Άκρως επικίνδυνες διαστάσεις λαμβάνει το πρόβλημα της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο. Τουλάχιστον 1.000 σχόλια ανά 24ώρο αναρτώνται σε ελληνόφωνο περιεχόμενο στο διαδίκτυο, κάποια από αυτά από την Κύπρο, προωθώντας ρατσισμό, σεξισμό, ομοφοβία και παροτρύνοντας σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και σε εγκληματική ενέργεια. Την ίδια στιγμή, η νομοθεσία μένει στα χαρτιά, δεν προχωρούν αυτεπάγγελτες έρευνες από τις Αρχές, αλλά ούτε και οι θιγόμενοι σε καταγγελία. Το εν λόγω πρόβλημα της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο καθώς και την ευθύνη του κράτους και των ιδιωτικών φορέων, εξέτασε η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από αυτεπάγγελτη εισήγηση των βουλευτών Γιώργου Κουκουμά και Αλεξάνδρας Ατταλίδου.
Η επίκουρη καθηγήτρια Δημοσιογραφίας και Ψηφιακών Μέσων του ΤΕΠΑΚ, δρ Βενετία Παπά, αναφέρθηκε στα ευρήματα του ευρωπαϊκού πρότζεκτ Safenet for all, στο οποίο δεν συμμετέχει η Κύπρο, με βάση τα στοιχεία του Greek Helsinki Monitor για τους ελληνόφωνους χρήστες του διαδικτύου.
Η ρητορική μίσους, είπε, έχει κανονικοποιηθεί με βάσει έρευνα που διεξήγαγαν το 2024. Παράγονται τουλάχιστον 1.000 σχόλια ρητορικής μίσους ανά 24ώρο σε ελληνόφωνο περιεχόμενο. Το 48% αποτελούν αναρτήσεις νεοναζί, 21% άρνηση/ διαστρέβλωση του Ολοκαυτώματος, 11% αντιλοάτκι, 10% αντιπροσφυγικά.
«Η ρητορική μίσους αυξάνεται από το 2020 και εντοπίζεται σε ζητήματα της καθημερινότητας», όπως οι επιθέσεις κατά των διανομέων φαγητού. Επιπλέον, η ρητορική μίσους μπορεί να παρακινηθεί από την ειδησεογραφία, όπως από ένα ρεπορτάζ για μια γυναικοκτονία.
Η δρ Παπά πρότεινε τη δημιουργία παρατηρητηρίου για τη ρητορική μίσους. «Δεν υπάρχουν διώξεις για ρητορική μίσους», κατέληξε.
Επιπλέον, ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου δρ. Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης, υπογράμμισε πως υπάρχουν σημαντικές δυσκολίες, καθώς δεν υπάρχει ένας οικουμενικός ορισμός για την ρητορική μίσους. Εντούτοις, είπε, υπάρχουν αποφάσεις του ΕΔΑΔ που καταδίκασαν περιπτώσεις.
Η ποινικοποίηση της ρητορικής μίσους περιλαμβάνει, όπως εξηγεί ο δρ. Κωνσταντινίδης, λόγο ο οποίος εναντιώνεται σε ομάδες ατόμων ως προς τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, την εθνικότητα, την καταγωγή. Αργότερα προστέθηκε η ηλικία και η αναπηρία (που δεν αναφέρονται στον κυπριακό νόμο), το φύλο -που επίσης δεν συμπεριλαμβάνεται στη νομοθεσία μας- η ταυτότητα φύλου και ο σεξουαλικός προσανατολισμός.
Ο κ. Κωνσταντινίδης διευκρίνισε, πάντως, πως πέρα από το περιεχόμενο της ρητορικής μίσους έχει σημασία και το πού εκφράζεται και αν υποκινεί και άλλους χρήστες να παραφερθούν. Όπως, επίσης και το ποιο είναι το πρόσωπο που ενδεχομένως παρακινεί με κάποιο σχόλιο του, όπως πολιτικοί, δημοσιογράφοι ή άλλα πρόσωπα που επηρεάζουν την κοινή γνώμη.
Εκ μέρους του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως, σημειώθηκε εδώ και 15 χρόνια ασχολούνται με τη ρητορική μίσους, εξετάζοντας διάφορες περιπτώσεις όπως σε σχολεία, σε κανάλια, στην Εκκλησία. «Είμαστε πάρα πολύ πίσω. Αλλάζει το πολιτικό σκηνικό, διορίζεται ο Τραμπ, αλλάζει η σύνθεση της ΕΕ. Πώς γίνεται ακόμη να μην έχουμε ορίσει τι είναι ρητορική μίσους; Πώς γίνεται να μην έχουμε δημιουργήσει φορέα για να παρακολουθεί; Αναφέρθηκε ακόμη στο ποιος έχει ευθύνη. Κινούμαστε πολύ αργά και είμαστε στη χειρότερη συγκυρία για την προστασία των ευάλωτων ομάδων. Δεν μιλάμε για ελευθερία του λόγου, αλλά για μια επίθεση». Σημειώθηκε, επιπλέον ότι έχει μεγάλη σημασία τι τύχη είχε η καταγγελία μας βουλεύτριας για υπόθεση ρητορικής μίσους (σ.σ. μετά από παρέμβαση της κ. Ατταλίδου), για το μήνυμα που θα λάβει η μέση γυναίκα ή ακόμη χειρότερα ένας μετανάστης σε σχέση με το χειρισμό αυτών των υποθέσεων. «Ποιος, τελικά, θα πάει να καταγγείλει;».
Εκ μέρους του Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας, σημειώθηκε ότι έχουν δοθεί σαφείς οδηγίες από τον Αρχηγό της Αστυνομίας, όταν υπάρχουν καταγγελίες να προχωρούν στην άμεση διερεύνηση των περιστατικών, όπως επίσης και να προχωρούν αυτεπαγγέλτως όταν το αντιληφθούν. Ωστόσο, ξεκαθαρίστηκε πως η Αστυνομία δεν διαθέτει τόσο προσωπικό ώστε κάποιοι να βρίσκονται μέσα στο διαδίκτυο αναζητώντας σχόλια ρητορικής μίσους.
Η Ένωση Συντακτών Κύπρου ζήτησε όπως υπάρξει διαχωρισμός του δημοσιογραφικού υλικού από τα σχόλια που γράφονται με αφορμή τα δημοσιεύματα.
