Αναφορές που σοκάρουν αλλά και που καταδεικνύουν την πραγματική διάσταση όσων απορρέουν από παραβατικές και παρεκκλίνουσες συμπεριφορές μαθητών και νέων, τόσο εντός σχολικών μονάδων όσο και στην κοινωνία γενικότερα, καταγράφηκαν στην επιτροπή Παιδείας της Βουλής. Έγινε λόγος από χρήση ναρκωτικών από μαθητές, μέχρι και φήμες για εμπορία προσώπων από μαθητές. Την ίδια ώρα, στοιχεία από πλευράς ψυχολόγων δείχνουν ότι η πρόληψη, η σωστή επένδυση και η συνέργεια ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών μέσα στο εκπαιδευτικό πλαίσιο μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων, Γιώργος Μεταξάς, υπεραμυνόμενος της ανάγκης για πρόληψη πριν τα θέματα ξεφύγουν, εστίασε στα οφέλη που θα έχει κάτι τέτοιο και τα οποία δεν είναι μόνο κοινωνικά αλλά και οικονομικά, καθώς εάν υπάρχει πολιτική πρόληψης και σωστής επένδυσης, το κράτος θα εξοικονομεί εκατομμύρια ευρώ, τα οποία τώρα δαπανεί για τη διαχείριση των άσχημων συνεπειών των παραβατικών και όχι μόνο, συμπεριφορών.

Ο κ. Μεταξάς παρέθεσε στην Επιτροπή τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία:

  • Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η συνεργασία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών σε σχολεία μειώνει την εκδήλωση ψυχιατρικών διαταραχών σε παιδιά κατά 30%. Στην Κύπρο, με βάση έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου (2020), το 18% των μαθητών αντιμετωπίζει άγχος ή κατάθλιψη, αλλά μόνο το 5% λαμβάνει επαρκή υποστήριξη.
  • Η διεθνής πρακτική δείχνει πως η διαθεματική παρέμβαση κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων σε σχολεία εξαλείφει παράγοντες κινδύνου όπως η σχολική εγκατάλειψη και η εγκληματικότητα. Στην Κύπρο, το 12% των εφήβων εγκαταλείπει το σχολείο πριν την αποφοίτηση (Eurostat, 2023). 
  • Μελέτη του Κυπριακού Ινστιτούτου Εκπαίδευσης (2021) διαπίστωσε ότι μαθητές με πρόσβαση σε ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες είχαν 15% υψηλότερους βαθμούς σε σχέση με όσους δεν είχαν. 
  • Μείωση Σχολικής Εγκατάλειψης: Τρέχουσα ετήσια «ζημιά» από εγκατάλειψη: €25.000/ μαθητή (απώλεια παραγωγικότητας, κοινωνικές παροχές) (Eurostat, 2023). 
  • Με 25% μείωση εγκατάλειψης (από 12% σε 9%), εξοικονομούνται: 3% των 90.000 μαθητών Κύπρου = 2.700 μαθητές. Ετήσια Εξοικονόμηση: 2.700 x €25.000 = €67,5 εκατομμύρια. 
  • Μείωση Ψυχιατρικών Εξόδων: Κόστος αντιμετώπισης σοβαρών ψυχικών διαταραχών: €10.000/ παιδί/ έτος (WHO, 2021).
  • Με 30% μείωση κρουσμάτων, εξοικονομούνται: 30% των 16.200 παιδιών (18% των 90.000) = 4.860 παιδιά. Ετήσια Εξοικονόμηση: 4.860 x €10.000 = €48,6 εκατομμύρια. 

Η συζήτηση έγινε στο πλαίσιο της εξέτασης του θέματος που εισηγήθηκε ο βουλευτής Χαράλαμπος Πάζαρος για ένταξη των συμβουλευτικών υπηρεσιών των κοινωνικών λειτουργών επί μονίμου βάσεως σε όλες τις βαθμίδες της δημόσιας εκπαίδευσης, με την πρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών, Κούλλα Ερωτοκρίτου, να σημειώνει πως πρόκειται για πάγιο ζήτημα. Πέραν όμως από την ανάγκη για τοποθέτηση κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία, άνοιξε για μια ακόμη φορά ενώπιον της επιτροπής Παιδείας το θέμα των εκπαιδευτικών ψυχολόγων, οι οποίοι δεν αρκούν για να χειριστούν τα όλο και αυξανόμενα περιστατικά στα σχολεία. Αναφέρθηκε ξανά πως σήμερα αντιστοιχεί ένας εκπαιδευτικός ψυχολόγος σε 1.850 μαθητές!

Σπαστήρες ναρκωτικών σε σχολεία και «πώληση» μαθητριών

Ένα άλλο θέμα που προκάλεσε σοκ στην Επιτροπή ήταν και η αναφορά για ενδεχόμενο να διαπράττεται εμπορία προσώπων μεταξύ μαθητών. Συγκεκριμένα, με αφορμή αναφορά του εκπροσώπου της ΟΛΤΕΚ, Λένου Λοΐζου, ότι στην Ευρώπη υπάρχουν πληροφορίες για «μαθητές που πουλούν συμμαθήτριές τους έναντι αμοιβής», σοκ προκάλεσε η τοποθέτηση της προέδρου του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών και του προέδρου της επιτροπής Παιδείας ότι κάτι ανάλογο, δυστυχώς, ακούγεται να συμβαίνει και στην Κύπρο.

Όσον αφορά στα ναρκωτικά και άλλες ουσίες που εδώ και καιρό πέρασαν τις πύλες των σχολείων, ο πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ, Δημήτρης Ταλιαδώρος, ανέφερε ότι μέχρι και σπαστήρας εντοπίστηκε σε σχολείο, το οποίο επικοινώνησε άμεσα με την Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών. Από πλευράς ΥΚΑΝ λέχθηκε πως τα τελευταία τρία χρόνια, η Υπηρεσία παρέπεμψε σε θεραπευτικά κέντρα 70 μαθητές (ανήλικους), οι οποίοι συνελήφθησαν.

Ο κ. Ταλιαδώρος αναφέρθηκε και στην έλλειψη εκπαιδευτικών ψυχολόγων για μαθητές 18 ετών και άνω. Όπως είπε, «πήγαμε σε Εσπερινή Σχολή και ακούσαμε ότι δεν έχουν εκπαιδευτικό ψυχολόγο, επειδή είναι άνω των 18 οι μαθητές. Είναι “εξαιρετικά επικίνδυνα” σχολεία τα εσπερινά και δεν γίνεται να μην υπάρχει ψυχολόγος. Μόνο κλινικός ψυχολόγος μπορεί να τους δει».

Στην ανάγκη πρόσληψης κι άλλων εκπαιδευτικών ψυχολόγων στάθηκε και ο γενικός γραμματέας της ΠΟΕΔ, Χάρης Χαραλάμπους. «Για να υπάρξουν αλλαγές, θα πρέπει να διοριστούν ακόμη 50-60 εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι. Υπήρξε περίπτωση σε σχολείο όπου η μητέρα δύο παιδιών πέθανε, επικοινωνούσαμε με τις ΥΚΕ και δεν υπήρχε ανταπόκριση. Αποτέλεσμα ήταν μια δασκάλα να πάρει τα παιδιά στο σπίτι μαζί της για τρεις μέρες. Για να μην μείνουν στον δρόμο και για να μην πεινάσουν. Υπάρχει θέμα, επειδή δεν έχουμε τον κατάλληλο αριθμό αρμοδίων», ανέφερε ο κ. Χαραλάμπους.