Κέντρα Ημέρας για παιδιά υπό τη νομική φροντίδα του κράτους

Ορατά αποτελέσματα επέφερε η πιλοτική λειτουργία του πολυθεματικού Κέντρου Ημέρας «Η Πάντων Χαρά» στη Λευκωσία, που εδώ και έναν χρόνο παρέχει υπηρεσίες σε έφηβους που τελούν υπό τη νομική προστασία του κράτους και παρουσιάζουν σοβαρές δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές παραβατικού τύπου και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες. Τα θετικά αποτελέσματα, αλλά και οι ανάγκες για επέκταση του προγράμματος, ώθησε το υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας να λάβει την απόφαση ώστε εντός του 2025, παρόμοιο πρόγραμμα να λειτουργήσει και στη Λεμεσό.

Το Κέντρο Ημέρας «Η Πάντων Χαρά», αποτελεί πρόγραμμα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ), το οποίο υλοποιείται από τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό «Άγιος Ιωάννης Ελεήμονας» της ιεράς μητρόπολης Λεμεσού, με επιδότηση του Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας του υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας.

Ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 9 Οκτωβρίου 2023 και παρέχει υπηρεσίες αξιολόγησης, θεραπείας, εκπαίδευσης, και κοινωνικής αποκατάστασης με διεπαγγελματική προσέγγιση σε ανηλίκους/ες ηλικίας 12-18 ετών, που παρουσιάζουν σοβαρές δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές παραβατικού τύπου και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.

Το Κέντρο Ημέρας, στελεχώνεται από Παιδοψυχίατρο, Κλινικούς Ψυχολόγους, Σχολικό Ψυχολόγο, Σχολικό Σύμβουλο, Εικαστικό Θεραπευτή, Εργοθεραπευτή, Κλινικό Διαιτολόγο, Ειδικό Παιδαγωγό, Γυμναστή και Μουσικό. Επιπρόσθετα, στηρίζεται από νοσηλευτές με εξειδίκευση στην ψυχική υγεία, σε συνεργασία με το υπουργείο Υγείας, και από λειτουργούς των Κοινωνικών Υπηρεσιών, σε συνεργασία με το υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. Είναι, επίσης, σημαντικό να αναφερθεί ότι το Κέντρο έχει επίσημη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, μέσω της συμμετοχής δύο ακαδημαϊκών που εξειδικεύονται, αντιστοίχως, στην Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία και στην καλλιέργεια Ψυχοκοινωνικής Ανθεκτικότητας, καθώς λειτουργεί και ως επίσημη κλινική δομή παροχής κλινικής άσκησης στους διδακτορικούς φοιτητές.

Κύριος στόχος του Κέντρου Ημέρας είναι να μπορέσουν οι έφηβοι με τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα να επανενταχθούν στο σχολικό πλαίσιο και να έχουν ομαλή προσαρμογή στην κοινότητα που διαμένουν. Σκοπός είναι οι έφηβοι να λαμβάνουν στήριξη σφαιρικά και εξατομικευμένα για να μπορούν να αναπτύσσονται στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Οι υπηρεσίες του Κέντρου στοχεύουν στην πρόληψη σε όλα τα επίπεδα ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος επανάληψης. Για τον σκοπό αυτό το Κέντρο συνεργάζεται στενά με το Πανεπιστήμιο Κύπρου για σκοπούς συνεχούς αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών και άντλησης καλών πρακτικών του εξωτερικού. Πέραν της εποπτείας από τις ΥΚΕ, το Κέντρο τυγχάνει εποπτείας και από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η όλη λειτουργία του προγράμματος είναι κάτω από την πολυθεματική προσέγγιση, οι συστάσεις της οποίας αποστέλλονται στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας για τη λήψη τελικής απόφασης στη βάση της αρμοδιότητας της.

Το πρόγραμμα σήμερα εξυπηρετεί 32 παιδιά

Σύμφωνα με το υφυπουργείο Πρόνοιας, η αρχική ομάδα στόχου είναι οι έφηβοι υπό τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα της διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, οι οποίοι διαμένουν στα τρία σπίτια εφήβων στη Λευκωσία. Το πρόγραμμα σήμερα εξυπηρετεί 32 παιδιά.

Παράλληλα, αξιοποιώντας την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος του Κέντρου Ημέρας κατά το προηγούμενο έτος προσφέρθηκαν υπηρεσίες και σε παιδιά υπό τη φροντίδα του κράτους μικρότερης ηλικίας (5-13 ετών) στην Επαρχία Λεμεσού. 

Επέκταση παρεχόμενων υπηρεσιών

Επιπλέον στο πλαίσιο του Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας του ΥΦΚΠ για το 2024, προγραμματίζεται η επέκταση των παρεχόμενων υπηρεσιών και σε ομάδες παιδιών από όλες τις επαρχίες, καθώς και για ανήλικους που το Δικαστήριο Παιδιών εκδίδει διάταγμα παρουσίας τους σε Κέντρο Ημέρας, σύμφωνα με τον περί Παιδιών σε Σύγκρουση με τον Νόμο, Νόμο του 2021 (Ν.55(Ι)/2021).

«Τα παιδιά σαφέστατα αποτελούν προτεραιότητα»

Σε δηλώσεις της στον «Φ», η υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, Μαριλένα Ευαγγέλου, ανέφερε πως συχνά καλείται να ιεραρχήσει την ευαλωτότητα, προτεραιοποιώντας τις ανάγκες, τονίζοντας ότι «τα παιδιά σαφέστατα αποτελούν προτεραιότητα και ιδιαίτερα τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες προκλήσεις από άλλα. Τα παιδιά υπό τη νομική φροντίδα του κράτους, δηλαδή, τα παιδιά των οποίων οι γονείς τους, για τον οποιονδήποτε λόγο, δεν έχουν πλέον την κηδεμονία τους, αντιμετωπίζονται από το υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας όπως κάθε άλλο παιδί. Έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με όλα τα υπόλοιπα παιδιά και η επικέντρωσή μας είναι να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και εντός του κοινωνικού συνόλου».

Αναφορικά με το πολυθεματικό Κέντρο Ημέρας στη Λευκωσία, η κ. Ευαγγέλου, εξήγησε πως λειτούργησε πέρυσι πιλοτικά στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης των παιδιών για την ομαλή τους συμπερίληψη στο κοινωνικό σύνολο, ενώ αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τον εκσυγχρονισμό του τομέα της παιδικής προστασίας. «Για τα παιδιά που βρίσκονται υπό τη νομική φροντίδα του κράτους», συνέχισε, «η παροχή διεπιστημονικών υπηρεσιών, στο πλαίσιο μίας πολυθεματικής προσέγγισης, που να ανταποκρίνεται στις σύνθετες ανάγκες τους, αποδεικνύεται καθοριστική».

Ορατά αποτελέσματα

Για πρώτη φορά, όπως είπε, «έχουμε ολιστική αξιολόγηση, από όλες τις ειδικότητες, των αναγκών του κάθε παιδιού ξεχωριστά, γεγονός που επιτρέπει την κατάρτιση εξατομικευμένου προγράμματος διαχείρισης για το κάθε παιδί, βάσει των δικών του αναγκών. Η συγκέντρωση όλων των ειδικοτήτων σε έναν χώρο μας παρέχει την ευχέρεια να παρακολουθούμε την πορεία εξέλιξης των παιδιών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και να προχωρούμε όποτε χρειάζεται σε άμεσες παρεμβάσεις».

Σύμφωνα με την Υφυπουργό, τα αποτελέσματα του προγράμματος είχαν αρχίσει να γίνονται ορατά μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. «Παρατηρούμε τον θετικό αντίκτυπο στα ίδια τα παιδιά, παρακολουθώντας την εξέλιξη τους σε καθημερινή βάση. Για παράδειγμα, είδαμε σε αρκετές περιπτώσεις παιδιά να επιστρέφουν στις σχολικές αίθουσες, σε άλλες περιπτώσεις υπήρξε ιδιαίτερα αισθητή βελτίωση στη συμπεριφορά, ενσωμάτωση στο κοινωνικό σύνολο και συμμετοχή στα κοινά», δήλωσε.

Σταδιακή επέκταση σε όλες τις επαρχίες

Για τον λόγο αυτό, όπως ανέφερε η κ. Ευαγγέλου, αποφασίστηκε η σταδιακή επέκταση των κέντρων σε όλες τις επαρχίες, με στόχο την ενίσχυση και τη συμπλήρωση των υπηρεσιών που ήδη παρέχονται από το υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. Εντός του 2025, όπως υπέδειξε, αναμένεται να λειτουργήσει πολυθεματικό Κέντρο Ημέρας στη Λεμεσό, ενώ, παράλληλα, σχεδιάζεται διεύρυνση της παροχής διεπαγγελματικών υπηρεσιών σε όλα τα ιδρύματα παιδικής και εφηβικής προστασίας σε παγκύπρια κλίμακα.

«Όταν πρόκειται για παιδιά, η κοινωνική ευαισθησία πρέπει να είναι καθολική, μακριά από επιλεκτικές προσεγγίσεις που διαιωνίζουν ανισότητες. Σε αυτή την προσπάθεια όλοι έχουμε ρόλο. Οφείλουμε όλοι, κράτος, οι τοπικές Αρχές, η κοινωνία των πολιτών, κάθε άτομο ξεχωριστά να αγκαλιάσουμε τα παιδιά. Ιδιαίτερα εκείνα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, επιβάλλεται να μην περιθωριοποιούνται λόγω προκαταλήψεων. Συμπερίληψη σημαίνει πρώτα και πάνω απ’ όλα, αποδοχή, ακόμα και των δυσκολιών και ουσιαστική αλληλεπίδραση, που μόνο με συνεργασία μπορεί να επιτευχθεί», κατέληξε η αρμόδια Υφυπουργός.

Έργα 26,2 εκατ. ευρώ για το παιδί

Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημιουργία του νέου πολυθεματικού Κέντρου Ημέρας για παιδιά υπό τη νομική φροντίδα του κράτους στη Λεμεσό, περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό του Υφυπουργείου για το 2025. Πέραν όμως αυτού, σύμφωνα με το Ετήσιο Σχέδιο Δράσης του υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας για το νέο έτος, προγραμματίζονται έργα που αφορούν τη δημιουργία και βελτίωση δομών και υποδομών αναφορικά με το παιδί, με κόστος €26,2 εκατ. με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Ιούνιο του 2026. Σε αυτά περιλαμβάνεται η δημιουργία 15 νέων έργων παιδικής και εφηβικής προστασίας μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) όπως: Παιδικές Στέγες (για ηλικίες 5–13 ετών), Σπίτια για κορίτσια και Σπίτια για αγόρια (ηλικίες 13–18 ετών), Εξειδικευμένο Σπίτι για ανήλικες έγκυες και νεαρές μητέρες με βρέφη, που βρίσκονται υπό τη νομική φροντίδα του κράτους, Κέντρα Ημέρας Εφήβων (παιδιά ηλικίας 13–18 ετών), Εξειδικευμένα Σπίτια Εφήβων (Ξενώνες – παιδιά ηλικίας 13–18 ετών), Διεπιστημονικό Κέντρο για Παιδιά Θύματα Βίας (Β΄ Σπίτι του Παιδιού) και η δημιουργία τουλάχιστον 30 νέων ή βελτίωση / επέκταση υφιστάμενων πολυδύναμων Κέντρων για παιδιά και Κέντρων Φροντίδας.