Την προηγούμενη Δευτέρα το Τμήμα Περιβάλλοντος προέβη στη σύγκληση της πολυαναμενόμενης συνεδρίας της Ad-hoc Επιτροπής για την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ), κατά την οποία θα εξεταστεί η ολοκλήρωση της Φάσης Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) Ακάμα. Η συνεδρία αναμένεται να διεξαχθεί την Μεγάλη Τετάρτη, 16 Απριλίου, και το υλικό που πρόκειται να εξεταστεί περιλαμβάνει δύο έγγραφα, μία δέσμη μελετών και ένα συνοπτικό σημείωμα του Τμήματος Δασών (ΤΔ).

Όπως αναφέρεται στο συνοπτικό σημείωμα του ΤΔ, «η αξιολόγηση που έγινε έχει καταδείξει ότι οι σχεδιασμοί, οι οποίοι υλοποιούνται, είναι εντός των πλαισίων και είναι οι ενδεδειγμένοι για την περιοχή».

Το γεγονός ότι το ΤΔ εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι «οι σχεδιασμοί, οι οποίοι υλοποιούνται, είναι εντός των πλαισίων και είναι οι ενδεδειγμένοι για την περιοχή», συνεπάγεται ότι το ΤΔ συνεχίζει είτε να μην αντιλαμβάνεται είτε να μην παραδέχεται τις σοβαρότατες παραβάσεις νομικά δεσμευτικών και ουσιωδών όρων της περιβαλλοντικής έγκρισης. Συνεπακόλουθα, εγείρονται σοβαροί προβληματισμοί κατά πόσον το ΤΔ είναι διατεθειμένο να εφαρμόσει την ισχύουσα νομοθεσία, να ακολουθήσει τη νενομισμένη διαδικασία, να αποκαταστήσει την περιβαλλοντική ζημιά και να διορθώσει τα εγκληματικά λάθη που έχει διαπράξει εις βάρος της σημαντικότερης ίσως προστατευόμενης περιοχής σε ολόκληρη την Κύπρο.

Η Φάση Α’ περιλαμβάνει τους ακόλουθους τρεις από τους συνολικά έντεκα κύριους δασικούς δρόμους του ΕΔΠ Ακάμα: Άσπρος-Τοξεύτρα-Λάρα, Τοξεύτρα-Άβακας-Λίπατη και Κυκλικός Λάρας. Οι κατασκευαστικές εργασίες που διεξάγονταν κατά παράβαση των νομικά δεσμευτικών και ουσιωδών όρων της περιβαλλοντικής έγκρισης της Φάσης Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα σταμάτησαν τον Δεκέμβριο 2023.

Υπενθυμίζεται ότι, μέχρι τον Δεκέμβριο 2023, όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της Ad-hoc Επιτροπής για την ΕΟΑ, πλην του ΤΔ – δηλαδή το Τμήμα Περιβάλλοντος, η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας (ΥΘΠ), το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών, η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus – προέβησαν στην επίσημη και γραπτή αναγνώριση των νομικά δεσμευτικών και ουσιωδών όρων της περιβαλλοντικής έγκρισης.

H παράβαση των νομικά δεσμευτικών και ουσιωδών όρων της περιβαλλοντικής έγκρισης της Φάσης Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα αναγνωρίστηκε επίσης από την Ελεγκτική Υπηρεσία και την κοινοβουλευτική επιτροπή Περιβάλλοντος, καθώς και τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος δήλωσε ότι είχε ενοχληθεί προσωπικά από τις φωτογραφίες που είχαν δει το φως της δημοσιότητας.

Tον Ιανουάριο 2024, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προχώρησε στην αντικατάσταση του τέως υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΓΑΑΠ), ο οποίος ουσιαστικά παραπλανήθηκε από το ΤΔ και δεν προέβη στην αναγνώριση της παράβασης των νομικά δεσμευτικών και ουσιωδών όρων της περιβαλλοντικής έγκρισης της Φάσης Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα. Επιπλέον, τον Ιούνιο 2024, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε τη μετάθεση του τέως γενικού διευθυντή Περιβάλλοντος του Υπουργείου ΓΑΑΠ στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.  

Από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι τα μέσα Μαρτίου 2024 τέθηκε σε επαναξιολόγηση η Φάση Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του ΕΔΠ Ακάμα. Στα μέσα Μαρτίου 2024 εκδόθηκε νέα Έκθεση ΕΟΑ, στην οποία περιλαμβάνονται 19 νομικά δεσμευτικοί όροι και τα αναγκαία μέτρα αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς που προκλήθηκε στην προστατευόμενη περιοχή.

Από τον Δεκέμβριο 2023 μέχρι σήμερα, έχουν διεξαχθεί τρεις διοικητικές έρευνες και μία πειθαρχική έρευνα. Σημειώνεται ότι η πειθαρχική έρευνα έχει ολοκληρωθεί και παραδοθεί στην υπουργό ΓΑΑΠ, η οποία όμως συνεχίζει να τη μελετά.

Οι 12 αλλαγές που προτείνει το Τμήμα Δασών

Με βάση τα έγγραφα που αποστάλθηκαν από το ΤΔ προτείνονται ουσιαστικά 12 αλλαγές:

1) Αλλαγή του σχεδιασμού σε βραχώδη εδάφη.

2) Τροποποίηση της γεωμετρίας των πτερυγότοιχων στα υδραυλικά έργα.

3) Για τα υδραυλικά σημεία στον ποταμό Αυγά, θα εκπονηθεί νέα μελέτη με όρους που θα ετοιμαστούν από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων.

4) Στα σημεία με υπερεσκαφές θα υλοποιηθεί η μελέτη όπως έχει αρχικά σχεδιαστεί, λόγω του προχωρημένου των εργασιών, καθώς και της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και του δάσους από άλλες λύσεις.

5) Για το θέμα της εισροής όμβριων υδάτων που προέρχονται από τις αναπτύξεις του Δήμου Πέγειας και τη δημιουργία του δρόμου που οδηγεί στην είσοδο του ΕΔΠ στον Άσπρο Ποταμό, έχει ολοκληρωθεί η υδραυλική μελέτη από το Δήμο Πέγειας.

6) Για το θέμα των τοίχων αντιστήριξης που έχουν ήδη κατασκευαστεί, θέση του ΤΔ είναι ότι δεν πρέπει να προχωρήσει οποιαδήποτε κατεδάφιση, αφού η κατάργησή τους θα προκαλέσει προβλήματα αποσταθεροποίησης και κατάρρευσης των πρανών, με απρόβλεπτες συνέπειες στο περιβάλλον, αλλά και την ασφάλεια των χρηστών του οδικού δικτύου.

7) Για του τοίχους αντιστήριξης που δεν έχουν ακόμα κατασκευαστεί έχει γίνει μελέτη από το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης (ΤΓΕ). Η μελέτη εισηγείται, σε κάποιες περιπτώσεις επέμβαση με μηχανικά μέσα πάνω στα πρανή, σε άλλες κατασκευή τοίχων αντιστήριξης και σε μια περίπτωση επανεξέταση της κατάστασης μετά από την εκτέλεση των χωματουργικών εργασιών. Η θέση του ΤΔ είναι ότι, εάν υιοθετηθεί η πρόταση του ΤΓΕ για ομαλοποίηση των πρανών, θα έχουμε μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση από ότι με τοίχους αντιστήριξης.

8) Τα θέματα διακίνησης της πανίδας συμφωνήθηκε με την ΥΘΠ ότι θα εξεταστούν επιτόπου.

9) Ο αγωγός μεταφοράς νερού θεωρείται ήδη ακυρωμένος με την εργασία που έχει υλοποιηθεί.

10) Οι εργασίες αποκατάστασης των οικοτόπων, θα γίνουν με το πέρας της υλοποίησης του έργου.

11) Για το τμήμα του δρόμου Άβακας-Λίπατη, ολοκληρώθηκε η μελέτη αξιολόγησης η οποία υιοθετεί τον αρχικό σχεδιασμό με μικρές αλλαγές. Το ΤΔ εισηγείται την υλοποίηση και αυτού του τμήματος του δρόμου με τις απαραίτητες τροποποιήσεις της αρχικής μελέτης.

12) Οι εισηγήσεις του μελετητή για το εν λόγω τμήμα και οι απόψεις του ΤΔ παρατίθενται πιο κάτω:

• Το ΤΔ υιοθετεί τις απόψεις του μελετητή για διατήρηση της βραχομάζας χωρίς την κατασκευή του τοίχου αντιστήριξης στο συγκεκριμένο σημείο που εισηγείται το ΤΓΕ.

• Το ΤΔ υιοθετεί τις απόψεις του μελετητή όπως αναθεωρηθεί η μηκοτομή του δρόμου για να μειωθούν οι επιχωματώσεις.

• Η εισήγηση του μελετητή για μονοδρόμηση του δρόμου δεν υιοθετείται από το ΤΔ.

• Η εισήγηση του μελετητή για κατασκευή μονόφυλλων τοίχων αντιστήριξης δεν μπορεί να υιοθετηθεί ως γενική αρχή από το ΤΔ επειδή θα σφραγίσει τα πρανή, θα εμποδίσει τη διακίνηση της πανίδας και θα αποτρέπει συγκράτηση κατολισθήσεων στις περιπτώσεις όπου θα κατασκευάζονται σε χαμηλό ύψος.