Στην πρώτη θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ κατατάσσεται η Κυπριακή Δημοκρατία σε σχέση με την αναλογία αποχωρήσεων προς αφίξεις μεταναστών, η οποία το 2024 ανήλθε στο 179%. Συγκεκριμένα πέρσι αναχώρησαν από την Κύπρο 10.941 άτομα, ενώ κατέφθασαν συνολικά άλλοι 6.102 αιτητές ασύλου. Στο μεταξύ, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσσαντ, από τις 9 Δεκεμβρίου 2024 μέχρι σήμερα απέσυραν τις αιτήσεις τους για άσυλο συνολικά 1367 Σύροι.

Τα εν λόγω στοιχεία, παρουσίασαν σήμερα σε κοινή συνέντευξη τύπου που παρέθεσαν ο Υφυπουργός Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, Νικόλας Ιωαννίδης και ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου.

Στην τοποθέτησή του ο ΥΜΔΠ, έκανε λόγο για μία σημαντική δουλειά που έχει γίνει ως προς την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος κατά το 2024, αρχικά από το Υπουργείο Εσωτερικών, ως η αρμόδια αρχή, και μετέπειτα από το Υφυπουργείο Μετανάστευσης.

Για το 2024, σύμφωνα με τον ίδιο, ενισχύθηκε περαιτέρω το πρόγραμμα εθελούσιων επιστροφών με παραχώρηση οικονομικού κινήτρου, το οποίο παρέχεται από την ΕΕ και εφαρμογή του μηχανισμού μετεγκαταστάσεων. «Συγκεκριμένα, το 2024 επαναπατρίστηκαν μέσω του προγράμματος 8213 υπήκοοι τρίτων χωρών. Σημειώνεται ότι το 2022 μέσω του ίδιου προγράμματος είχαν επαναπατριστεί συνολικά 4636 άτομα. Από την αρχή της διακυβέρνησής μας μέχρι τις 31/12/2024 έχουν αναχωρήσει συνολικά από την Κυπριακή Δημοκρατία 18055 υπήκοοι τρίτων χωρών. Στον αριθμό αυτό συμπεριλαμβάνονται 977 υπήκοοι οι οποίοι έχουν ενταχθεί και έχουν αναχωρήσει μέσω του Προγράμματος EURP (European Reintegration Programme) του FRONTEX και 2348 υπήκοοι οι οποίοι έχουν αναχωρήσει με δικά τους έξοδα. Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ασύλου έχουν μετεγκατασταθεί σε άλλα ΚΜ από την 01/03/2023 μέχρι τις 31/12/2024, 2517 άτομα».

Όπως ανεφερε ο Υφυπουργός, «σημαντικό ρόλο στην εντατικοποίηση των απελάσεων και εθελούσιων αναχωρήσεων των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών διαδραμάτισε και η ενίσχυση της στελέχωσης  της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας Κύπρου. Επιπλέον, κατά το 2024 διπλασιάστηκαν οι κοινές πτήσεις αναγκαστικής επιστροφής της FRONTEX, στις οποίες συμμετείχε η Αστυνομία Κύπρου, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2022. Συγκεκριμένα από 8 πτήσεις το 2022, η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετείχε σε 16 τέτοιες πτήσεις το 2024». 

Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, συνέχισε, το σύνολο των αποχωρήσεων για το 2024, περιλαμβανομένων των απελάσεων, των εθελούσιων επιστροφών και των μετεγκαταστάσεων, ανήλθε στα 10.941 άτομα. «Σε συνδυασμό με την σημαντική μείωση των παράτυπων αφίξεων και τον περιορισμό στους αριθμούς νέων αιτήσεων ασύλου, λόγω των μέτρων που είχε λάβει η Κυβέρνηση από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων της, η Κυπριακή Δημοκρατία κατατάσσεται στην πρώτη θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ σε αναλογία αποχωρήσεων προς αφίξεις, με 179%».

Μείωση 90% στον αριθμό διαμενόντων στο «Πουρνάρα»

Η αποτελεσματικότητα των μέτρων που έλαβε η Κυβέρνηση από την ανάληψη των καθηκόντων της -όπως ανέφερε-, φαίνεται και στην σημαντική μείωση που σημείωσε ο αριθμός των νέων εισδοχών στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα» κατά το 2024 σε σχέση με το 2022. Συγκεκριμένα, ο  αριθμός των διαμενόντων στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα» μειώθηκε δραστικά κατά 90%, από 3.145 άτομα (υψηλότερος αριθμός διαμενόντων εντός του 2022) σε μόλις 274 (χαμηλότερος αριθμός διαμενόντων εντός του 2024). Σημειώνεται ότι στις 31/12/2024 ο αριθμός διαμενόντων ήταν 359.

1367 ανακλήσεις αιτήσεων ασύλου από Σύρους μετά την πτώση του Άσσαντ

Ο Υφυπουργός Μετανάστευσης, επισήμανε ότι οι αριθμοί αποχωρήσεων αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω, λόγω και της σημαντικής ροής σύρων υπηκόων που προσέρχονται στα γραφεία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσσαντ, για απόσυρση των αιτήσεων για διεθνή προστασία που είχαν υποβάλει ή για ανάκληση του προσφυγικού ή/και του καθεστώτο επικουρικής προστασίας που τους είχε παραχωρηθεί.

Όπως είπε, «από τις 9 Δεκεμβρίου 2024 κι έπειτα, έχουμε κατά μέσο όρο 40 αιτήματα την ημέρα από Σύρους για απόσυρση της αίτησης ή ανάκληση του καθεστώτος τους. Συγκεκριμένα, από τις 9 Δεκεμβρίου 2024 μέχρι την 31 Ιανουαρίου 2025, 1367 υπήκοοι Συρίας έχουν εκφράσει την πρόθεση και επιθυμία τους να επαναπατρισθούν. Ως εκ τούτου, 944 απέσυραν τις αιτήσεις τους για παραχώρηση διεθνούς προστασίας, 11 παραιτήθηκαν από το προσφυγικό τους καθεστώς και 412 ανακάλεσαν το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας που τους είχε παραχωρηθεί. Από αυτούς, οι 755 έχουν ήδη αναχωρήσει από την Κύπρο».

Σύμφωνα με τον κ. Ιωαννίδη, «αν και η κατάσταση στη Συρία είναι ακόμα ρευστή, θεωρούμε ότι όσο περνά ο καιρός και εφόσον επιτευχθεί σταθερότητα στη χώρα, θα αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που θα επιχειρήσουν να επαναπατριστούν. Κάποιοι το είχαν ήδη πράξει ιδιωτικά από τις πρώτες μέρες».

Εξ αρχής, όπως είπε, «δόθηκαν οδηγίες για τη δημιουργία ειδικών ομάδων στο Υφυπουργείο με σκοπό τη διευκόλυνση των Σύρων που επιθυμούν να επαναπατριστούν. Τα άτομα αυτά εντάσσονται στο σύστημα εθελούσιων επιστροφών, για να λαμβάνουν την χορηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης μαζί με το αεροπορικό εισιτήριο. Αξίζει ωστόσο να επισημάνουμε ότι η αναγκαστική επιστροφή στη Συρία δεν είναι δυνατή μέχρι να υπάρξει σταθερότητα και να διασαφηνιστούν οι συνθήκες που επικρατούν στη χώρα, ούτως ώστε να ληφθεί σχετική απόφαση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήδη η συζήτηση αυτή έχει ξεκινήσει σε επίπεδο ΕΕ, ενώ και η ροή Σύρων από τη χώρα μας πίσω στην πατρίδα τους έχει κινήσει το ενδιαφέρον των ευρωπαίων εταίρων μας που ζήτησαν να ενημερωθούν για τους χειρισμούς μας σε σχέση με το θέμα».

Εκκρεμούν 19.900 αιτήσεις ασύλου

Σήμερα, σύμφωνα με τον αρμόδιο Υφυπουργό εκκρεμούν συνολικά 19.900, ενώ τον Μάρτιο του 2023 όταν ανέλαβε η Κυβέρνηση εκκρεμούσαν περίπου 34.000. Την τελευταία 10ετια περίπου 18.000 έλαβαν καθεστώς προστασίας, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι Σύροι.

Όσον αφορά την Εθνική Στρατηγική για ένταξη αυτών των μονίμως διαμενόντων, όπως είπε, θα είναι έτοιμη μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2025. «Η στρατηγική, μεταξύ άλλων έχει στόχο την αποκέντρωση, την κατανομή τους σε γεωγραφικούς χώρους ώστε να αντιμετωπιστεί η υπερσυγκέντρωση που παρατηρείται σε κάποιες περιοχές. Αυτό θα αποφορτίσει και τις σχολικές μονάδες. Περί τα τέλη του 2025 θα αρχίσει να εφαρμόζεται και αρχές του 2026 θα μπορεί να αντιμετωπίσει και το ζήτημα της παιδείας», πρόσθεσε.

Τα μέτρα που επέφεραν βελτίωση της κατάστασης

Από πλευράς του ο υπουργός Εσωτερικών, αναφέρθηκε στις ασφυκτικές πιέσεις που δεχόταν η Κύπρος, όπως και τα άλλα κράτη της ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο, εξαιτίας των δυσανάλογα μαζικών ροών παράτυπων μεταναστών. Ενδεικτικά, ο κ. Υπουργός σημείωσε τον αριθμό ρεκόρ στις αιτήσεις ασύλου (21.565) που καταγράφηκε το 2022, καθώς και τον μεγάλο αριθμό προσώπων που αφίχθηκαν το 2022 (17.280), λέγοντας πως το 95% εξ αυτών να φτάνει μέσω της Πράσινης Γραμμής από χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής. Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των διαμενόντων στο Κέντρο «Πουρνάρα» ήταν τριπλάσιος της τότε χωρητικότητάς του.

Τα δεδομένα αυτά, είπε ο κ. Ιωάννου, «επέβαλαν την ολιστική παρέμβαση της Κυβέρνησης και, εξ αρχής, υιοθετήθηκε μια νέα στρατηγική που βασίστηκε σε τέσσερις κεντρικούς πυλώνες και δεκάδες επιμέρους δράσεις που προσέγγιζαν το ζήτημα σε όλα τα επίπεδά του. Τα μέτρα που λήφθηκαν εστίασαν στη μείωση των αφίξεων, την επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων, τη βελτίωση των υποδομών και την αύξηση του αριθμού επιστροφών».

Απαριθμώντας τα μέτρα που εφαρμόστηκαν, ο Υπουργός Εσωτερικών επεσήμανε τα διαβήματα που έγιναν προς την Τουρκία διά της διπλωματικής οδού σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για βελτίωση του βαθμού ελέγχου που έφταναν στην Κύπρο μέσω του Αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης, καθώς και την ενημερωτική εκστρατεία που διενεργήθηκε στις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής για τις πραγματικότητες που επικρατούν στο νησί σε σχέση με τους παράτυπους μετανάστες.

Επιπρόσθετα, ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στην εντατικοποίηση των ελέγχων σε χώρους εργασίας και στην κοινότητα για τον εντοπισμό των παράνομων μεταναστών, αλλά και στην άμεση αποκοπή των επιδομάτων για τα πρόσωπα, των οποίων η αίτηση απορρίπτεται οριστικά.

Την ίδια ώρα, στοχεύοντας στη μείωση του χρόνου εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, ενισχύθηκε η Υπηρεσία Ασύλου με επιπρόσθετο προσωπικό, με αποτέλεσμα, αφενός, τη σύντμηση του χρόνου εξέτασης των αιτήσεων από 12-24 μήνες σε διάστημα από έναν μέχρι τρεις μήνες και, αφετέρου, τη διεκπεραίωση σημαντικού αριθμού αιτήσεων που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα.

Μιλώντας για τον τομέα των επιστροφών, ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στην αναθεώρηση του προγράμματος εθελούσιων επιστροφών και την ένταξη σε αυτό οικονομικού κινήτρου που κυμαίνεται από €1.000 μέχρι €1.500. Αποτέλεσμα των ενεργειών της Κυβέρνησης, συνέχισε, ήταν ο πολλαπλασιασμός των προσώπων που αποχώρησαν το 2023 και το 2024 από τη χώρα μας σε σύγκριση με το 2022. «Για πρώτη φορά στην ιστορία του μεταναστευτικού στην Κύπρο, φεύγουν περισσότεροι από όσους έρχονται. Χαίρομαι ιδιαίτερα διότι για αυτές τις ενέργειές μας, ειδικά όσον αφορά τις επιστροφές, έχουμε λάβει και τα εύσημα από αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επίτροπος Γιόχανσον σε τοποθετήσεις της αναφέρθηκε στην Κύπρο ως παράδειγμα προς μίμηση, όπως επίσης και ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που χαρακτήρισε την Κύπρο ως πρωταθλήτρια στις επιστροφές», τόνισε ο κ. Ιωάννου.

Ανατροπή της αρνητικής εικόνας – «Κανένα περιθώριο για εφησυχασμό»

Όλα τα μέτρα που λήφθηκαν, είχαν ως αποτέλεσμα την ανατροπή της αρνητικής εικόνας στο μεταναστευτικό, εξήγησε ο Υπουργός Εσωτερικών. «Πετύχαμε τον αρχικό στόχο μας, μειώνοντας κατά 69% τον αριθμό των αιτούντων άσυλο μεταξύ 2022 και 2024. Συγκεκριμένα δε, η μείωση των Αφρικανών αιτούντων ξεπέρασε το 85% σε σύγκριση με το 2022, ενώ οι αυξημένες αφίξεις διά θαλάσσης Σύρων υπηκόων που καταγράφηκαν ιδιαίτερα μετά τις γεωπολιτικές εξελίξεις στη γειτονιά μας, αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά με την απόφαση για αναστολή της εξέτασης των αιτήσεων και, από τον Μάιο κι έπειτα, οι αφίξεις μέσω των θαλάσσιων οδών είναι μηδενικές», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Υπουργός. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως σημείωσε ο κ. Ιωάννου, «οι χαμηλότερες αφίξεις συνέβαλαν στην καλύτερη διαχείριση του συστήματος υποδοχής και βοήθησαν στη μείωση του χρόνου ολοκλήρωσης της εξέτασης των αιτήσεων ασύλου σε τρεις μήνες ή ακόμα και σε έναν για συγκεκριμένες κατηγορίες αιτούντων».

Καταληκτικά, ο Υπουργός Εσωτερικών επανέλαβε την προσήλωση της Κυβέρνησης στον στόχο για διατήρηση της κατάστασης υπό έλεγχο, τονίζοντας πως «δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό ούτε για πανηγυρισμούς στο μεταναστευτικό, δεδομένης της ρευστής κατάστασης που επικρατεί στην περιοχή μας».

Τέλη του 2025 ολοκληρώνεται το Κέντρο Φιλοξενίας στις Λίμνες

Ο κ. Ιωαννίδης τόνισε πως «η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ορισμένες δυνατότητες σε σχέση με τη φιλοξενία μεταναστών, οι οποίες, αν ξεπεραστούν, δύνανται να δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα στην οικονομία, την κοινωνία, την υγεία και τη δημόσια τάξη».

Παράλληλα, όπως είπε, οι προσπάθειες επικεντρώνονται στην εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για τους αιτούντες άσυλο, μέσω της δημιουργίας νέων υποδομών, καθώς και της αναβάθμισης υφιστάμενων μέσω συγχρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια, όπως η ουσιώδης αναβάθμιση του Κέντρου Πρώτης Υποδοχής Πουρνάρα, η ολοκλήρωση της οποίας αναμένεται το 2025.

Το Κέντρο Φιλοξενίας στις Λίμνες, το οποίο επισκέφθηκαν αμέσως μετά το πέρας της δημοσιογραφικής διάσκεψης, αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη του 2025. Σύμφωνα με τον Υφυπουργό, «θα αποτελέσει ένα πρότυπο κέντρο για την προσωρινή φιλοξενία με χωρητικότητα 1.000 ή και περισσοτέρων ατόμων. Στον ίδιο χώρο ανεγείρεται επίσης και το νέο προαναχωρησιακό κέντρο της Αστυνομίας, η λειτουργία του οποίου θα μας επιτρέψει να αυξήσουμε τόσους τους ρυθμούς, όσο και τους αριθμούς των επαναπατρισμών».

Δείτε βίντεο και φωτογραφίες από τις εργασίες