Ένα από τα σημαντικότερα συμπλέγματα σπηλιών αναπαραγωγής, γαλουχίας και ξεκούρασης της Μεσογειακής φώκιας στην Κύπρο σώθηκε μετά την απόφαση της Περιβαλλοντικής Αρχής, μέσω της έκδοσης σχετικής Έκθεσης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ), να ανάψει κόκκινο στην κατασκευή κυματοθραύστη σε παραλιακή περιοχή της Αγίας Νάπας.
Σημειώνεται ότι έχουν καταγραφεί να χρησιμοποιούν τις συγκεκριμένες σπηλιές μέχρι και 6 φώκιες ταυτόχρονα, ενώ τον Δεκέμβριο του 2021 γεννήθηκαν 2 νεογνά. Άλλα δύο νεογνά φώκιας γεννήθηκαν τον Νοέμβριο 2024 στα εν λόγω θαλάσσια σπήλαια. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, ο πληθυσμός του είδους που εντοπίζεται στις περιοχές που ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο η Κυπριακή Δημοκρατία συμπεριλαμβανομένων των Βρετανικών Βάσεων, ανέρχεται στα 20-22 άτομα, γεγονός που καταδεικνύει τη σημαντικότητα των σπηλιών αυτών για τη μεσογειακή φώκια.
Επομένως, σημειώνεται ότι, σε περίπτωση κατασκευής του προτεινόμενου κυματοθραύστη υπάρχει ο κίνδυνος σημαντικού επηρεασμού του είδους, με σημαντικές και αρνητικές επιπτώσεις στους στόχους διατήρησης της προστατευόμενης περιοχής που αφορούν τη Μεσογειακή φώκια. Η απόφαση λήφθηκε κατόπιν σχετικής εισήγησης της Ad-hoc Επιτροπής για την ΕΟΑ, η οποία εξέτασε τη μελέτη προστασίας και βελτίωσης της παραλιακής περιοχής Πανταχού – Γλυκύ Νερό στην Αγία Νάπα, η οποία υποβλήθηκε από το Τμήμα Δημοσίων Έργων και αφορά την κατασκευή ύφαλου αναβαθμού σε συνδυασμό με τεχνητή αναπλήρωση τμήματος της υφιστάμενης ακτής.
Η περιοχή μελέτης είναι συνολικού μήκους περίπου 1,6 χιλιομέτρων, εντός των ορίων του Δήμου Αγίας Νάπας, από το αλιευτικό καταφύγιο μέχρι το ανατολικό όριο της παραλίας Πανταχού.
Το προτεινόμενο έργο χωροθετείται σε απόσταση περίπου 750 μ από τα όρια της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Κάβο Γκρέκο, σε απόσταση περίπου 100 μ από τα όρια της προτεινόμενης επέκτασης της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ) Κάβο Γκρέκο και περίπου 400 μ από τα σπήλαια που χρησιμοποιούνται από τη Μεσογειακή φώκια για αναπαραγωγή, γαλουχία και ξεκούραση. Μετά την αξιολόγηση όλων των δεδομένων, η Περιβαλλοντική Αρχή διαπίστωσε ότι η κατασκευή και λειτουργία του προτεινόμενου έργου, ενδέχεται να έχει σημαντικές, αρνητικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην ΕΖΔ Κάβο Γκρέκο, ειδικά στους στόχους διατήρησης που αφορούν τη Μεσογειακή φώκια και για τον λόγο αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει η υλοποίηση του έργου.
Σύμφωνα επίσης με την Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης ειδικού ακτομηχανικού, η διάβρωση στην υπό μελέτη περιοχή δεν είναι ενεργή, αφού έχει σταθεροποιηθεί και αυτό που παρατηρείται είναι εποχική κίνηση του παράκτιου ιζήματος. Τυχόν κατασκευή του προτεινόμενου κυματοθραύστη θα οδηγήσει σε μια δεκαετή αποσταθεροποίηση της ακτής με αιωρούμενα στερεά και μόνιμη όχληση από τις ανάγκες ετήσιας σχεδόν αναπλήρωσης με δάνειο ίζημα. Στην περιοχή των σπηλαίων που χρησιμοποιούνται από τη Μεσογειακή φώκια είναι δυνατόν να προκληθεί διάβρωση η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε απώλεια σημαντικού ενδιαιτήματος της Μεσογειακής φώκιας.
Οι κυριότερες επιπτώσεις αφορούν τον κίνδυνο σημαντικού επηρεασμού των σπηλαίων και της αμμώδους παραλίας που εντοπίζεται σε αυτά, δηλαδή του ενδιαιτήματος που χρησιμοποιείται από τη Μεσογειακή φώκια για αναπαραγωγή, γαλουχία και ξεκούραση.
Λαμβάνοντας υπόψη το πολύ μικρό μέγεθος του πληθυσμού της Μεσογειακής φώκιας στην Κύπρο (20-22 άτομα), τα σπήλαια αυτά είναι ιδιαίτερης σημασίας για τη διατήρηση του είδους και πρέπει να διασφαλίζεται ο μη επηρεασμός τους.
Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει αμμώδη ακτή, μήκους περίπου 800 μ, η οποία στα δυτικά οριοθετείται από τον υπήνεμο μόλο του αλιευτικού καταφυγίου και προς τα ανατολικά από βραχώδεις σχηματισμούς, καθώς και σπήλαια που χρησιμοποιούνται από τη Μεσογειακή φώκια. Τα σπήλαια αυτά διαθέτουν αμμώδη παραλία και χρησιμοποιούνται από τη Μεσογειακή φώκια για αναπαραγωγή, γαλουχία και ξεκούραση.
