«Είμαι 60 ετών. Από πολύ νεαρή ηλικία έπαιρνα, συχνά, αντιβιοτικά για συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζα. Με το πέρασμα των χρόνων και ενώ εγώ συνέχιζα, κατά διαστήματα να λαμβάνω αντιβίωση, το πρόβλημα, όταν εμφανιζόταν δεν υποχωρούσε. Τελικά, έφθασα στο σημείο να μην υπάρχει φάρμακο για να με γλυτώσει από την ταλαιπωρία και όλα τα συνεπακόλουθα της ουρολοίμωξης. Η ποιότητα ζωής μου, αναπόφευκτα έχει επηρεαστεί, η καθημερινότητα μου, επίσης. Το τελευταίο διάστημα προσπαθούμε με τον γιατρό μου να εφαρμόσουμε άλλες εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας, αφού τα ενδεικνυόμενα για το πρόβλημα μου αντιβιοτικά δεν παρουσιάζουν πλέον σε εμένα καμία απολύτως αποτελεσματικότητα».

Πρώτη η Κύπρος στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών, πρώτη και στη μικροβιακή αντοχή. Τα ευρωπαϊκά δεδομένα, όπως αυτά καταγράφονται στην τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νόσων (ECDC) δεν είναι τιμητικά για τη χώρα μας. Ένας στους επτά ασθενείς που νοσηλεύονται παρουσιάζει κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του κάποια ενδονοσοκομειακή λοίμωξη ενώ η πρωτιά μας αφορά, μεταξύ άλλων και την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών εντός νοσοκομείων, πριν και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις κ.λπ.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το 2020 είχαν καταγραφεί 35.000 θάνατοι εξαιτίας της μικροβιακής αντοχής. Της αδυναμίας, δηλαδή, για αποτελεσματική διαχείριση λοιμώξεων εξαιτίας της ανθεκτικότητας των μικροβίων, συνεπεία της προηγούμενης υπερβολικής κατανάλωσης αντιβιοτικών και της ανάπτυξης ανθεκτικότητας από τα ίδια τα παθογόνα που προκαλούν τις λοιμώξεις. Εκτιμάται ότι εάν δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, το 2050 η μικροβιακή αντοχή θα σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από ότι ο καρκίνος.

Οι περιπτώσεις Κυπρίων που φθάσουν σε σημείο απόγνωσης λόγω της μη αποτελεσματικότητας των διαθέσιμων αντιβιοτικών στη διαχείριση προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν πολλές.

>> Ηλικιωμένη ασθενής, μετά από χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά, παρουσίασε μόλυνση στο δέρμα. Μόλυνση που οφειλόταν σε ανθεκτικό σταφυλόκοκκο. Ταλαιπωρήθηκε για πολλούς μήνες από τη συγκεκριμένη λοίμωξη. Χρειάστηκε παρατεταμένη χορήγηση αντιβιοτικών και επειδή είχε και άλλα προβλήματα υγείας χρειάστηκε εξειδικευμένη προσέγγιση. Μεταξύ άλλων, ο διαβήτης της απορρυθμίστηκε, με όλα τα συνεπακόλουθα για την υγεία και την καθημερινότητα της.

>> Άλλος πολίτης χειρουργήθηκε στο γόνατο, αλλαγή άρθρωσης.  Μολύνθηκε, επίσης, από ανθεκτικό σταφυλόκοκκο. Έγινε δοκιμή με χειρουργικό καθαρισμό και αντιβίωση για μεγάλο διάστημα ώστε να σωθούν τα υλικά που είχαν τοποθετηθεί στο γόνατο του. Αυτό σημαίνει ότι χρειάστηκε να εισαχθεί εκ νέου στο νοσοκομείο και να υποβληθεί σε νέα χειρουργική επέμβαση. Αναγκάστηκε να μείνει εκτός εργασίας για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με σοβαρές επιπτώσεις στο εισόδημά του. Έλαβε αντιβίωση για μεγάλο διάστημα, βελτιώθηκε σημαντικά η κατάσταση του, αλλά μόλις διεκόπη η αντιβίωση, ο σταφυλόκοκκος επανήλθε. Αναγκάστηκε να ξαναμπεί στο χειρουργείο και αφαιρέθηκαν όλα τα υλικά που είχαν τοποθετηθεί κατά την αρχική επέμβαση.

Όλο και πιο ανθεκτικά μικρόβια προσβάλλουν τους ασθενείς

Πανευρωπαϊκή πρωτιά της Κύπρου στο ποσοστό του ανθεκτικού στη μεθικιλίνη χρυσίζοντα σταφυλοκκόκου (MRSA)

Σε ό,τι αφορά την προσπάθεια για μείωση των βακτηριαιμιών από MRSA, το 2019 για την Κύπρο, είχε καθοριστεί στόχος για μείωση της επίπτωσης κατά 18% έως το 2030, ώστε να φθάσει η χώρα τα 5,6 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού το 2030. Το 2019, η Κύπρος, παρουσίαζε 6,9 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους. Το 2023, ο αριθμός των περιστατικών, όχι μόνο δεν μειώθηκε, αλλά ανέβηκε στα 15,5 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους, με το ποσοστό της αύξησης να ξεπερνά το 126%.

«Καθημερινά βλέπω στο ιατρείο μου γυναίκες με επανειλημμένες ουρολοιμώξεις. Τα αντιβιοτικά που λαμβάνουν αποδεικνύονται ανίκανα να “πιάσουν” το μικρόβιο που τις ταλαιπωρεί. Εμφανίζουν συχνά παρενέργειες, κυρίως διάρροιες και λοιμώξεις από άλλα μικρόβια (όπως κλωστρίδιο), και αισθάνονται απελπισμένες, νιώθοντας ότι δεν έχουν άλλη επιλογή. Αυτό προκαλεί άγχος, επηρεάζει την καθημερινότητά τους λόγω των συμπτωμάτων, ακόμα και τη σεξουαλική τους ζωή, κι έτσι απομονώνονται κοινωνικά και έχουν χρόνιο άγχος, γίνονται δύσπιστες στον ιατρικό κόσμο», δήλωσε στον «Φ» ο επιστημονικός σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ελέγχου Λοιμώξεων, Κωνσταντίνος Τσιούτης.

Συχνά, ανέφερε, «οι ασθενείς απευθύνονται σε λάθος γιατρούς, από απόψεως ειδικότητας. Αυτό οδηγεί σε λανθασμένη χρήση αντιβιοτικών με αποτέλεσμα η κατανάλωση να είναι διαρκής και αυξημένη και στη συνέχεια να προκαλούνται όλα τα υπόλοιπα προβλήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ασθενείς χρειάζονται υπομονή και παρακολούθηση σε χρόνια βάση αλλά και τόλμη από πλευράς του γιατρού για να χρησιμοποιήσει νεότερες εναλλακτικές θεραπείας. Οι λοιμώξεις από ανθεκτικά μικρόβια είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας, είτε εργαζόμαστε στον νοσοκομειακό χώρο είτε εκτός νοσοκομείων. Στα νοσοκομεία αυτό το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες και διεθνώς καταβάλλονται προσπάθειες για μείωση της αντοχής των μικροβίων, αλλά και για μείωση της διασποράς τους εντός και εκτός νοσοκομείων».

Δυστυχώς, είπε ο κ. Τσιούτης, «δεν φαίνεται να κερδίζουμε αυτή την μάχη, γι’ αυτό και βλέπουμε όλο και πιο ανθεκτικά μικρόβια να προσβάλλουν τους ασθενείς μας, δημιουργώντας έτσι σημαντικά προβλήματα, όχι μόνο στο να βρούμε κατάλληλη θεραπεία, αλλά και στην αποτελεσματικότητα των προσπαθειών ανακοπής της μετάδοσής τους σε άλλους ασθενείς».

«Βλέπουμε ολοένα και περισσότερους ασθενείς με λοιμώξεις από ανθεκτικά μικρόβια και στα ιατρεία μας. Πρόκειται κυρίως για ασθενείς με ουρολοιμώξεις, οι οποίοι – καλώς ή κακώς – έλαβαν πολλαπλές αντιβιώσεις, καταλήγοντας έτσι να έχουν ουρολοιμώξεις από πολυανθεκτικά μικρόβια, τα οποία είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπισθούν με τα τυπικά αντιβιοτικά που έχουμε στη φαρέτρα μας. Συχνά χρειάζονται συνδυασμούς φαρμάκων ή ακόμα και εισαγωγή στο νοσοκομείο για ενδοφλέβια αγωγή».

«Υπάρχουν πολλά παραδείγματα τέτοιων ασθενών, και ο καθένας έχει τη δική του ιστορία να διηγηθεί, με περιπέτειες, ταλαιπωρία, και αρκετό άγχος», τόνισε ο κύπριος επιστήμονας επικαλούμενος και το παράδειγμα ασθενούς ο οποίος για χρόνια, «πηγαίνει από γιατρό σε γιατρό χωρίς να μπορεί να αντιμετωπίσει επαρκώς αυτά τα ανθεκτικά μικρόβια που τον ταλαιπωρούν με αποτέλεσμα να λαμβάνει συνέχεια αντιβιοτικά από διάφορες ομάδες αντιβιοτικών, να παρουσιάζει αρκετές παρενέργειες, όπως διάρροιες, άλλες λοιμώξεις και να βασανίζεται έτσι ακόμα πιο πολύ».

Τέλος, «να μην ξεχνάμε και τους ασθενείς που εισάγονται στα νοσοκομεία για άλλους λόγους, προσβάλλονται από κάποιο ανθεκτικό μικρόβιο, η νοσηλεία τους επιπλέκεται, παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο νοσοκομείο, λαμβάνουν επιπρόσθετες ποσότητες φαρμάκων και ταλαιπωρείται και ο ίδιος ο ασθενής και η οικογένεια του. Να θυμόμαστε όμως και τις περιπτώσεις που η μικροβιακή αντοχή δεν οδηγεί μόνο σε ταλαιπωρία και παρατεταμένη νοσηλεία, αλλά στον θάνατο. Δυστυχώς, εάν δεν λάβουμε τα μέτρα μας οι περιπτώσεις αυτές θα αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο στον τόπο μας».

Δεδομένα για την κατανάλωση
αντιβιοτικών στην Κύπρο

>> Το 2019 στην Κύπρο χορηγήθηκαν 30,1 καθορισμένες ημερήσιες δόσεις αντιβιοτικών ανά 1.000 κατοίκους ανά ημέρα.

>> Το 2020, έτος της πανδημίας με αυστηρούς περιορισμούς, η κατανάλωση αυτή ήταν 28,9.

>> Το 2021, έτος που και πάλι ίσχυαν περιορισμοί σε ό,τι αφορά τις επισκέψεις σε νοσοκομεία και ιατρεία, υπήρξε (όπως και σε όλη την Ευρώπη) μια περαιτέρω μείωση στην κατανάλωση των αντιβιοτικών: 25/1.000 καθορισμένες ημερήσιες δόσεις ανά ημέρα.

>> Το 2022, όταν έπαψαν να υπάρχουν πολλά μέτρα και περιορισμοί, ο αριθμός αυτός εκτοξεύτηκε φθάνοντας τις 33,5/1.000.