Τέρμα στο άσκοπο πήγαινε–έλα στα νοσοκομεία για τους ασθενείς που αντιμετωπίζουν μόνιμα ή προσωρινά δυσκολίες στη μετακίνηση τους, χρήζουν νοσηλευτικής φροντίδας αλλά όχι νοσηλείας και σήμερα, όπως διαπιστώνεται και από ευρωπαϊκές εκθέσεις για την Κύπρο, ταλαιπωρούνται ή υποχρεώνονται, εάν έχουν τη δυνατότητα, να πληρώνουν αρκετές εκατοντάδες ευρώ κάθε μήνα από την τσέπη τους.
Το νομοσχέδιο που προβλέπει για την παροχή υπηρεσιών κοινοτικής και κατ’ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας, μετά από έναν ακόμα γύρο διαβουλεύσεων, επέστρεψε στη Βουλή και μεθαύριο Πέμπτη αναμένεται ότι θα τεθεί υπό συζήτηση στην κοινοβουλευτική επιτροπή Υγείας. Η ψήφισή του σε νόμο θα εξαρτηθεί, σε μεγάλο βαθμό, από τον τρόπο με τον οποίο τα κοινοβουλευτικά κόμματα θα επιλέξουν να τοποθετηθούν καθώς, εδώ και χρόνια, λόγω διαφωνιών και ενστάσεων, από πλευράς εμπλεκομένων, ο τομέας της κοινοτικής νοσηλευτικής λειτουργεί χωρίς να υπάρχει καμία σχετική νομοθεσία σε ισχύ.
Η ανυπαρξία νομοθεσίας εμποδίζει και την πλήρη παροχή νοσηλευτικών υπηρεσιών στο πλαίσιο του Γενικού Συστήματος Υγείας και, ταυτόχρονα, επιτρέπει τη λειτουργία μερικών δεκάδων ιδιωτικών εταιρειών χωρίς καμία απολύτως εποπτεία από τις αρμόδιες στον τομέα της Υγείας Αρχές.
Η ψήφισή του σε νόμο θα είναι ένα σημαντικό βήμα για την κάλυψη των ολοένα και πιο αυξημένων αναγκών των πολιτών και, βεβαίως, η προώθηση και ψήφιση και του νομοσχεδίου που προβλέπει για την παροχή ανακουφιστικής φροντίδας (αναμένεται σύντομα η κατάθεση του στη Βουλή) θα συμπληρώσει ένα τεράστιο κενό που καταγράφεται στον τομέα της Υγείας στην Κύπρο.
Το νομοσχέδιο προβλέπει τόσο για τη λειτουργία και αδειοδότηση εταιρειών/ οργανισμών εξειδικευμένων στην παροχή υπηρεσιών κοινοτικής νοσηλευτικής, τόσο και για την ατομική προσφορά κατ’ οίκον νοσηλείας από προσοντούχους νοσηλευτές, εντός και εκτός Γενικού Συστήματος Υγείας.
Ως κοινοτική νοσηλευτική, ορίζεται, η παροχή νοσηλευτικών υπηρεσιών σε άτομα ή ομάδες ατόμων, εκτός νοσοκομειακών εγκαταστάσεων, στα σπίτια των ασθενών ή στην κοινότητα (π.χ. σε οίκους ευγηρίας, σε σχολεία, στρατόπεδα κ.λπ.) και οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από προσοντούχους νοσηλευτές, γενικής νοσηλευτικής, νοσηλευτικής ψυχικής υγείας και μαίες. Με πιο απλά λόγια, πρόκειται για τις κατ’ οίκον επισκέψεις νοσηλευτών οι οποίο παρέχουν την απαραίτητη φροντίδα σε μόνιμα κλινήρεις ασθενείς, σε ηλικιωμένους ή άλλα άτομα που χρήζουν συγκεκριμένων νοσηλευτικών υπηρεσιών, μόνιμα ή προσωρινά (π.χ. χορήγηση ενέσιμων φαρμάκων κ.λπ.) αλλά δεν χρήζουν νοσηλείας σε νοσηλευτήριο. Παράλληλα, στον όρο «κοινοτική νοσηλευτική», περιλαμβάνονται και οι επισκέψεις/ διαλέξεις/ εκπαιδεύσεις πολιτών για διάφορα ζητήματα (π.χ. τα μέτρα προστασίας από διάφορες λοιμώξεις).
Όπως εξήγησε στον «Φ» ο διευθυντής Νοσηλευτικών Υπηρεσιών, Ευαγόρας Ταμπούρης, «με το νομοσχέδιο στοχεύουμε στη ρύθμιση του πλαισίου στη βάση του οποίου θα λειτουργούν φορείς παροχής υπηρεσιών κοινοτικής νοσηλευτικής και μέσω του πλαισίου αυτού ορίζεται και ο τρόπος αδειοδότησης των φορέων αλλά και η εποπτεία τους».
Μέχρι σήμερα, είπε, «έχουμε μερικές δεκάδες εταιρείες που παρέχουν αυτού του είδους τις υπηρεσίες, αλλά διαθέτουν άδεια από τον Έφορο εταιρειών και το υπουργείο Υγείας δεν έχει την αρμοδιότητα να ασκήσει σωστό έλεγχο. Με τον νόμο που προωθείται, αυτό το κενό θα καλυφθεί και οι υπηρεσίες αυτές θα προσφέρονται τόσο εντός όσο και εκτός Γενικού Συστήματος Υγείας. Η ανάγκη για την παροχή κοινοτικής νοσηλευτικής εντοπίστηκε από το υπουργείο Υγείας από το 2004. Για αυτό και προχωρήσαμε στην σύσταση ομάδας νοσηλευτών τότε και στη συνέχεια ανέλαβε αυτό το έργο ο ΟΚΥπΥ. Τα τελευταία χρόνια οι ανάγκες έχουν αυξηθεί και δεν είναι δυνατό να λειτουργούμε χωρίς να υπάρχει έλεγχος».
Τι προνοεί το νομοσχέδιο
Συγκεκριμένα και σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο, στόχος είναι να καθοριστούν διά νόμου:
– Οι βασικές αρχές παροχής κοινοτικής νοσηλευτικής και κοινοτικής μαιευτικής.
– Ο μηχανισμός ελέγχου και εποπτείας όλων των υπηρεσιών παροχής κοινοτικής νοσηλευτικής και κοινοτικής μαιευτικής, είτε αυτές προέρχονται από τον κρατικό είτε από τον ιδιωτικό τομέα.
– Η εξουσία του Υπουργικού Συμβουλίου για την έκδοση Κανονισμών για την καλύτερη εφαρμογή του νόμου και για τη ρύθμιση ή τον καθορισμό οποιουδήποτε θέματος που απαιτείται ή μπορεί να ρυθμίζεται με Κανονισμούς.
Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες κοινοτικής μαιευτικής, στο νομοσχέδιο διευκρινίζεται ότι πρόκειται για υπηρεσίες που παρέχονται «αυτόνομα σε εξονοσοκομειακό περιβάλλον σε γυναίκες, νεογνά, ομάδες, οικογένειες ή και στο σύνολο της κοινότητας».
Για τις υπηρεσίες νοσηλευτικής ψυχικής υγείας, οι οποίες παρέχονται από εξειδικευμένους νοσηλευτές ψυχικής υγείας, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι αυτές επίσης προσφέρονται σε άτομα, ομάδες, οικογένειες ή και στο σύνολο της κοινότητας.
Για να εξασφαλίσει κάποιος φορέας ή και άτομο (που διαθέτει τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία προσόντα), την απαραίτητη άδεια παροχής υπηρεσιών κοινοτικής νοσηλευτικής, θα υποβάλλει αίτημα στην αρμόδια Επιτροπή, η οποία, επίσης, θα συσταθεί στο υπουργείο Υγείας. Το αίτημα θα αξιολογείται και η άδεια θα ανανεώνεται, κατόπιν αξιολόγησης ανά τριετία.
Όπως προβλέπεται από το νομοσχέδιο «οι υπηρεσίες παροχής κοινοτικής νοσηλευτικής θα παρέχονται από εγγεγραμμένους στο σχετικό επαγγελματικό μητρώο νοσηλευτές με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος σε ισχύ» και όλοι οι φορείς/ εταιρείες που θα παρέχουν κοινοτική νοσηλευτική θα είναι υποχρεωμένοι να λειτουργούν στη βάση των απαιτήσεων της νομοθεσίας.
Πέραν από την αρχική αξιολόγηση που θα γίνεται για σκοπούς αδειοδότησης, «όλες οι υπηρεσίες παροχής κοινοτικής νοσηλευτικής και κοινοτικής μαιευτικής που θα λειτουργούν στη Δημοκρατία, ανεξάρτητα από το νομικό τους καθεστώς, θα υπόκεινται στην εποπτεία του Εφόρου κοινοτικής νοσηλευτικής, ως προς τη συμμόρφωση τους προς τις διατάξεις του νόμου καθώς και ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών και των προγραμμάτων τους και γενικά τον τρόπο λειτουργίας τους».
«Όταν ασκείται έλεγχος σίγουρα παρακολουθείται και η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες/ ασθενείς», είπε ο διευθυντής Νοσηλευτικών Υπηρεσιών τονίζοντας ότι «η ανάγκη για ψήφιση του νομοσχεδίου σε νόμο είναι επιτακτική. Το νομοσχέδιο είχε κατατεθεί στη Βουλή, εκεί προέκυψαν κάποιες διαφωνίες μεταξύ των εμπλεκομένων, επιστράφηκε στο Υπουργείο τον Δεκέμβριο του 2023 για περαιτέρω διαβούλευση, αυτή η διαβούλευση έγινε και τώρα πρέπει να ακολουθήσει η συζήτηση στη Βουλή».
Σε εκκρεμότητα εδώ και χρόνια
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο όπως και σειρά άλλων νομοσχεδίων που αφορούν τον τρόπο της Υγείας βρίσκονται σε εκκρεμότητα εδώ και πολλά χρόνια, αφού η ψήφιση τους σε νόμο δεν κατέστη δυνατή λόγω έντονων διαφωνιών μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων, αλλά και εξαιτίας ενστάσεων που κατά καιρούς προβάλλονται από πλευράς επαγγελματιών, κομμάτων και άλλων.
Η ανάγκη για ανάπτυξη της κοινοτικής νοσηλευτικής αλλά και της παροχής υπηρεσιών ανακουφιστικής φροντίδας στην Κύπρο έχει επισημανθεί την τελευταία πενταετία τόσο από τις διάφορες εξειδικευμένες ευρωπαϊκές μελέτες, όσο και από την πρώτη αξιολόγηση των υπηρεσιών του Γενικού Συστήματος Υγείας στις αρχές του 2024.
Η γήρανση του πληθυσμού, όπως επισημαίνει η ΕΕ στην τελευταία της έκθεση «Η υγεία στα κράτη – μέλη με μια ματιά», επιβάλλει την ανάπτυξη υπηρεσιών που θα καλύπτουν τις ανάγκες τόσο των ηλικιωμένων ατόμων όσο και των ατόμων που μόνιμα ή προσωρινά αδυνατούν να εξασφαλίσουν τις υπηρεσίες υγείας που χρειάζονται.
