Την προβληματική και απρόβλεπτη ψυχική κατάσταση του μίσους και της επιθετικότητας, που ωθεί ένα άτομο να διαπράξει τυφλές εγκληματικές πράξεις εναντίον ανθρώπων που στοχοποιεί ως «εχθρούς», χωρίς να τους γνωρίζει καν, προβάλλοντας σε αυτούς, τις δικές του ανεπάρκειες, περιγράφουν στον «Φ» η ψυχίατρος δρ Λουϊζα Βερεσιέ (M.D M – MSc Δικανικής Ψυχιατρικής) και η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια δρ Χριστίνα Λακερίδου Wieland, με αφορμή τη φρικαλέα δολοφονική επίθεση της 20ης Δεκεμβρίου 2024 σε χριστουγεννιάτικη αγορά της πόλης Magdeburg (Μαγδεμβούργου) της ανατολικής Γερμανίας, που άφησε πίσω της 5 νεκρούς και περίπου 200 τραυματίες. Δράστης είναι ο 50χρονος Σαουδάραβας ψυχίατρος Taleb Al Abdulmohsen, που οδήγησε με μεγάλη ταχύτητα το αυτοκίνητό του εναντίον πλήθους πολιτών που απολάμβαναν αμέριμνοι τη γιορταστική ατμόσφαιρα, σκοτώνοντας επί τόπου ένα 9χρονο αγόρι τον André Gleissner και τέσσερις γυναίκες 45, 52, 67 και 75 χρόνων, των οποίων τα ονόματα δεν δημοσιοποιήθηκαν.
Ο διαταραγμένος δράστης που συνελήφθη από αστυνομικούς στον τόπο του εγκλήματος, αυτοπροσδιοριζόταν ως «πρώην μουσουλμάνος», ήταν επικριτής του καθεστώτος της Σαουδικής Αραβίας, ανήκων στη σιϊτική μειονότητα αυτής της κατά πλειοψηφία σουνιτικής χώρας και είχε καταφύγει στη Γερμανία το 2006, ως αιτητής πολιτικού ασύλου. Αναγνωρίσθηκε από το Γερμανικό κράτος ως πολιτικός πρόσφυγας το 2016 και τα τελευταία χρόνια διέμενε στην πόλη Bernburg (40 χιλιόμετρα από το Μαγδεμβούργο), όπου και εργαζόταν στην τοπική Ομοσπονδιακή φυλακή. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ήταν υπεύθυνος προγράμματος απεξάρτησης κρατουμένων χρηστών ναρκωτικών, όμως από τον Οκτώβρη 2024 απουσίαζε από την εργασία του, αφού πήρε άδεια μεγάλης διάρκειας, επικαλούμενος ζητήματα υγείας και άλλους προσωπικούς λόγους. Ο Abdulmohsen είναι δεδηλωμένος «άθεος και αντιϊσλαμιστής» και μάλιστα σε πρόσφατες αναρτήσεις του σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εξέφραζε την απογοήτευση του για την «υπερβολικά εγκάρδια» σχέση του Βερολίνου με το Σαουδαραβικό καθεστώς και την οργή του, γιατί σύμφωνα με την παράλογη πεποίθηση του, «η Γερμανία θέλει να…εξισλαμίσει την Ευρώπη!»…
Μια εμβάθυνση στη ψυχολογία του μίσους
«Με βάση τις πληροφορίες που έχουμε μέχρι στιγμής, μπορούμε να σχηματίσουμε ένα γενικό προφίλ του δράστη, το οποίο ωστόσο πρέπει να επιβεβαιωθεί από μια πιο λεπτομερή ψυχολογική αξιολόγηση», μας είπε η ψυχίατρος δρ Λουϊζα Βερεσιέ. Και πρόσθεσε: «Γενικότερα μιλώντας, θα επικαλεσθώ το βιβλίο «Faces of the Enemy» («Πρόσωπα του Εχθρού») και το ομώνυμο ντοκιμαντέρ του Αμερικανού κοινωνικού ψυχολόγου Sam Keen, που είναι μια εμβάθυνση στη ψυχολογία του μίσους και μας προσφέρει ένα θεωρητικό πλαίσιο για να κατανοήσουμε πώς οι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να βλέπουν τους άλλους ως «εχθρούς» και να δικαιολογούν τη βία εναντίον τους. Η περίπτωση του Σαουδάραβα ψυχίατρου στη Γερμανία, αποτελεί ένα παράδειγμα αυτών των θεωριών σε εφαρμογή, αφού μέσω των ιδεολογικών του πεποιθήσεων, πιθανότατα είχε «απανθρωποποιήσει» ολόκληρες ομάδες ανθρώπων, που έπρεπε να εξουδετερωθούν. Ο Sam Keen τονίζει ότι όταν απογυμνώνουμε τους άλλους από την ανθρωπιά τους, τους μετατρέπουμε σε απλά αντικείμενα, που μπορούμε να βλάψουμε, χωρίς να νιώθουμε ενοχή. Να προσθέσω ότι πίσω από την «απανθρωποποίηση» και τα στερεότυπα, κρύβονται ψυχολογικοί μηχανισμοί, όπως η ανάγκη για εξουσία, η ανασφάλεια και η επιθυμία να ανήκεις σε μια ομάδα, που μπορεί να ενισχύσουν την τάση προς τη βία. Οι διαδικτυακές αναρτήσεις του Σαουδάραβα δράστη, δείχνουν ότι διακατεχόταν από ένα έντονο αίσθημα «διωκόμενου», το οποίο ενδέχεται να ενίσχυσε την επιθυμία του για εκδίκηση, ενώ, αν και εργαζόταν, φαίνεται να ήταν σε απομόνωση και αποξένωση από την κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Εξάλλου, οι μεταβολές στις απόψεις του και η υιοθέτηση αντιφατικών ιδεών, υποδηλώνουν μια ασταθή προσωπικότητα. Πιθανότατα «κατέγραψε» τους ανθρώπους στη χριστουγεννιάτικη αγορά, όχι ως άτομα με προσωπική ιστορία και οικογένειές, αλλά ως απειλή για την κοινωνία ή τον τρόπο ζωής του. Είχε προφανώς αναπτύξει μια ιδεολογία, που δικαιολογούσε τη βία ως μέσο για την επίτευξη κάποιου στόχου, ή για να επιβάλει την «τιμωρία», για κάποιο απώτερο σκοπό. Πιθανό να είχε εκτεθεί σε ιδέες και απόψεις που υποστήριζαν τη βία και να είχε επηρεαστεί από αυτές και φαίνεται να είχε υιοθετήσει ριζοσπαστικές ιδέες και να είχε αναπτύξει έντονο μίσος για συγκεκριμένες ομάδες. Η ρητορική μίσους που εξέφραζε διαδικτυακά, υποστηρίζει αυτή την εκτίμηση». Απαντώντας σε σχετική μας ερώτηση, η δρ Βερεσιέ ανέφερε ότι «για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της βίας, απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη ψυχολογικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς παράγοντες. Η εκπαίδευση για την ενσυναίσθηση, την ανοχή και την ειρηνική επίλυση συγκρούσεων, είναι απαραίτητη για την πρόληψη της βίας. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μπορούν να συμβάλουν, είτε στην ενίσχυση, είτε στην αποδόμηση των στερεοτύπων και της εχθρότητας, της αδικίας, των κοινωνικών ανισοτήτων και των πολιτικών συγκρούσεων».
Η καταστροφή της ανθρωπιάς μας…
Η ψυχοθεραπεύτρια δρ Χριστίνα Wieland αναφέρθηκε επίσης στην παραδοξότητα της περίπτωσης του Taleb Al Abdulmohsen, επισημαίνοντας ότι «ενώ πίστευε ότι ο δυτικός πολιτισμός βρισκόταν σε κίνδυνο, επιτέθηκε στον λαό και τον πολιτισμό που ήθελε να υπερασπιστεί, δηλαδή τη δυτική κουλτούρα και τον λαό της Γερμανίας! Αυτό το περιστατικό – πρόσθεσε – φέρνει στο νου μας, το φοβερό έγκλημα που διέπραξε ο νεοναζιστής Anders Breivik το 2011 στη Νορβηγία, που σκότωσε δεκάδες νεαρούς συμπατριώτες του, σε μια βάρβαρη επίθεση ενάντια στις αξίες της ανεκτικότητας και της πολυπολιτισμικότητας. Η μισαλλοδοξία και των δύο αυτών μαζικών δολοφόνων, περικλείεται στην ίδια «ιστορία», του επικείμενου «εξισλαμισμού της Ευρώπης», καθώς και οι δύο, έβλεπαν τους εαυτούς τους ως τους «σωτήρες» του κόσμου. Αυτή η περίπλοκη ιστορία, που καταλήγει σε μια επίθεση εναντίον των ανθρώπων που προσπαθεί να…«σώσει» ο δράστης, έχει νόημα, μόνο όταν διαγνώσουμε το μίσος τέτοιων ανθρώπων και τις δικές τους παρανοϊκές επιθέσεις, ενάντια στον ίδιο τον εαυτό τους! Σε περιόδους αστάθειας, τέτοιες προσωπικότητες μπορούν να γίνουν ηγέτες εκατομμυρίων, όπως συνέβη με τον Χίτλερ, που πίστευε στην «αλήθεια» της δικής του περίτεχνης ανακατασκευής της πραγματικότητας. Και η «πραγματικότητά» του, ήταν ότι ο πραγματικός εχθρός, ήταν «μέσα» – οι Γερμανοί Εβραίοι που… ρουφούσαν το αίμα και τη ζωή από το γερμανικό σώμα! Αυτή η «φασιστική κατάσταση του νου», παρανοϊκή, αλλά και παντοδύναμη, δημιουργεί μια παραμορφωμένη εκδοχή της πραγματικότητας, που ενσαρκώνει την καταστροφικότητα του ατόμου. Με άλλα λόγια, η καταστροφικότητα του εαυτού, προβάλλεται σε ανθρώπους σαν τον ίδιο, απλούς Γερμανούς πολίτες, τους οποίους θεωρεί ότι ενσαρκώνουν το ίδιο το κακό, από το οποίο προσπαθεί να απαλλαγεί!. Όλοι φέρουμε μέσα μας, ένα «φασιστικό» και «καταστροφικό» στοιχείο, που είναι μισαλλόδοξο και δολοφονικό, αν και δεν ενστερνιζόμαστε όλοι ακραίες, εξωπραγματικές ιδεολογίες που οδηγούν σε μαζικές δολοφονίες, όπως έχω αναπτύξει στο βιβλίο μου «The Fascist State of Mind and the Manufacturing of Masculinity» («Η Φασιστική Νοητική Κατάσταση και η Ψυχική Δόμηση της Αρρενωπότητας»). Η φασιστική ψυχική κατάσταση, έχει ανάγκη από «εχθρούς», πάνω στους οποίους προβάλλεται αυτό το καταστροφικό μέρος του εαυτού. Κανονικά, αυτό προβάλλεται σε ξένους, όπως οι ισλαμιστές, που με τη σειρά τους προβάλλουν το καταστροφικό τους στοιχείο, πάνω στον δυτικό πολιτισμό. Το ατελείωτο παιχνίδι της επίθεσης και της τιμωρίας, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην καταστροφή της ανθρωπιάς μας. Όπως είπε κάποτε ο Μαχάτμα Γκάντι, «ο οφθαλμός αντί οφθαλμού, κάνει όλο τον κόσμο τυφλό…».
