Οι 3.365 από αυτές ήταν νέες. Στις διαγνώσεις περιλαμβάνονται μαθησιακές δυσκολίες, προβληματικές συμπεριφορές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές
Στα 9.316 ανήλθαν τα περιστατικά μαθητών σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, τα οποία κατά τη σχολική χρονιά 2022 – 2023, παραπέμφθηκαν στην Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (ΥΕΨ) για διαχείριση. Από τα περιστατικά αυτά, τα 3.365 (36.1%) ήταν νέα ενώ τα 5.951 (63.9%) παλαιότερα περιστατικά, τα οποία ήδη παρακολουθούσε η ΥΕΨ. Σημειώνεται επίσης ότι το ποσοστό των αγοριών που είχαν παραπεμφθεί ήταν το διπλάσιο σε σχέση με αυτό των κοριτσιών.
Συγκεκριμένα, τα αγόρια ανήλθαν σε 6.101 περιπτώσεις και ποσοστό της τάξης του 65.5% και τα κορίτσια 3.215 σε ποσοστό 34.5%. Όπως αναφέρεται στην ετήσια έκθεση του υπουργείου Παιδείας για το 2023, απευθείας στην ΥΕΨ από γονείς παιδιών παραπέμφθηκαν 75 περιστατικά, από το σχολείο 4.026 περιστατικά, από τις Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης 5.162 περιστατικά και από άλλες πηγές 53 περιστατικά. Γεωγραφικά σημειώνεται ότι τα περισσότερα περιστατικά κλήθηκε να τα διαχειριστεί το Επαρχιακό Γραφείο Λεμεσού – Πάφου, ενώ η Λευκωσία κατέγραψε τα περισσότερα νέα σε σχέση με τις άλλες επαρχίες.
Συγκεκριμένα, κατά τη σχολική χρονιά 2022 – 2023
➤ Η Λευκωσία κατέγραψε 3.226 περιπτώσεις μαθητών που παραπέμφθηκαν στη ΥΕΨ εκ των οποίων οι 1.117 ήταν νέες
➤ Η Λεμεσός είχε 2.377 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 1.029 νέες
➤ Η Πάφος είχε 1.118 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 386 νέες
➤ Η Λάρνακα είχε 1.999 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 658 νέες
➤ Η Αμμόχωστος είχε 596 περιπτώσεις εκ των οποίων οι 175 νέες
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία που δείχνουν την εικόνα των περιπτώσεων αυτών όσον αφορά στην εκπαιδευτική βαθμίδα, στην οποία φοιτούν τα παιδιά που έχουν παραπεμφθεί για παρακολούθηση και στήριξη. Όπως προκύπτει, η πλειονότητα των παραπομπών μαθητών αφορά τη Δημοτική Εκπαίδευση με 4.153 περιπτώσεις.
Αναλυτικά:
➤Προδημοτική Εκπαίδευση: 1.216 περιπτώσεις
➤ Δημοτική Εκπαίδευση: 4.153
➤Γυμνασιακός κύκλος: 2.179
➤Λυκειακός κύκλος: 934
➤Τεχνικές Σχολές: 544
➤ Ειδικά Σχολεία: 186
➤ Δεν φοιτούν σε σχολείο: 90
➤Κατ’ οίκον εκπαίδευση: 14
Από μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχές μέχρι… χωρίς διάγνωση
Οι λόγοι για τους οποίους δύναται ένας μαθητής να παραπεμφθεί για στήριξη από εκπαιδευτικό ψυχολόγο, είναι αρκετοί. Κάποιοι αφορούν αποκλειστικά και μόνο το κομμάτι της εκπαίδευσης και της ικανότητας των παιδιών στην παιδαγωγική διαδικασία, ενώ άλλοι έχουν να κάνουν με διαταραχές, επικοινωνία και συμπεριφορές.
Τα 9.316 περιστατικά που απασχόλησαν την αρμόδια Υπηρεσία το 2022 – 2023 κατανέμονται ως ακολούθως:
➤Μαθησιακές δυσκολίες: 3.012 περιπτώσεις (οι 1.511 σε δημοτικά σχολεία)
➤ Διαταραχές επικοινωνίας: 95 περιπτώσεις (οι 56 σε νηπιαγωγεία)
➤ Νοητική αδυναμία: 282 περιπτώσεις (οι 119 σε δημοτικά)
➤Άλλες νευροαναπτυξιακές διαταραχές: 806 περιπτώσεις (οι 345 σε δημοτικά)
➤Προβληματικές συμπεριφορές/συναισθηματικές δυσκολίες: 976 περιπτώσεις (οι 383 σε δημοτικά σχολεία)
➤ Συννοσηρότητα διαγνώσεων: 4.065 περιπτώσεις
➤ Χωρίς διάγνωση: 80 περιπτώσεις (οι 39 σε δημοτικά)
Σχετικά με τον συνδυασμό διαγνώσεων και τη συννοσηρότητα επισημαίνεται πως 184 παιδιά αντιμετώπιζαν προβλήματα συμπεριφοράς και μαθησιακές δυσκολίες, 442 παιδιά είχαν νευροαναπτυξιακές διαταραχές και μαθησιακές δυσκολίες, 252 παιδιά διαγνώστηκαν με νοητική αδυναμία και μαθησιακές δυσκολίες και 862 παιδιά με μεικτές διαγνώσεις, συναισθηματικές δυσκολίες και μαθησιακές δυσκολίες.
Επηρεάζουν σημαντικά οι σχολικοί παράγοντες
Αναφορικά με τις συνθήκες που επηρεάζουν την εξέλιξη ενός περιστατικού, αυτές αφορούν διάφορους παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί είναι οικογενειακοί, σχολικοί, κοινωνικοί ή συνδυασμός και των τριών.
Στους σχολικούς παράγοντες συμπεριλαμβάνονται οι κακές παιδαγωγικές πρακτικές, το κλίμα του σχολείου, το στυλ του εκπαιδευτικού κ.λπ., στους οικογενειακούς παράγοντες συμπεριλαμβάνονται η βία στην οικογένεια, η χρήση ουσιών, ο θάνατος ή γονική εγκατάλειψη, οι ενδοοικογενειακές δυσκολίες όπως έλλειψη επικοινωνίας και ορίων, η απουσία γονικού προτύπου και στους κοινωνικούς παράγοντες συμπεριλαμβάνονται το χαμηλό κοινωνικο-μορφωτικό επίπεδο, η μεταναστευτική βιογραφία κ.λπ.
Κατά τη σχολική χρονιά 2022 – 2023 προέκυψαν τα ακόλουθα δεδομένα:
➤ Οικογενειακοί παράγοντες: 1.277 περιστατικά
➤ Σχολικοί παράγοντες: 1.664
➤Κοινωνικοί παράγοντες: 557
➤ Οικογενειακοί, σχολικοί και κοινωνικοί παράγοντες: 792
➤ Οικογενειακοί και σχολικοί παράγοντες: 583
➤Σχολικοί και κοινωνικοί παράγοντες: 300
➤ Κοινωνικοί και οικογενειακοί παράγοντες: 603
➤ Κανένας παράγοντας: 3.540
Από τα πιο πάνω προκύπτει πως οι συνθήκες του περιβάλλοντος που επηρέασαν σημαντικότερα τα περιστατικά είναι οι σχολικοί παράγοντες, μετά οι οικογενειακοί και σε χαμηλότερο βαθμό οι κοινωνικοί.
Πολυεπίπεδη η προσφορά της Υπηρεσίας, ευρύ το πεδίο δράσης
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, δεν αρκείται μόνο στη διαχείριση περιστατικών όπως τα πιο πάνω, αλλά έχει ένα ευρύ πεδίο δράσης και παρέμβασης, με στόχο να συμβάλει στη διαφύλαξη της ψυχικής υγείας παιδιών. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η κρίση στο χώρο του σχολείου αναφέρεται σε σοβαρά γεγονότα που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική ή την ψυχική υγεία των μαθητών ή και ολόκληρου του προσωπικού του σχολείου και τα οποία διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία του σχολείου και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τους συνήθεις μηχανισμούς του σχολικού συστήματος.
Όταν στην κοινότητα, στη γειτονιά ή στο σχολείο συμβαίνει ένα αναπάντεχο τραγικό γεγονός, η παρέμβαση αμέσως μετά το συμβάν (Ψυχολογικές Πρώτες Βοήθειες) από ειδικούς ψυχικής υγείας μπορεί να είναι πολύ βοηθητική αφού πέραν από τη διαχείριση μιας μεγάλης ομάδας παιδιών, οι ειδικοί μπορούν να αναγνωρίσουν τα παιδιά αυτά που πιθανόν να χρήζουν περαιτέρω συστηματικής και εξατομικευμένης παρέμβασης. Η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας έχει αναπτύξει σχέδιο δράσης για διαχείριση κρίσεων στον χώρο του σχολείου μετά την επιμόρφωση σημαντικού αριθμού εκπαιδευτικών ψυχολόγων σε θέματα αντιμετώπισης κρίσεων τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Ομάδα εκπαιδευτικών ψυχολόγων κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς χρειάστηκε να βοηθήσει στη διαχείριση και αντιμετώπιση κρίσεων. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη διαχείριση κρίσης σε πένθος και τη διαχείριση κρίσης λόγω σοβαρών προβλημάτων συμπεριφοράς.
Επιπρόσθετα, η ΥΕΨ διοργανώνει επιμορφώσεις εκπαιδευτικών για διάφορα θέματα που ενδέχεται να επηρεάσουν μαθητές, παρουσιάσεις και διαλέξεις. Ταυτόχρονα, εφαρμόζει και προληπτικά προγράμματα σε σχολεία. Συγκεκριμένα, κατά τη σχολική χρονιά 2022 – 2023 εφαρμόστηκε το πρόγραμμα ΔΑΦΝΗ που είναι προληπτικό πρόγραμμα κατά του σχολικού εκφοβισμού σε δημοτικό σχολείο, πρόγραμμα δευτερογενούς πρόληψης «Ο Κύκλος της Υποστήριξης» και έγινε εφαρμογή προληπτικού προγράμματος για κτίσιμο θετικών χαρακτηριστικών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας μέσα από ταινίες.
