Σε στρατηγικό επίπεδο η Περιβαλλοντική Αρχή άναψε κόκκινο στο Τμήμα Δημοσίων Έργων για την προστασία του παραλιακού μετώπου μήκους 25 χιλιομέτρων από το Νέο Χωριό μέχρι τον Παχύαμμο με την κατασκευή 43 συνολικά κυματοθραυστών.
Η περιοχή που εξετάστηκε σε επίπεδο Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) έχει μήκος περίπου 25 χιλιομέτρων και βρίσκεται στο βόρειο παραλιακό μέτωπο της Κύπρου.
Οριοθετείται στα δυτικά από τη βραχώδη έξαρση παρά το ξενοδοχείο «Anassa» και στα ανατολικά από το ανατολικό όριο του κόλπου Πωμού και της κοινότητας Παχύαμμου. Εντός της περιοχής μελέτης εμπίπτουν οι κοινότητες / δήμοι Νέου Χωριού, Πόλεως Χρυσοχούς, Μακούντας, Αργάκας, Γιαλιά, Αγίας Μαρίνας, Πωμού και Παχυάμμου.
Η Περιβαλλοντική Αρχή γνωμοδότησε αρνητικά για τη σύνθεση των λύσεων του υπό αξιολόγηση σχεδίου, λόγω των σημαντικών, άμεσων αλλά και έμμεσων, μακροπρόθεσμων, μη αναστρέψιμων και συσσωρευτικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ενδέχεται να προκύψουν από την υλοποίηση του.
Σημειώνεται ότι η Έκθεση της Μελέτης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης έχει καταδείξει ότι το σχέδιο δυνητικά θα επηρεάσει την ακεραιότητα των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 και δεν συνιστάται η υλοποίηση του.
Σύμφωνα με την Περιβαλλοντική Αρχή, οι υπό αξιολόγηση υπαλλακτικές λύσεις επικεντρώθηκαν ως επί το πλείστον σε λύσεις σκληρών έργων, λαμβάνοντας υπόψη ότι στα αποτελέσματα από την εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων προσομοίωσης αναφέρονται μόνο αυτά που αφορούσαν τις υπαλλακτικές λύσεις σκληρών έργων (π.χ. κυματοθραύστες και κάθετοι στην ακτή πρόβολοι).
Η εισήγηση της τεχνητής αναπλήρωσης, ως προτάθηκε ως ήπια υπαλλακτική λύση, έγινε σε συνδυασμό με άλλα σκληρά έργα, με στόχο τη μείωση της απώλειας του ιζήματος και της ανάγκης ετήσιας αναπλήρωσης αυτού.
Στην αξιολόγηση του Σχεδίου λήφθηκαν σοβαρά υπόψη από την Περιβαλλοντική Αρχή:
1) Ο σημαντικός επηρεασμός σε προστατευόμενα είδη και οικοτόπους που απαντώνται σε όλη την περιοχή μελέτης και τη σημασία διαφύλαξής της στο σύνολό της, προστατεύοντας έτσι όλα τα στάδια του βιολογικού κύκλου των ειδών που απαντώνται εντός της, συμπεριλαμβανομένης της τροφοληψίας, της αναπαραγωγής και της ξεκούρασης. Σημειώνεται ότι η μοναδικότητα της βιοποικιλότητας δεν επικεντρώνεται μόνο στα είδη θαλασσίων ερπετών (Caretta caretta και Chelonia mydas) και θηλαστικών (Monachus monachus) που συναντώνται στην περιοχή μελέτης, αλλά και στις βιοκοινότητες που καταγράφηκαν στο σκληρό υπόστρωμα της περιοχής.
2) O σημαντικός, μη αναστρέψιμος επηρεασμός των θαλασσίων οικοτόπων που περιλαμβάνονται στην περιοχή μελέτης, όπου σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν συνολικά 45.353,36 τ.μ. του οικοτόπου «αμμοσύρσεις που καλύπτονται συνεχώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους (1110)», 23.395 τ.μ. του οικοτόπου «ύφαλοι (1170)» και 16.086 τ.μ. του οικοτόπου προτεραιότητας «εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae) (1120*)», λόγω της κατασκευής του προτεινόμενου Σχεδίου.
3) Ο σημαντικός επηρεασμός των παραλιών ωοτοκίας των θαλασσίων χελωνών που απαντώνται σε όλη την περιοχή μελέτης, όχι μόνο εντός της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης Περιοχή Πόλις – Γιαλιά (CY4000001). Η σημασία της περιοχής μελέτης για τα είδη θαλασσίων χελωνών που υπάρχουν εκεί αναφέρεται ιδιαίτερα τόσο στη Δήλωση Πολιτικής Πόλης Χρυσοχούς, όπου αναφέρεται ότι στο παραλιακό τμήμα της περιοχής της Πόλης Χρυσοχούς (από την τοποθεσία «Κουζούθκια», μέχρι το ανατολικό όριο της Δήλωσης Πολιτικής) απαιτείται, μεταξύ άλλων, να «μην εκτελούνται οποιαδήποτε έργα ακτοπροστασίας επί του παραλιακού μετώπου (μαρίνες, κάθετοι κυματοθραύστες, θωρακίσεις κ.λπ.». Η ίδια αναφορά υπάρχει και στο Τοπικό Σχέδιο Κόλπου Χρυσοχούς.
4) Τις έμμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα προκύψουν λόγω της εξασφάλισης των λατομικών υλικών για την κατασκευή των προτεινόμενων έργων, οι ποσότητες των οποίων δεν έχουν διευκρινιστεί στην υπό αξιολόγηση ΣΜΠΕ, όμως εκτιμάται ότι θα είναι μεγάλες, λαμβάνοντας υπόψη τις ποσότητες που απαιτούνται για την κατασκευή έργων τέτοιας φύσεως.
5) Σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων, «το έργο είναι εξαιρετικά παρεμβατικό στο θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον, με ενδεχόμενες πολλαπλές συνέπειες στην προστασία της υποθαλάσσιας πολιτιστικής κληρονομιάς».
6) Ο ενδεχόμενος επηρεασμός του θαλάσσιου οικοτόπου 8330 «Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή εν μέρει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας».
7) Ο ενδεχόμενος επηρεασμός των θαλασσίων θηλαστικών (Monachus monachus). Στο δυτικό άκρο της Υποπεριοχής 1 απαντάται θαλάσσιο σπήλαιο το οποίο χρησιμοποιείται από τη μεσογειακή φώκια για ξεκούραση και αναπαραγωγή, λόγω των ειδικών γεωμορφολογικών συνθηκών που έχει το συγκεκριμένο σπήλαιο. Το εν λόγω σπήλαιο εμπίπτει εντός της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής «Χάλαβρο».
Οι πέντε υποπεριοχές και τα μέτρα που προτάθηκαν
Η ομάδα μελετητών διαχώρισε την περιοχή μελέτης σε πέντε υποπεριοχές:
α) Η υποπεριοχή 1 εκτείνεται από το δυτικό όριο της περιοχής μελέτης μέχρι τη φυσική προεξοχή της ακτογραμμής ανατολικά της παραλίας του κατασκηνωτικού χώρου. Προτείνεται η κατασκευή εννέα αποσπασμένων κυματοθραυστών χαμηλής στέψης.
β) Η υποπεριοχή 2 εκτείνεται από την παραλία που βρίσκεται ανατολικά του κατασκηνωτικού χώρου, μετά τη φυσική προεξοχή της ακτογραμμής στο Δήμο Πόλεως Χρυσοχούς έως το δυτικό όριο της παραλίας της κοινότητας Αργάκας. Προτείνεται η κατασκευή 13 αποσπασμένων κυματοθραυστών χαμηλής στέψης.
γ) Η υποπεριοχή 3 εκτείνεται από το δυτικό όριο της παραλίας της κοινότητας Αργάκας μέχρι το δυτικό όριο του παραλιακού μετώπου της κοινότητας Νέα Δήμματα. Προτείνεται η κατασκευή επτά αποσπασμένων κυματοθραυστών χαμηλής στέψης.
δ) Η υποπεριοχή 4 εκτείνεται από το παραλιακό μέτωπο της κοινότητας Νέα Δήμματα έως το αλιευτικό καταφύγιο του Πωμού. Προτείνεται η κατασκευή εννέα αποσπασμένων κυματοθραυστών χαμηλής στέψης. Οι επτά κυματοθραύστες (δυτικά του αλιευτικού καταφυγίου και μπροστά από το κτήριο που στεγάζεται η κοινότητα) και άλλοι δύο στο ακρωτήριο δυτικά του καταφυγίου.
ε) Η υποπεριοχή 5 εκτείνεται από το αλιευτικό καταφύγιο του Πωμού έως το ανατολικό άκρο της παραλίας του Παχυάμμου. Προτείνεται η κατασκευή ενός αποσπασμένου κυματοθραύστη χαμηλής στέψης ανατολικά του καταφυγίου του Πωμού και η κατασκευή τεσσάρων αποσπασμένων κυματοθραυστών χαμηλής στέψης στην παραλία Παχυάμμου.
