Η Κύπρος είναι αντιμέτωπη με σοβαρή υδατική κρίση, ανάλογη του 2008 όπου η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να προχωρήσει στη μεταφορά νερού με τάνκερ από την Ελλάδα για κάλυψη των αναγκών, εξαιτίας των περιορισμένων αποθεμάτων στα φράγματα και της αυξανόμενης ζήτησης. Για να εξασφαλιστεί η επάρκεια του νερού για την κατανάλωση και τις αγροτικές ανάγκες σε περιορισμένο βαθμό, καταβάλλονται έντονες προσπάθειες για την ενίσχυση των υποδομών αφαλάτωσης του νησιού. Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι η Κύπρος προχωρά σε εγκατάσταση μόνιμων, κινητών, πλωτών ή και χερσαίων μονάδων αφαλάτωσης, με στόχο να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της χώρας σε πόσιμο νερό, το 2026, αλλά και μελλοντικά.
Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) έχει στα χέρια του προτάσεις από 53 οικονομικούς φορείς που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την ανάπτυξη πλωτών μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες θα τοποθετηθούν σε στρατηγικά σημεία στις ακτές. Πρόκειται για μονάδες που έχουν τη δυνατότητα να παράγουν, άλλες μεγάλες και άλλες μικρότερες ποσότητες πόσιμου νερού, προσαρμοζόμενες στις ανάγκες της χώρας και σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις αφαλάτωσης.
Αυτές οι πλωτές μονάδες αφαλάτωσης προσφέρουν μια σειρά από πλεονεκτήματα, όπως η ευκολία στην εγκατάσταση και η δυνατότητα γρήγορης μετακίνησης σε περιοχές με αυξημένη ανάγκη νερού. Επίσης, μειώνουν το κόστος και τον χρόνο της εγκατάστασης συγκριτικά με τις χερσαίες μονάδες, καθώς δεν απαιτείται η δημιουργία υποδομών σε δύσβατες περιοχές.
Η αξιολόγηση των προτάσεων βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, με 13 από τις υποβληθείσες προτάσεις να βρίσκονται υπό διερεύνηση, σύμφωνα με τα κριτήρια προτεραιοποίησης που θέτει το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Οι υποψήφιες εταιρείες θα πρέπει να πληρούν αυστηρές προϋποθέσεις σε ό,τι αφορά την τεχνολογική τους δυνατότητα, την περιβαλλοντική τους συμμόρφωση, καθώς και την οικονομική βιωσιμότητα των έργων.
Οι καταρχήν 13 προτάσεις υπόσχονται να εγκαταστήσουν τις μονάδες στην Κύπρο σε λιγότερο από έξι μήνες και είναι δυναμικότητας από 1.000 έως και 20.000 κυβικά μέτρα νερού ημερησίως. Οι προτάσεις αυτές προέρχονται από Κύπρο, Ελλάδα, Ισραήλ, Ιταλία, Νορβηγία και Ισπανία. Με την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου αξιολόγησης και με βάση τις επικρατέστερες επιλογές, το ΤΑΥ θα προχωρήσει στην τελική αξιολόγηση τους συνυπολογίζοντας, πέραν από το κόστος του αφαλατωμένου νερού / προτεινόμενης λύσης, το κόστος και χρόνο υλοποίησης των σύνοδων έργων καταρτίζοντας τον τελικό πίνακα κόστους / οφέλους.
Περαιτέρω, στις υπόλοιπες 40 προτάσεις ο χρόνος ανταπόκρισης για λειτουργία της μονάδας είναι από 10 μήνες έως και 24 μήνες και προέρχονται από τις πιο πάνω χώρες καθώς και τις πιο κάτω: Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία, Μάλτα, Κίνα, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία και Μπαχρέιν.
Επισημαίνεται ότι στα πλαίσια της διαβούλευσης, έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από τους αναδόχους των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης Δεκέλειας, Λεμεσού, Πάφου και Βασιλικού για επέκταση της δυναμικότητας τους, με εγκατάσταση προσωρινών μονάδων αφαλάτωσης εντός του χώρου των μόνιμων μονάδων. Οι εν λόγω προτάσεις προωθούνται ανεξάρτητα από την αναβάθμιση της δυναμικότητας των μονάδων αυτών, η οποία αποτελεί μακροπρόθεσμη δράση στα πλαίσια υλοποίησης του προγράμματος δράσης για αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
Σημειώνεται ότι εκ πρώτες όψεως, από τις προτάσεις που υποβλήθηκαν για νέες κινητές μονάδες στις εγκαταστάσεις των υφιστάμενων μονάδων, προκρίνονται οι μονάδες σε Πάφο και Επισκοπή για κάλυψη του ελλείμματος ύδρευσης που παρατηρείται στις δύο επαρχίες. Επομένως, προωθείται η επέκταση της δυναμικότητας των μονάδων αφαλάτωσης Επισκοπής και Πάφου, με εγκατάσταση προσωρινής μονάδας αφαλάτωσης δυναμικότητας 10.000 κυβικών μέτρων την ημέρα εντός του χώρου της μόνιμης μονάδας. Οι προτάσεις αυτές έχουν προκύψει στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης που έχει προβεί το ΤΑΥ και της εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Οι προτάσεις αυτές αξιολογούνται από το ΤΑΥ και θα ακολουθήσει η διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους ανάδοχους, υλοποιώντας ταυτόχρονα, ανάλογα με το κόστος της πρότασης, τις διάφορες προπαρασκευαστικές μελέτες που δύναται να απαιτούνται.
Η διαδικασία αξιολόγησης των προτάσεων που έχουν υποβληθεί απαιτεί σημαντικό χρόνο αφού η κάθε πρόταση διερευνάται ενδελεχώς με στόχο τον εντοπισμό γρήγορων και αποτελεσματικών λύσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι όποιες λύσεις προωθηθούν θα απαιτούν κατ’ ελάχιστο την ετοιμασία σχετικού σημειώματος έργου (PCN). Επιπλέον, ανάλογα με την πρόταση δύναται να απαιτηθεί, (α) η κατασκευή έργων υποδομής για παραλαβή του νερού από το ΤΑΥ και (β) αδειοδοτήσεις/εγκρίσεις/μελέτες.
Συγκεκριμένα, για την αντιμετώπιση της υδατικής κρίσης που έχει επιφέρει η παρατεταμένη ανομβρία το Υπουργείο Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έδωσε οδηγίες στο ΤΑΥ όπως προχωρήσει σε δημόσια διαβούλευση και ζητήσει την εκδήλωση ενδιαφέροντος (Request For Interest – RFI) από οικονομικούς φορείς για σκοπούς εγκατάστασης και λειτουργίας πλωτών ή/και χερσαίων κινητών μονάδων αφαλάτωσης. Πρόκειται για άμεση υλοποίηση έκτακτων πρόσθετων δράσεων από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων για περιορισμό της λειψυδρίας, οι οποίες αφορούν την προώθηση εγκατάστασης προσωρινών μονάδων αφαλάτωσης, πλωτών ή χερσαίων, όπου τεχνικά είναι δυνατό, με απευθείας διαπραγμάτευση, νοουμένου ότι αυτό είναι επιτρεπτό βάσει των προνοιών της σχετικής νομοθεσίας.
Υπ. Γεωργίας: Πάφος και Λεμεσός θα δεχτούν πρώτες τις επιπτώσεις της ανομβρίας
Η ανησυχία που επικρατεί στις τάξεις του Υπουργείου Γεωργίας και του αρμόδιου Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) για τη δύσκολη φετινή χρονιά που μας περιμένει με το υδατικό ήταν διάχυτη σε χθεσινή συνάντηση τύπου αναφορικά με τα μέτρα της κυβέρνησης για αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
Η αρμόδια υπουργός Μαρία Παναγιώτου δεν κρύφτηκε, ούτε και ωραιοποίησε την υφιστάμενη εικόνα που επικρατεί. Παραδέχτηκε ότι η Πάφος και η Λεμεσός είναι οι πρώτες πόλεις που ενδεχομένως να αισθανθούν τις επιπτώσεις της ανομβρίας. Γι’ αυτό και, σημείωσε, τα μέτρα που λαμβάνονται στοχεύουν πρώτα σε αυτές τις δύο πόλεις. Προφανώς, σημείωσε, έγιναν λάθη διαχρονικά, όμως, την ίδια ώρα πρέπει να ειπωθεί πως έγιναν και πολλά.
Όπως ανέφερε η κ. Παναγιώτου, ξεχωρίζουν οι τέσσερις κινητές μονάδες αφαλάτωσης, η επέκταση της δυναμικότητας των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης, η αξιοποίηση γεωτρήσεων, η κατασκευή δύο μόνιμων αφαλατώσεων με αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) κ.ά. Πρόσθεσε ότι «βρισκόμαστε ήδη σε επαφή με το Γενικό Λογιστήριο, την Ελεγκτική Υπηρεσία και τη Νομική Υπηρεσία, ώστε εκεί και όπου μπορεί, να γίνουν όσο πιο σύντομα οι διαδικασίες».
Η Υπουργός αναφέρθηκε και επιγραμματικά στους λόγους που οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση. Αυτοί είναι: ανομβρία για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, πεπαλαιωμένα δίκτυα νερού με σημαντικές απώλειες, αφαλατώσεις που καλύπτουν το 70% των αναγκών μας σε ύδρευση, αξιοποίηση των αφαλατώσεων περιστασιακά και όποτε δεν έβρεχε, αφαίρεση σημαντικών ποσοτήτων νερού από τα φράγματα για σκοπούς ύδρευσης και στέρησή του από όσους το έχουν ανάγκη, δηλαδή τους αγρότες μας, και όσους δεν είναι στο δίκτυο των αφαλατώσεων. Η καταστροφική πυρκαγιά στη μονάδα αφαλάτωσης της Πάφου επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση.
