Άνοιξε στο εντυπωσιακό 179% η ψαλίδα μεταξύ αναχωρήσεων και αφίξεων αιτητών ασύλου, κατατάσσοντας έτσι την χώρα μας στην πρώτη θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ στην εν λόγω αναλογία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασαν σε χθεσινή κοινή συνέντευξη τύπου ο υφυπουργός Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, Νικόλας Ιωαννίδης και ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, το σύνολο των αποχωρήσεων για το 2024, περιλαμβανομένων των απελάσεων, των εθελούσιων επιστροφών και των μετεγκαταστάσεων, ανήλθε στα 10.941 άτομα. Την ίδια ώρα, επήλθε σημαντική μείωση των παράτυπων αφίξεων -που το 2024 ανήλθαν στις 6.102-, γεγονός που περιόρισε τον αριθμό των νέων αιτήσεων ασύλου.
Πληρώνονται 1000-1500 ευρώ για να φύγουν
Το 2024 ενισχύθηκε περαιτέρω το πρόγραμμα εθελούσιων επιστροφών με την παραχώρηση οικονομικού κινήτρου που κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 1500 ευρώ, το οποίο παρέχεται από την ΕΕ, και με την εφαρμογή του μηχανισμού μετεγκαταστάσεων. Συγκεκριμένα, το 2024 επαναπατρίστηκαν μέσω του προγράμματος 8.213 υπήκοοι τρίτων χωρών. Σημειώνεται ότι το 2022 μέσω του ίδιου προγράμματος είχαν επαναπατριστεί συνολικά 4.636 άτομα. Από τη 1η Μαρτίου του 2023 μέχρι τα τέλη του 2024 έχουν αναχωρήσει συνολικά από την Κυπριακή Δημοκρατία 18.055 υπήκοοι τρίτων χωρών. Στον αριθμό αυτό συμπεριλαμβάνονται 977 υπήκοοι οι οποίοι έχουν ενταχθεί και έχουν αναχωρήσει μέσω του Προγράμματος EURP (European Reintegration Programme) του FRONTEX και 2.348 υπήκοοι οι οποίοι έχουν αναχωρήσει με δικά τους έξοδα. Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων, έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλα κράτη μέλη από την 01/03/2023 μέχρι τις 31/12/2024, 2.517 άτομα. Την ίδια ώρα, διπλασιάστηκαν, από 8 το 2022 σε 16 το 2024, οι κοινές πτήσεις αναγκαστικής επιστροφής της FRONTEX, στις οποίες συμμετείχε η Αστυνομία Κύπρου.
Μέιωση κατά 90% των διαμένοντων στο «Πουρνάρα»
Σημαντική μείωση παρατηρήθηκε και στον αριθμό των νέων εισδοχών στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα» κατά το 2024 σε σχέση με το 2022. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των διαμενόντων στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα» μειώθηκε δραστικά κατά 90%, από 3.145 άτομα (υψηλότερος αριθμός διαμενόντων εντός του 2022) σε μόλις 274 (χαμηλότερος αριθμός διαμενόντων εντός του 2024). Σημειώνεται ότι στις 31/12/2024 ο αριθμός διαμενόντων ήταν 359.
Εκκρεμούν 19.900 αιτήσεις ασύλου
Σήμερα, εκκρεμούν συνολικά 19.900, ενώ τον Μάρτιο του 2023 εκκρεμούσαν περίπου 34.000. Αριθμός ρεκόρ στις αιτήσεις ασύλου είχε καταγραφεί το 2022, όταν κατατέθηκαν συνολικά 21.565. Αριθμό ρεκόρ εκείνη τη χρονιά σημείωσαν και οι αφίξεις φτάνοντας τις 17.280, με το 95% εξ αυτών να επρόκειτο για πολίτες με καταγωγή από χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής που έφταναν δια μέσου της Πράσινης Γραμμής. Την τελευταία 10ετία περίπου 18.000 έλαβαν καθεστώς προστασίας, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι Σύροι.
1367 ανακλήσεις αιτήσεων ασύλου από Σύρους
Την εκτίμηση ότι οι αριθμοί αποχωρήσεων αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω, εξέφρασε ο υφυπουργός Μετανάστευσης, καθώς -όπως είπε- μετά την πτώση του καθεστώτος Άσσαντ, οι αρμόδιες υπηρεσίες δέχονται μέσο όρο 40 αιτήματα την ημέρα από Σύρους για απόσυρση της αίτησης για παραχώρηση διεθνούς προστασίας ή ανάκληση του καθεστώτος τους. Συγκεκριμένα, από τις 9/12/2024 μέχρι την 31/01/2025, 1.367 υπήκοοι Συρίας έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να επαναπατρισθούν. Ως εκ τούτου, 944 απέσυραν τις αιτήσεις τους, 11 παραιτήθηκαν από το προσφυγικό τους καθεστώς και 412 ανακάλεσαν το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας που τους είχε παραχωρηθεί. Από αυτούς, οι 755 έχουν ήδη αναχωρήσει από την Κύπρο.
Σύμφωνα με τον κ. Ιωαννίδη, αν και η κατάσταση στη Συρία είναι ακόμα ρευστή, όσο περνά ο καιρός και εφόσον επιτευχθεί σταθερότητα στη χώρα, θα αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που θα επιχειρήσουν να επαναπατριστούν. Παράλληλα, όπως είπε, ήδη σε επίπεδο ΕΕ ξεκίνησε η συζήτηση για αναγκαστική επιστροφή στη Συρία.
«Δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό»
Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών, όλα τα μέτρα που λήφθηκαν, είχαν ως αποτέλεσμα την ανατροπή της αρνητικής εικόνας στο μεταναστευτικό. Συγκεκριμένα, σήμερα η μείωση των Αφρικανών αιτούντων ξεπέρασε το 85%, την ώρα που οι αφίξεις Σύρων διά θαλάσσης είναι μηδενικές από τον Μάιο του 2024. Στο σύνολό τους, οι αιτούντες άσυλο μειώθηκαν κατά 69% μεταξύ 2022 και 2024. «Πετύχαμε τον αρχικό στόχο μας», αφού για πρώτη φορά στην ιστορία του μεταναστευτικού στην Κύπρο, φεύγουν περισσότεροι από όσους έρχονται, είπε ο Υπουργός τονίζοντας παράλληλα πως «δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό ούτε για πανηγυρισμούς στο μεταναστευτικό, δεδομένης της ρευστής κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή μας».
Τέλη του 2025 ολοκληρώνεται το Κέντρο Φιλοξενίας στις Λίμνες
Στο μεταξύ, οι προσπάθειες των αρμοδίων επικεντρώνονται και στην εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για τους αιτούντες άσυλο, μέσω της δημιουργίας νέων υποδομών, καθώς και της αναβάθμισης υφιστάμενων μέσω συγχρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια. Σε αυτό το πλαίσιο, σε εξέλιξη βρίσκεται η αναβάθμιση του Κέντρου Πρώτης Υποδοχής Πουρνάρα, η ολοκλήρωση της οποίας αναμένεται το 2025.
Την ίδια ώρα, το Κέντρο Φιλοξενίας στις Λίμνες, αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη του 2025. Πρόκειται για ένα πρότυπο κέντρο για την προσωρινή φιλοξενία με χωρητικότητα 1.000 ή και περισσοτέρων ατόμων, ενώ στον ίδιο χώρο ανεγείρεται επίσης και το νέο προαναχωρησιακό κέντρο της Αστυνομίας, με στόχο την περαιτέρω αύξηση τόσο του ρυθμού όσο και των αριθμών των επαναπατρισμών.
Ετοιμάζεται εθνική στρατηγική για ένταξη
Περαιτέρω, μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2025, θα είναι έτοιμη η Εθνική Στρατηγική για ένταξη των μονίμως διαμενόντων. Η εν λόγω στρατηγική, που θα αρχίσει να εφαρμόζεται περί τα τέλη του έτους, έχει στόχο την αποκέντρωση και την κατανομή των ατόμων αυτών σε γεωγραφικούς χώρους ώστε να αντιμετωπιστεί η υπερσυγκέντρωση που παρατηρείται σε κάποιες περιοχές, γεγονός που αναμένεται να αποφορτίσει και τις σχολικές μονάδες.
