Η ευημερία των ζώων και οι δράσεις που τη διασφαλίζουν αποτελούν προτεραιότητα για το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Στόχος η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ζώων. Παρά τις πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί, οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές, με κυριότερη τη διαχείριση του μεγάλου αριθμού αδέσποτων σκύλων και γάτων. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αναθεωρηθεί η υφιστάμενη νομοθεσία και οι αρμόδιες υπηρεσίες να φροντίσουν να την εφαρμόσουν με ακρίβεια και χωρίς εκπτώσεις.
Βέβαια, το πιο σημαντικό είναι οι πολίτες να ευαισθητοποιηθούν και να υιοθετήσουν συμπεριφορές που αρμόζουν σε ένα ευρωπαϊκό κράτος που ενδιαφέρεται σοβαρά για την ευημερία των ζώων του. Εξάλλου, όπως είχε πει και ο σπουδαίος Μαχάτμα Γκάντι, ο πολιτισμός ενός λαού φαίνεται από το πώς συμπεριφέρεται στα ζώα.
Το μεγάλο στοίχημα της διαχείρισης των αδέσποτων ζώων – Η ευθύνη των πολιτών
Ο μεγάλος αριθμός αδέσποτων σκύλων και γάτων στην Κύπρο αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση για τις αρχές και τις φιλοζωικές οργανώσεις. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας, η ανεξέλεγκτη αύξηση των αδέσποτων ζώων συνδέεται με περιστατικά εγκατάλειψης και παραμέλησης, ενώ ο τρόπος διαχείρισης τους από τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν είναι ικανοποιητικός και προκαλεί σοβαρά προβλήματα.
Ο «Περί Σκύλων Νόμος» αναθέτει την ευθύνη διαχείρισης αδέσποτων ζώων στις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες έχουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν μέτρα όπως η περισυλλογή και η προσωρινή φιλοξενία σκύλων. Ωστόσο, η εφαρμογή του νόμου αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες λόγω έλλειψης πόρων, υποδομών και εξειδικευμένου προσωπικού, αλλά και λόγω αδιαφορίας.
Το Υπουργείο Γεωργίας, σε μια προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης, έχει παρατείνει την ισχύ του Σχεδίου Ενίσχυσης των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη δημιουργία περιφερειακών καταφυγίων, με διαθέσιμο κονδύλι 1,5 εκατομμύριο ευρώ.
Το κονδύλι αυτό, αποτελεί προσπάθεια ενίσχυσης της δημιουργίας έξι συνολικά περιφερειακών καταφυγίων από τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίες έχουν την αρμοδιότητα και υποχρέωση δημιουργίας καταφυγίων, παρέχοντας ένα επιπρόσθετο κίνητρο στη διαχείριση των αδέσποτων σκύλων.
Επιπρόσθετα, για τη διευκόλυνση της σύλληψης των αδέσποτων σκύλων, το Υπουργείο Γεωργίας προχώρησε στον καταρτισμό ειδικού πρωτοκόλλου, το οποίο μεταβίβασε με εισήγηση για την εφαρμογή του στις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στο πρωτόκολλο συμπεριλαμβάνονται εισηγήσεις για τον απαραίτητο διαθέσιμο εξοπλισμό, τις γνώσεις του προσωπικού το οποίο χειρίζεται τους σκύλους και τις εργασίες σύλληψης. Εάν το πρωτόκολλο αυτό εφαρμοστεί ορθά, η κατάσταση θα βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό.
Ωστόσο, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται σε καμιά περίπτωση, η ατομική ευθύνη του κάθε ιδιοκτήτη σκύλου ή γάτου ή άλλου ζώου, ο οποίος πρέπει να προβαίνει σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες διαφύλαξης της ευημερίας του ζώου και να εφαρμόζει τις διατάξεις της Νομοθεσίας. Η ατομική ευθύνη είναι το κλειδί για ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Απαραίτητες οι νομοθετικές τροποποιήσεις και βελτιώσεις
Αναγνωρίζοντας την απουσία νομοθεσίας που διασφαλίζει πραγματικά την ευημερία των ζώων, το Υπουργείο Γεωργίας προχώρησε το 2022 στην κατάθεση τροποποιητικού νομοσχεδίου το οποίο περιλαμβάνει ουσιαστικές αλλαγές με στόχο την αποσαφήνιση αρμοδιοτήτων και την αποδοτικότερη εφαρμογή της νομοθεσίας.
Οι κυριότερες πρόνοιες της νέας νομοθεσίας είναι:
◗ Μείωση της ηλικίας σήμανσης σκύλων: Η υποχρέωση σήμανσης θα αρχίζει από την ηλικία των δύο μηνών, ώστε να αποτρέπεται η εγκατάλειψη κουταβιών.
◗ Διαφοροποίηση τελών κατοχής: Η εισαγωγή διαφορετικών τελών για στειρωμένους και μη στειρωμένους σκύλους αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της στείρωσης.
◗ Υποχρεωτικά στοιχεία στον εξοπλισμό των σκύλων: Η ύπαρξη αριθμού άδειας κατοχής και τηλεφώνου ιδιοκτήτη στο περιλαίμιο διευκολύνει τον εντοπισμό σε περίπτωση απώλειας ή εγκατάλειψης.
◗ Πρωτόκολλο σύλληψης αδέσποτων σκύλων: Καθορίζονται λεπτομερείς οδηγίες για τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση του προσωπικού που αναλαμβάνει τη σύλληψη.
◗ Εισαγωγή εξώδικων ρυθμίσεων: Η δυνατότητα άμεσης επιβολής προστίμων αναμένεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τις παραβιάσεις της νομοθεσίας.
Οι παραπάνω αλλαγές έχουν τύχει διαβούλευσης με εμπλεκόμενους φορείς, ενισχύοντας τη συμμετοχή της κοινωνίας στη διαμόρφωση ενός πιο αποτελεσματικού πλαισίου.
Αυτό βέβαια που απομένει είναι να μην υπάρξουν άλλες ατέρμονες συζητήσεις στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής των Αντιπροσώπων και το νομοσχέδιο να οδηγηθεί στην Ολομέλεια για ψήφιση.
Άλλες πρωτοβουλίες για διασφάλιση της ευημερίας των ζώων
Παρέμβαση στα σχολεία
Πέρα από τη νομοθετική δραστηριότητα, το Υπουργείο έχει υλοποιήσει και άλλες δράσεις. Το πρόγραμμα στείρωσης αδέσποτων γάτων, με ετήσιο κονδύλι €100.000, ενισχύεται περαιτέρω για να καλύψει μεγαλύτερο αριθμό ζώων, σε συνεργασία με τον Παγκύπριο Κτηνιατρικό Σύλλογο. Παράλληλα, έχει δρομολογηθεί η δημιουργία χώρων σίτισης και πόσης για αδέσποτες γάτες από τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους.
Επιπλέον, το Υπουργείο διαθέτει οικονομική στήριξη ύψους €140.000 σε φιλοζωικές οργανώσεις, ενώ εφαρμόζει προγράμματα ευαισθητοποίησης στα σχολεία για τη σημασία της προστασίας των ζώων.
Η παρέμβαση στα σχολεία είναι σημαντική, αφού από εκεί αρχίζει η ευαισθητοποίηση των πολιτών. Γι΄αυτό ίσως θα πρέπει τα δύο συναρμόδια υπουργεία να συντονιστούν για επιπρόσθετες δράσεις.
Ατομική ευθύνη και κοινωνική συνείδηση
Η νομοθεσία από μόνη της δεν αρκεί για να επιλυθούν τα ζητήματα της ευημερίας των ζώων. Κρίσιμης σημασίας είναι η ατομική ευθύνη κάθε ιδιοκτήτη ζώου, ο οποίος οφείλει να τηρεί βασικούς κανόνες φροντίδας. Η σήμανση, η στείρωση, η κατάλληλη διαβίωση σε καθαρό περιβάλλον και η αποτροπή της εγκατάλειψης είναι βασικά μέτρα που μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της κατάστασης.
Η συνεργασία μεταξύ Πολιτείας, τοπικών αρχών, φιλοζωικών οργανώσεων και πολιτών είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η ευζωία των ζώων. Η ευαισθητοποίηση του κοινού και η ενίσχυση της κουλτούρας υπεύθυνης ιδιοκτησίας ζώων αποτελούν καίριους παράγοντες για την επίτευξη αυτού του στόχου.
