Μπορεί σε άλλες περιπτώσεις ο διορισμός εκπροσώπου Τύπου σε μια Υπηρεσία να περνούσε απαρατήρητος. Για τη Νομική Υπηρεσία όμως υπάρχουν πολλοί λόγοι που επέβαλαν αυτή την αλλαγή, η οποία ήρθε μετά την γνωστή υπόθεση με τον τέως Γενικό Ελεγκτή. Η πρώτη εκπρόσωπος Τύπου της Νομικής Υπηρεσίας, εισαγγελέας Πολίνα Ευθυβούλου δίνει ευθέως απαντήσεις για όλα όσα επέβαλαν αυτή την απόφαση, την εικόνα που εκπέμπει η Υπηρεσία και τονίζει ότι «αφουγκραζόμαστε τις ανησυχίες της κοινωνίας, θέλουμε να δίνουμε εξηγήσεις στον κόσμο εκεί και όπου επιβάλλεται».
– Τι ήταν αυτό που οδήγησε τους επικεφαλής της Υπηρεσίας να προχωρήσουν σ’ αυτήν την ενέργεια;
– Οι εποχές αλλάζουν, η εξωστρέφεια είναι συνυφασμένη με τη διαφάνεια, η Νομική Υπηρεσία είναι ίσως η πιο νευραλγική Υπηρεσία του κράτους. Οι αρμοδιότητες στη θεωρία και στην πρακτική είναι ατελείωτες, οι λειτουργοί μας, αν και εξειδικευμένοι στους τομείς, καλούνται καθημερινά να χειριστούν δεκάδες διαφορετικά, πολλές φορές καινοτόμα και πολύπλοκα θέματα, επομένως, ο κόσμος θα πρέπει να είναι ενήμερος για το εύρος και την έκταση των καθηκόντων αυτής της Υπηρεσίας: Εγκλήματα, σοβαρές και λιγότερο σοβαρές ποινικές υποθέσεις, δημόσιες συμβάσεις, νομοσχέδια, ζητήματα συνταγματικότητας, αστικές διαφορές που εμπλέκεται το κράτος, γνωμοδοτήσεις, ευρωπαϊκά ζητήματα και τόσα άλλα, τυγχάνουν καθημερινού χειρισμού. Αποφασίσαμε, λοιπόν, ότι ήρθε η ώρα η Υπηρεσία μας να έχει φωνή και πρόσωπο και να επικοινωνεί ουσιαστικά με το ευρύ κοινό.
– Δηλαδή είχατε διακρίνει ότι υπήρχε μια παραπληροφόρηση στον κόσμο για γεγονότα που τον απασχολούσαν ή μια άδικη κριτική προς την Υπηρεσία;
– Δεν μας ενοχλεί η κριτική, είναι καλοδεχούμενη, αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει και ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία αυτής της ομάδας, είναι να υπάρχει η δυνατότητα σφαιρικής πληροφόρησης και να ακούγονται όλες οι πλευρές.
Και πάντα λέω ότι errare humanum est, (το σφάλλειν ανθρώπινον). Γίνονται λάθη ακόμα και σε γνωματεύσεις, γίνονται λάθη ακόμα και σε χειρισμό δικαστικών υποθέσεων. Σημασία έχει να μπορεί να δοθεί πλήρης πληροφόρηση προς το κοινό και από εκεί και πέρα να αποφασίσει. Και μου δίνετε ευκαιρία να σας δώσω ένα επίκαιρο παράδειγμα με τα εξώδικα καμερών. Η Αστυνομία μάς ενημέρωσε ότι εξώδικα από κάμερες φωτοεπισήμανσης μένουν ανεπίδοτα. Εισηγήθηκε η Αστυνομία να προσφέρει στον κόσμο έναν εύκολο και πρακτικό τρόπο ενημέρωσης, ώστε ο κάθε πολίτης να μπαίνει σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα από το κινητό του, από το λάπτοπ του και να πληροφορείται αν εκκρεμούν εξώδικα εναντίον του.
Έχουν ακουστεί τα πάντα και όχι από απλούς πολίτες. Έγινε αναφορά για παράνομη πλατφόρμα. Μα για να είναι παράνομη μια πλατφόρμα πρέπει να παραβιάζει νόμο. Είναι μια πλατφόρμα που μπαίνεις και ενημερώνεσαι. Δεν παραβιάζει ατομικά δικαιώματα, αλλά σου δίνει μια ευκαιρία να ενημερωθείς, αν θέλεις να ενημερωθείς. Η εξουσία του Γενικού Εισαγγελέα να διώκει σε κάθε παράβαση είναι εκεί, είναι εκ του Συντάγματος. Επομένως, δεν υπάρχει ζήτημα παραβίασης οποιονδήποτε ατομικών δικαιωμάτων.
Ακούστηκε ότι παραγράφηκαν τα αδικήματα. Όχι, παραπληροφορείται ο κόσμος. Η χρηματική ποινή που προβλέπεται είναι τέτοια που δεν υπάρχει παραγραφή. Επομένως, τούτα μπορούν να παρασύρουν τον κόσμο. Ο κόσμος ακούει, συγχύζεται και δεν ξέρει πώς να δράσει. Επομένως, η πληροφόρηση από εμάς είναι απαραίτητη και αναγκαία.
– Πολλές φορές η Νομική Υπηρεσία βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα για αποφάσεις που λήφθηκαν χωρίς να δοθούν και οι ανάλογες εξηγήσεις. Πώς απαντάτε;
– Η Νομική Υπηρεσία λόγω των σοβαρότατων ζητημάτων που έχει να διαχειριστεί, βρέθηκε όντως στο μάτι του κυκλώνα. Οι αποφάσεις δεν μπορεί να είναι αρεστές σε όλους. Υπάρχουν αποφάσεις που συγκρούονται αμέσως με συγκεκριμένα συμφέροντα. Θα ήταν αδύνατο να είναι αρεστές σε όλους. Αλλά, για να πάμε και στο κομμάτι των εξηγήσεων, δεν μπορούν πάντα να δοθούν όσες λεπτομέρειες θα ήθελε μερίδα πολιτών να ακούσει. Υπάρχουν δικαιώματα που πρέπει να διαφυλαχθούν, υπάρχουν ζητήματα απόρρητα ή εμπιστευτικά, υπάρχουν δεδομένα ευαίσθητα που οφείλουμε να προστατεύσουμε. Αυτά σταθμίζονται. Όταν μπορούν να δοθούν λεπτομέρειες και στο εύρος που μπορούν να δοθούν, δίδονται και θα δίδονται αμέσως και ευθέως πλέον μέσω της επικοινωνιακής μας ομάδας.
– Να σταθώ λίγο σ’ αυτό διότι υπάρχει μια συζήτηση για το αν πρέπει ή όχι να δίνονται εξηγήσεις ακόμα και για ευαίσθητα ζητήματα. Μπορείς να πεις κάποια πράγματα χωρίς να αγγίζεις απόρρητα δεδομένα;
– Είναι αυτός ακριβώς ο πυρήνας των προβληματισμών μας. Έχετε δίκαιο, μπορεί να λεχθούν κάποια πράγματα. Μπορεί να λεχθούν εκείνα τα οποία δεν συγκρούονται και σταθμιζόμενα μπορούν να λεχθούν. Αυτό θα γίνεται. Δεν σημαίνει όμως ότι οι αποφάσεις σε καίρια και πολύ ευαίσθητα ζητήματα, θα εκτίθενται δημόσια ώστε να προκαλούν συζήτηση μεταξύ του κόσμου. Δεν είναι ο κόσμος που αποφασίζει. Το Σύνταγμα έχει έναν Γενικό Εισαγγελέα με συγκεκριμένες εξουσίες και αρμοδιότητες και έμπειρους λειτουργούς. Και επιτρέψτε μου να πω ότι αυτοί οι λειτουργοί, είναι εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ένας λειτουργός ο οποίος έκανε τη δουλειά του σωστά, έντιμα και με πάρα πολλή επιμέλεια επί π.χ. επί προηγούμενου Γενικού Εισαγγελία, δεν μπορεί να έχει αλλάξει τον τρόπο που δουλεύει.
Η εικόνα μετά τη δίωξη του τέως Γενικού Ελεγκτή
– Η κριτική κυρίως που ασκήθηκε στη Νομική Υπηρεσία αφορά σε αποφάσεις μη δίωξης προσώπων ή αναστολή ποινικής δίωξης, χωρίς να παρέχονται και οι ανάλογες εξηγήσεις.
– Λοιπόν, με βάση τις σχετικές εκθέσεις, η Επιτροπή Greco έδωσε τέσσερις συστάσεις για την κατηγορούσα Αρχή, δύο εκ των οποίων αποτελούν τα θεσμικά αντίβαρα για τον θεσμό του Γενικού Εισαγγελέα.
Η μία σύσταση προς την κατηγορούσα Αρχή αφορά στην εισαγωγή κριτηρίων για την κατανομή ποινικών υποθέσεων στους δημοσίους κατηγόρους και ότι οι αποφάσεις για αναστολή ποινικών διώξεων θα πρέπει να δικαιολογούνται γραπτώς. Οφείλουμε να πούμε ότι αυτό γίνεται. Από το 2020 η Greco έχει πει ότι υπάρχει πλήρη συμμόρφωση της κατηγορούσας Αρχής, οι αποφάσεις είναι πλήρως αιτιολογημένες γραπτώς μέσα στους φακέλους. Τώρα, για το αν θα πρέπει να δημοσιοποιούνται, η δική μας η θέση και η θέση της Greco δεν είναι αυτή. Θα πρέπει όμως να είναι εκεί καταγραμμένες ώστε να μπορεί να ελέγχονται.
– Συνήθως γίνεται επίκληση του δημοσίου συμφέροντος, με τον κόσμο μόλις το ακούσει να πιστεύει ότι υπήρξε «κουκούλωμα». Συμφωνείτε ότι πρέπει να δίνονται εξηγήσεις όταν γίνεται επίκληση του;
– Συμφωνώ. Και αφουγκραζόμαστε τις ανησυχίες του κόσμου. Αντιλαμβάνομαι πλήρως αυτό το ζήτημα. Κάποιες φορές όντως το επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον, αφού μπορεί ν’ αφορά τη λειτουργία του κράτους ή την απονομή της Δικαιοσύνης. Να δώσω ένα απλό παράδειγμα. Χειρίζεται ένας δημόσιος κατήγορος μια υπόθεση του 2017. Έρχεται μετά από οκτώ χρόνια ο κατηγορούμενος και λέει “θέλω να παραδεχτώ μια κατηγορία και να αποσυρθούν οι υπόλοιπες”. Για το συμφέρον της απονομής της Δικαιοσύνης θα γίνει αποδοχή της θέσης αυτής, αφού μετά από τόσο καιρό τι ποινή θα επιβάλει το Δικαστήριο σε περίπτωση καταδίκης; Δεν λαμβάνονται αποφάσεις απλά και ανώδυνα. Δεν είναι εύκολο να διώκεις έναν άνθρωπο όσο και να μην διώκεις.
– Η εικόνα της Νομικής Υπηρεσίας χειροτέρεψε μετά την υπόθεση δίωξης του τέως Γενικού Ελεγκτή. Πώς το βλέπει η Νομική Υπηρεσία;
– Επιτρέψτε μου να το πάρω κάπως αλλιώς. Οι θεσμοί οφείλουν να συνεργάζονται γιατί ετάχθησαν να υπηρετούν ο καθένας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους. Εφόσον ο Γενικός Εισαγγελέας, ως θεσμός, αποφάσισε ότι υπήρχαν ζητήματα που έπρεπε να κριθούν ενώπιον του αρμοδίου οργάνου και υπήρξε μια ομόφωνη απόφαση, η κριτική είναι εκεί, αλλά δεν μπορεί η απόφαση παρά να είναι σεβαστή. Συνεπώς, αν η εικόνα έχει χειροτερέψει επειδή ο Γενικός Εισαγγελέας άσκησε τις συνταγματικές του αρμοδιότητες, λίγο με προβληματίζει. Θεωρώ ότι η εικόνα, όπως το εξηγήσαμε προηγουμένως, οφείλεται να δοθεί ορθά προς τον κόσμο ώστε να έχει άποψη. Κάθε σοβαρό ζήτημα προκαλεί συζητήσεις, προκαλεί εντάσεις, εφόσον είναι σοβαρό. Από εκεί και πέρα όμως, δεν μπορώ να δεχθώ ότι επειδή ασκήθηκαν συνταγματικές αρμοδιότητες του Γενικού Εισαγγελέα και έναν Σώμα αποτελούμενο από οκτώ Ανώτατους Δικαστές έχει αποφασίσει όπως έχει αποφασίσει, τούτο να σημαίνει ότι θα έπρεπε να έχει επιπτώσεις στην εικόνα της Νομικής Υπηρεσίας.
Νομικές επιφυλάξεις για διαχωρισμό
– Να περάσουμε στο άλλο μεγάλο κεφάλαιο που αφορά το νομοσχέδιο της κυβέρνησης, για διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελία. Υπάρχουν επιφυλάξεις εκ μέρους σας;
– Οι επιφυλάξεις είναι εκεί και είναι νομικής προσέγγισης παρά φιλοσοφίας. Οι εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα ορίζονται από το Σύνταγμα. Αν λοιπόν τροποποιηθεί το Σύνταγμα και οι εξουσίες είναι άλλες, αυτές οι άλλες θα εφαρμόζονται και θα εκτελούνται.
Η εκτελεστική εξουσία όντως έχει ετοιμάσει κάποια νομοσχέδια που προβλέπουν την τροποποίηση του Συντάγματος που άπτονται των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα. Έχει διοριστεί ομάδα εμπειρογνωμόνων για να τα μελετήσει και, ταυτόχρονα, με την παραλαβή τους έχει ανατεθεί σε μια ομάδα έμπειρων λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας να επεξεργαστούν νομοτεχνικά τούτα τα νομοσχέδια. Επομένως, οι αποφάσεις λαμβάνονται από την πολιτική ηγεσία και εμείς εφαρμόζουμε. Είναι κοντά να υποβληθούν οι εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων.
