Τον Ιανουάριο προκηρύχθηκε εκδήλωση ενδιαφέροντος για την ενοικίαση πλωτών μονάδων αφαλάτωσης και τη χρήση πρόσθετων χερσαίων μονάδων, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη ανάγκη για νερό σε περιοχές που πλήττονται από ξηρασίες ή περιορισμένες υδατικές πηγές.
Οι προτάσεις που υποβλήθηκαν ήταν περισσότερες από 50 με συμμετοχή από ένα ευρύ φάσμα εταιρειών από διάφορες χώρες. Η διαδικασία αξιολόγησης αυτών των προτάσεων βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) να εξετάζει εάν οι προτεινόμενες λύσεις μπορούν να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις εντός του 2025 ή το αργότερο αρχές του 2026.
Πρώτο κριτήριο που τέθηκε είναι να μπορούν να παραδώσουν το συντομότερο δυνατό αφαλατωμένο νερό, αν είναι δυνατό χθες. Ωστόσο, παρά το έντονο ενδιαφέρον και την ποικιλία των προτάσεων, υπάρχει μια σημαντική ανησυχία που συνοδεύει τη διαδικασία σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, το κόστος. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, συγκεκριμένη πρόταση που αφορά την ενοικίαση πλωτής μονάδας αφαλάτωσης σε διάστημα εννέα μηνών μετά τις υπογραφές, προβλέπει την παραγωγή αφαλατωμένου νερού στα €6 το κυβικό μέτρο, ποσό που είναι υπερδιπλάσιο από το σημερινό κόστος αφαλάτωσης, το οποίο κυμαίνεται γύρω στα €2 ανά κυβικό μέτρο για τις υπάρχουσες χερσαίες μονάδες.
Αυτό το μεγάλο χρηματικό κόστος εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη βιωσιμότητα αυτών των λύσεων, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου το οικονομικό περιβάλλον είναι αβέβαιο και η ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση των πόρων γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Η προτεινόμενη λύση θα μπορούσε να αποβεί εξαιρετικά ακριβή για την υδροδότηση των περιοχών που πλήττονται, κάτι που δεν είναι εύκολο να δικαιολογηθεί, δεδομένων των περιορισμένων δημοσίων πόρων και της ανάγκης για οικονομική αποδοτικότητα.
Παρά τις ανησυχίες, οι υπεύθυνοι του ΤΑΥ και οι αρμόδιοι φορείς εξετάζουν με προσοχή κάθε πρόταση, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η όποια απόφαση ληφθεί θα εξυπηρετεί τόσο τις ανάγκες των περιοχών όσο και την οικονομική βιωσιμότητα των λύσεων. Εκτός από το κόστος, σημαντικό ρόλο παίζει και ο χρόνος παράδοσης του έργου, ενώ σημειώνεται ότι οι περισσότερες προτάσεις αφορούν έργα με σημαντικό χρόνο υλοποίησης.
Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η διαχείριση του νερού αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον των περιοχών που αντιμετωπίζουν λειψυδρία.
Νέα προθεσμία για αφαλάτωση στην Κισσόνεργα
Σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία για τέσσερις κινητές μονάδες αφαλάτωσης. Το ΤΑΥ έχει προκηρύξει κατά προτεραιότητα την κινητή μονάδα της Κισσόνεργας μετά την καταστροφή της μονάδας αφαλάτωσης Πάφου από πυρκαγιά και θα προκηρύξει σύντομα τρεις ακόμη μονάδες.
Για την αφαλάτωση στην Κισσόνεργα έχει δοθεί παράταση στην προθεσμία υποβολής προτάσεων μέχρι τις 26 Μαρτίου 2025. Ο εκτιμώμενος χρόνος λειτουργίας της μονάδας είναι το τέλος του 2025.
Η δυναμικότητα της μονάδας είναι 10.000 κυβικών μέτρων ημερησίως και ο ανάδοχος θα πρέπει να την θέσει σε λειτουργία εντός επτά μηνών από την υπογραφή του συμβολαίου, ενώ παρέχεται οικονομικό κίνητρο αν τεθεί σε λειτουργία νωρίτερα με ελάχιστο χρονικό όριο τους τέσσερις μήνες. Με αυτό τον τρόπο δίνεται ένα ισχυρό κίνητρο στο να τρέξει πιο νωρίς ο ανάδοχος. Σημειώνεται ότι οι χρόνοι που δόθηκαν, δηλαδή το ελάχιστον τέσσερις μήνες και το μέγιστο επτά μήνες, ήταν κατόπιν διαβούλευσης με την αγορά.
Η διαδικασία προκήρυξης για τις άλλες μονάδες είναι ήδη προχωρημένη, ενώ ο εκτιμώμενος χρόνος παράδοσης είναι το τέλος του 2025 και η αρχή του 2026 αντίστοιχα.
Η μονάδα αφαλάτωσης στον Γαρύλλη Λεμεσού προκηρύχθηκε χθες, με εκτιμώμενο κόστος €9 εκατ. και 11 Απριλίου λήγουν οι προσφορές.
Οι άλλες δύο μονάδες αφαλάτωσης στη Λεμεσό αναμένεται να προκηρυχθούν αρχές Απριλίου εάν προχωρήσουν ομαλά όλες οι σχετικές εγκρίσεις. Η λειτουργία τους αναμένεται στις αρχές του 2026 όπως αναφέρεται και στο πρόγραμμα δράσεων.
Περαιτέρω, έχουν προχωρήσει απλοποιημένες διαδικασίες αδειοδότησης για κατασκευή μικρών ιδιωτικών αφαλατώσεων για ξενοδοχεία και γεωργούς για σκοπούς ύδρευσης και άρδευσης. Το ΤΑΥ σε συνεργασία και με το υφυπουργείο Τουρισμού εργάζονται από κοινού για προώθηση της αξιοποίησης των αφαλατώσεων από τα ξενοδοχεία.
Σημειώνεται ότι με το πρόγραμμα δράσης για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 14 Νοεμβρίου 2024, δίνεται η δυνατότητα σε ξενοδοχειακές μονάδες να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν μικρές ιδιωτικές μονάδες αφαλάτωσης δυναμικότητας μέχρι 1500 κυβικών μέτρων για παραγωγή πόσιμου νερού. Σήμερα λειτουργούν δύο μονάδες αφαλάτωσης σε ξενοδοχεία.
Από 235.000 στα 510.000 κυβικά μέτρα την ημέρα με τα έργα που βρίσκονται στα σκαριά
Επιπρόσθετα προχωρούν οι ενέργειες για αύξηση της παροχής νερού από τις υφιστάμενες μονάδες αφαλάτωσης ενώ προχωρά και η αξιοποίηση παλιών γεωτρήσεων καθώς και η ανόρυξη νέων με σκοπό την ενίσχυση της ύδρευσης.
Η αύξηση της παροχής νερού από τις υφιστάμενες μονάδες αφαλάτωσης αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους αναδόχους, όπου υφίσταται τεχνικά η δυνατότητα.
Η τελική δυναμικότητα και ο χρόνος ολοκλήρωσης θα εξαρτηθεί από την επιτυχή έκβαση των σχετικών διαπραγματεύσεων.
Σημειώνεται πως από τις πέντε μονάδες αφαλάτωσης που υπάρχουν σήμερα υπάρχει δυνατότητα παραγωγής 235.000 κυβικών μέτρων πόσιμου νερού την ημέρα (υπενθυμίζεται πως η μονάδα στα Κούκλια είναι προσωρινά εκτός λειτουργίας).
Αυξημένες ποσότητες δίνει η αφαλάτωση της Δεκέλειας, ενώ με την ολοκλήρωση επιπλέον δύο μονάδων αφαλάτωσης που προγραμματίζονται σε συνδυασμό με τις τέσσερις κινητές μονάδες, η παραγωγή θα φτάνει συνολικά τα 510.000 κυβικά μέτρα την ημέρα από 235.000 κυβικά μέτρα την ημέρα. Με αυτό τον τρόπο θα καλύπτεται το 100% των αναγκών σε πόσιμο νερό για τις επόμενες δεκαετίες. Παράλληλα, θα επιτραπεί η αξιοποίηση του φρέσκου νερού των φραγμάτων σχεδόν αποκλειστικά για άρδευση.
Μέτρα για μείωση των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης
Οι απώλειες στα δίκτυα μεταφοράς του ΤΑΥ είναι ελάχιστες. Οι μεγάλες απώλειες εντοπίζονται στα δίκτυα διανομής των ΕΟΑ και ιδιαίτερα στις νέες περιοχές που έχουν πρόσφατα περιέλθει στην δικαιοδοσία τους καθώς επίσης και όπου δεν λειτουργούσαν Συμβούλια Υδατοπρομήθειας πριν την 1/7/2024.
Το ΤΑΥ στηρίζει τεχνικά την προσπάθεια και προωθεί την χρηματοδότηση προγραμμάτων αντιμετώπισης των απωλειών. Έχουν σταλεί στους ΕΟΑ επιστολές για τον περιορισμό της κατανάλωσης και της σπατάλης μέσω σειράς οδηγιών που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον σημαντικό περιορισμό της άρδευσης χώρων πρασίνου, ώστε να υπάρχει περισσότερη διαθεσιμότητα για τους αγρότες.
