Σημαντικές νίκες για την ανθρωπότητα στον τομέα της Υγείας καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του 2024, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά νέες θεραπείες και φάρμακα που προορίζονται για ασθενείς με σοβαρές παθήσεις, κάποιες εκ των οποίων θεωρούνταν, μέχρι πριν μερικά χρόνια, θανατηφόρες.
Κατά τη διάρκεια του έτους ανακοινώθηκαν καινοτόμα φάρμακα που αφορούσαν, μεταξύ άλλων, την ανθεκτική οξεία λευχαιμία, τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, την ανίχνευση ισχαιμίας του μυοκαρδίου, τον μεταστατικό καρκίνο του μαστού, με συγκεκριμένες μετάλλαξεις και άλλα, ενώ ιδιαίτερα σημαντικές ήταν οι ανακοινώσεις για τις νέες θεραπείες που προορίζονται για ασθενείς με HIV/AIDS.
«Το 2024 ήταν ένα έτος κατά το οποίο καταγράφηκαν σημαντικές εξελίξεις στον τομέα των φαρμάκων και οι εγκρίσεις που δόθηκαν ενίσχυσαν σημαντικά την φαρμακευτική καινοτομία, καλύπτοντας ταυτόχρονα, ανεκπλήρωτες, μέχρι τώρα, ιατρικές ανάγκες και δίνοντας ελπίδα σε ασθενείς με δύσκολες στη θεραπεία νόσους», ανέφερε στον «Φ» ο Αναπληρωτής Καθηγητής Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Χρίστος Πέτρου.
«Οι ιατρικές ανακαλύψεις του 2024», πρόσθεσε, «αποδεικνύουν την αξία της κλινικής έρευνας και της καινοτομίας». Ωστόσο, είπε, «μαζί με την πρόοδο αυτή πρέπει να διασφαλίζεται και η έγκαιρη και εύκολη πρόσβαση των ασθενών στις νέες θεραπείας και αυτό, αποτελεί ίσως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον τομέα της Υγείας για όλα τα κράτη εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Σε κάθε περίπτωση, είπε καταλήγοντας ο κ. Πέτρου, «το 2024 ήταν ένα έτος γεμάτο με σημαντικές ανακοινώσεις και εκείνο που αναμένεται τώρα είναι η ολοκλήρωση νέων μελετών που βρίσκονται σε εξέλιξη σε διεθνές επίπεδο».
Επαναστατική προσέγγιση στην πρόληψη του HIV
Με όπλο την ουσία λενακαπαβίρη, οι επιστήμονες έχουν πλέον στα χέρια τους μια επαναστατική θεραπεία για τον HIV/AIDS.
«Η λενακαπαβίρη είναι μια μακράς δράσης αντιική ένεση για τον HIV», είπε ο κ.Πέτρου και εξήγησε: «Αρχικά, εγκρίθηκε για τη θεραπεία ατόμων με ανθεκτικό HIV αλλά πρόσφατες δοκιμές δείχνουν ότι είναι επίσης εξαιρετικά αποτελεσματική για την πρόληψη».
Εάν τελικά εγκριθεί και λάβει ένδειξη για προφύλαξη πριν από την έκθεση (PrEP), «θα μπορούσε να αποτελέσει μια σοβαρή νέα επιλογή».
«Η PrEP συστήνεται στους ανθρώπους που είναι αποδεδειγμένα HIV αρνητικοί και βρίσκονται σε σημαντικό κίνδυνο για μόλυνση από τον ιό HIV. Όπως για παράδειγμα άνθρωποι που έχουν συντρόφους με HIV και άλλοι».
Μέχρι σήμερα, «οι περισσότερες μέθοδοι πρόληψης του HIV βασίζονταν σε καθημερινή λήψη χαπιών, η οποία πολύ συχνά προκαλεί προβλήματα συμμόρφωσης και πρόσβασης, ειδικά σε φτωχές χώρες της Αφρικής που πλήτονται περισσότερο από τον συγκεκριμένο ιό».
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν εξαιρετική αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της μόλυνσης.
Συγκεκριμένα, «σε κλινικές δοκιμές σε γυναίκες στην Αφρική, η λενακαπαβίρη μείωσε την πιθανότητα μόλυνσης κατά 96-100%. Σε άλλη δοκιμή με άνδρες και άτομα διαφορετικών ταυτοτήτων φύλου, η μείωση του κινδύνου έφτασε το 82-99%. Το φάρμακο χρειάζεται μόνο δύο ενέσεις το χρόνο, καθιστώντας το πολύ πιο πρακτικό από την καθημερινή λήψη χαπιών».
Επίσης, «το φάρμακο αυτό διαθέτει μια καινοτόμα χημική δομή, η οποία αποθηκεύεται στους λιπώδεις ιστούς και αποδεσμεύεται σταδιακά. Η μοναδική του δράση το καθιστά ιδανικό για πληθυσμούς με περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα, ενώ η παραγωγή γενόσημων φαρμάκων υπόσχεται να μειώσει το κόστος και να επεκτείνει τη διαθεσιμότητα».
Νέα προσέγγιση στη θεραπεία της σχιζοφρένειας
«Το συνδυαστικό φάρμακο Xanomeline-trospium εγκρίθηκε για τη θεραπεία της σχιζοφρένειας και δεν στοχεύει εκεί που παραδοσιακά στοχεύουν τα πλείστα υφιστάμενα φάρμακα».
Δηλαδή, «αντί να στοχεύει τους υποδοχείς ντοπαμίνης, όπως τα παραδοσιακά αντιψυχωσικά, στοχεύει τους μουσκαρινικούς υποδοχείς του εγκεφάλου. Οι δοκιμές έδειξαν σημαντική βελτίωση με λιγότερες παρενέργειες, καθιστώντας το μια πολλά υποσχόμενη επιλογή».
Πρόληψη αλλεργιών τροφίμων
«Η Ομαλιζουμάμπη αποτελεί συμπληρωματική θεραπεία για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο του σοβαρού επίμονου αλλεργικού άσθματος σε ασθενείς ηλικίας άνω των 6 ετών, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η πάθηση προκαλείται από το αντίσωμα «ανοσοσφαιρίνη E» (IgE)».
Για άτομα με σοβαρές τροφικές αλλεργίες, «η έκθεση σε μικρές ποσότητες αλλεργιογόνων μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή».
Οι τρέχουσες θεραπείες συνήθως λαμβάνονται μετά την έκθεση στο αλλεργιογόνο, αν και μερικοί άνθρωποι δοκιμάζουν άλλες θεραπείες για να εκπαιδεύσουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα.
«Η ομαλιζουμάμπη, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, εγκρίθηκε το 2024 στις ΗΠΑ για την πρόληψη σοβαρών αλλεργιών σε τρόφιμα όπως τα φιστίκια και το γάλα. Το φάρμακο μπλοκάρει τα αντισώματα IgE, μειώνοντας την ευαισθησία σε αλλεργιογόνα. Δρα γρήγορα και δίνεται κάθε 2-4 εβδομάδες μπλοκάροντας τα αντισώματα «IgE», τα οποία παίζουν μεγάλο ρόλο στις αλλεργικές αντιδράσεις. Ο αποκλεισμός τους κάνει το σώμα λιγότερο ευαίσθητο σε ορισμένα αλλεργιογόνα».
Η νέα δοκιμή τρίτης φάσης, η οποία περιελάμβανε άτομα (κυρίως παιδιά και εφήβους) με πολλαπλές τροφικές αλλεργίες, έδειξε ότι η ομαλιζουμάμπη βελτίωσε την ανοχή σε μικρές ποσότητες διαφόρων τροφικών αλλεργιογόνων.
Βήμα μπροστά για τη διαχείριση του διαβήτη, παχυσαρκίας και όχι μόνο
«Οι αγωνιστές GLP-1 και GLP-1/GIP, αποτελούν αποτελεσματικές θεραπείες για την παχυσαρκία. Συγκεκριμένα, τα φάρμακα αυτά μιμούνται τις ορμόνες GLP-1 και GIP που ρυθμίζουν την όρεξη και τον μεταβολισμό της γλυκόζης, μειώνοντας έτσι την πείνα και ενισχύοντας την αίσθηση κορεσμού».
Τα φάρμακα GLP-1, σύμφωνα με τον κ. Πέτρου, «υπόσχονται να κάνουν πολύ περισσότερα». Οι υπέρβαροι ασθενείς που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη έχει βρεθεί ότι κινδυνεύουν λιγότερο από καρδιακά επεισόδια και εγκεφαλικά.
Tα οφέλη, εκπληκτικά, φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα από το πόσο βάρος χάνεται. Μόλις της περασμένη βδομάδα, ο FDA ενέκρινε την τιρζεπατίδη ως την πρώτη και μοναδική συνταγογραφούμενη θεραπεία για ενήλικες με μέτρια έως σοβαρή αποφρακτική υπνική απνοια και παχυσαρκία, που θα χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με μειωμένη -θερμιδική δίαιτα και αυξημένη φυσική δραστηριότητα. Επίσης διαπιστώθηκε ότι βοηθά σε οστεοαρθρίτιδα και μείωση της νεφρικής νόσου στους διαβητικούς.
Kαι υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να μειώσουν τη συρρίκνωση του εγκεφάλου και τη γνωστική έκπτωση στη νόσο του Αλτσχάιμερ».
Παράλληλα, «μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να βοηθήσουν και με τους εθισμούς. Άτομα που ήδη έπαιρναν φάρμακα GLP-1 στην Αμερική ήταν λιγότερο πιθανό να πάρουν υπερβολική δόση οπιοειδών ή να κάνουν κατάχρηση κάνναβης ή αλκοόλης
Τα φάρμακα αυτά επίσης φαίνεται να μειώνουν τη φλεγμονή και αλληλλεπιδρούν με μηχανισμούς που συνδέονται με αισθήματα ανταμοιβής».
