέργειες για ανανέωση της άδειας διαμονής τους.
(iii) Μετά την άφιξή τους στην ΚΔ υπέβαλαν αίτημα διεθνούς προστασίας το οποίο είτε εγκρίθηκε, είτε ακόμα εξετάζεται.
(iv) Κατά τη διάρκεια της νόμιμης παραμονής τους στην ΚΔ νυμφευθήκαν με ευρωπαίο/α πολίτη.
(v) Αφίχθηκαν στην ΚΔ με διαβατήριο τρίτης χώρας και ακολούθως πολιτογραφήθηκαν ως Κύπριοι πολίτες.
(vi) Κατά τη διάρκεια της νόμιμης παραμονής τους στην ΚΔ, απεβίωσαν.
Για τον εντοπισμό ατόμων που ενδέχεται να εμπίπτουν στις πιο πάνω περιπτώσεις, η Ελεγκτική Υπηρεσία προέβη σε περαιτέρω διερεύνηση /αναζήτηση στοιχείων στις βάσεις δεδομένων άλλων κρατικών Υπηρεσιών.
Για το σκοπό αυτό, η Ελεγκτική Υπηρεσία αιτήθηκε από την Αστυνομία όπως της διαθέσει τους αντίστοιχους αριθμούς ταξιδιωτικών εγγράφων, καθώς και τη χώρα έκδοσής τους, για το σύνολο των 289.599 περιπτώσεων.
Από την επεξεργασία των πιο πάνω στοιχείων, από εξειδικευμένο προσωπικό του ΤΥΠ, στη βάση δεδομένων του πληροφοριακού συστήματος του Τμήματος Μετανάστευσης (ARS) προέκυψαν τα ακόλουθα αποτέλεσμα:
♦ Αναγνωρίσθηκαν συνολικά 288.802 αριθμοί ταξιδιωτικών εγγράφων σε συνδυασμό με τη χώρα έκδοσής τους. Από αυτά, εντοπίστηκαν καταχωρίσεις στο σύστημα ARS για 70.524 περιπτώσεις, (ποσοστό 24%), από τις οποίες:
♦ 39.081 περιπτώσεις αφορούσαν σε αιτήματα για έκδοση άδειας διαμονής ή άδειας εισόδου στην ΚΔ, τα οποία, είτε εγκρίθηκαν, είτε βρίσκονταν στη διαδικασία εξέτασης.
♦ 3.835 περιπτώσεις αφορούσαν σε εγκριμένες πολιτογραφήσεις αλλοδαπών ή αιτήματα πολιτογράφησης που βρίσκονταν στη διαδικασία εξέτασης.
Με άλλα λόγια, οι πιο πάνω 42.916 περιπτώσεις αφορούν είτε άτομα των οποίων οι αιτήσεις εγκρίθηκαν, είτε άτομα των οποίων οι αιτήσεις εκκρεμούσαν προς εξέταση.
Από τις υπόλοιπες 27.974 περιπτώσεις, 5.622 άτομα έχουν υποβάλει αίτημα διεθνούς προστασίας εκ των οποίων οι 5.126 (91%) αφορούν τελεσίδικες απορριπτικές αποφάσεις. Αυτοί παραμένουν παράνομα στην Κυπριακή Δημοκρατία.
27.478 υπήκοοι τρίτων χωρών διαμένουν παράνομα στην Δημοκρατία
Όπως προκύπτει (από στοιχεία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας) από το σύνολο των 27.974 περιπτώσεων (όπως φαίνεται πιο πάνω), μόνο για 496 δικαιολογείται η διαμονή στην ΚΔ, ενώ οι υπόλοιπες 27.478 περιπτώσεις αφορούν υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα.
Για τους υπόλοιπους 218.278 υπηκόους τρίτων χωρών (από το σύνολο των 289.599 που άλλοτε είχαν εισέλθει νόμιμα στη Δημοκρατία) διαπιστώθηκε ότι:
Οι 181.648 (ποσοστό 83%) περιπτώσεις υπηκόων τρίτων χωρών εμφανίζουν ως χώρα έκδοσης του ταξιδιωτικού τους εγγράφου τη Μεγάλη Βρετανία (74.947), τη Ρωσία (63.802), το Ισραήλ (16.429), τις ΗΠΑ (9.727), την Ουκρανία (6.830) και την Αυστραλία (5.250).
Ανάμεσά τους εντοπίσθηκε σημαντικός αριθμός περιπτώσεων, με χώρες έκδοσης ταξιδιωτικού εγγράφου, η Ινδία, Φιλιππίνες, Νεπάλ, Μπαγκλαντές, Πακιστάν, Βιετνάμ, Κονγκό, Δημοκρατία του Κονγκό, Σομαλία και Αφγανιστάν, για τις οποίες εκδόθηκε στους ΥΤΧ τουριστική άδεια εισόδου στην ΚΔ.
Βεβαίως, το ότι η πλειοψηφία των πιο πάνω προέρχονται από τη Βρετανία, τη Ρωσία, το Ισραήλ, τις ΗΠΑ κ.ο.κ., δεν διαφοροποιεί το γεγονός ότι είναι πολίτες τρίτων χωρών, ούτε και το γεγονός ότι εμφανίζονται να μην έχουν αναχωρήσει από την Κύπρο, ανεξαρτήτως ότι πολλοί από εμάς θεωρούμε πολίτες τρίτων χωρών κυρίως τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες.
Τι συνέβη λοιπόν με τους πιο πάνω; Η Ελεγκτική Υπηρεσία επέλεξε δείγμα 250 υπηκόων από την Αυστραλία, το Ισραήλ, τη Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και 60 περιπτώσεις υπηκόων Ασιατικών και Αφρικανικών χωρών και ζήτησε ενημέρωση ως προς τον λόγο άφιξης τους στην Κύπρο, όπως τον δήλωσαν οι ίδιοι.
Από στοιχεία που έδωσε η Αστυνομία, προέκυψε ότι, από το σύνολο των 250 οι 198 περιπτώσεις (79%) του δείγματος, αφορά σε άτομα που εισήλθαν στη ΚΔ ως επισκέπτες (tourist visa) και παρόλο ότι έχει παρέλθει η χρονική της διάρκεια, δεν φαίνεται να αναχώρησαν από τη Δημοκρατία και η παραμονή τους δεν αιτιολογείται από τους λόγους που αναφέρει ως αιτιολογία η Αστυνομία (π.χ. αναχώρηση με διαφορετικό ταξιδιωτικό έγγραφο, διέλευση από οδοφράγματα, προσωπικό Βρετανικών Βάσεων).
Από τις 60 περιπτώσεις υπηκόων Ασιατικών και Αφρικανικών χωρών που επελέγησαν, η Αστυνομία ενημέρωσε την Ελεγκτική Υπηρεσία, ότι για τις 27 αιτιολογείται η παραμονή στην Κύπρο (κάτοχοι Κυπριακής υπηκοότητας, προσωπικό των Βρετανικών Βάσεων και εξαρτώμενοί τους, ναυτικοί σε ανταπόκριση, κάτοχοι πέραν του ενός διαβατηρίου) ενώ για άλλες 21 περιπτώσεις η Αστυνομία ανέφερε ότι απέκτησαν ARC.
