Κατακερματισμένες και ελλιπείς στην Κύπρο οι υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας, οι υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας και οι υπηρεσίες κοινοτικής νοσηλευτικής και αποκατάστασης με αποτέλεσμα οι πολίτες να υποχρεώνονται να πληρώνουν μεγάλα ποσά από την τσέπη τους προκειμένου να τις εξασφαλίσουν. Αυτό, μάλιστα, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Παρακολούθησης και Συστημάτων και Πολιτικών Υγείας που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, συμβαίνει τη στιγμή που βάσει των επίσημων δεδομένων, τόσο του κυπριακού κράτους όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο πληθυσμός μας γηράσκει και οι ανάγκες χρόνο με τον χρόνο γίνονται μεγαλύτερες.

«Η μακροχρόνια φροντίδα στην Κύπρο αποτελεί κενό για τον τομέα της Υγείας. Οι δε δαπάνες για τη μακροχρόνια φροντίδα ασθενών είναι από τις χαμηλότερες μεταξύ των κρατών – μελών της ΕΕ. Η ανυπαρξία κρατικών δομών οδηγεί τις οικογένειες στον ιδιωτικό τομέα όπου το κόστος είναι πολύ ψηλό» και οι συγκεκριμένες υπηρεσίες (μακροχρόνιας φροντίδας, ανακουφιστικής φροντίδας και αποκατάστασης), «παρ’ όλο που καλύπτονται από τον νόμο του ΓεΣΥ, η πρόσβαση στην πράξη παρεμποδίζεται από την περιορισμένη διαθεσιμότητα αυτών των υπηρεσιών».

«Αν και το πακέτο παροχών του ΓεΣΥ είναι αρκετά ολοκληρωμένο, υπάρχουν αρκετές προκλήσεις, ιδίως σε σχέση με την πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες, την ψυχιατρική ιδρυματική περίθαλψη και την πρόσβαση σε υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας. Επίσης –και παρά το γεγονός ότι υπάρχει πρόσβαση σε επιμέρους υπηρεσίες όπως φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία και κατ’ οίκον φροντίδα– η πρόσβαση αυτή περιορίζεται σε συγκεκριμένο αριθμό επισκέψεων, με αποτέλεσμα η φροντίδα κάποιων ασθενών να είναι ανεπαρκής. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι δικαιούχοι αναγκάζονται να επισκεφθούν τον ιδιωτικό τομέα και να πληρώνουν οι ίδιοι τα έξοδα. Περιορισμένη είναι, επίσης, η πρόσβαση και σε υπηρεσίες κοινοτικής νοσηλευτικής».

Αυτό συμβαίνει, επισημαίνεται στην έκθεση τη στιγμή που η Κύπρος «εμφανίζει όλα τα χαρακτηριστικά μιας γηράσκουσας κοινωνίας με αυξημένες ανάγκες υγείας και κοινωνικής περίθαλψης». Το μερίδιο των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω στον συνολικό πληθυσμό προβλέπεται να αυξηθεί από 17,1% το 2024 σε 19,1% το 2030 και 24,1% το 2050, ενώ το ποσοστό των ατόμων 80 ετών και άνω θα αυξηθεί από 4,1% σε 5,1% και 8,3% αντίστοιχα. Αυτό σηματοδοτεί μια αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας. Επιπλέον, το ποσοστό εξάρτησης των ηλικιωμένων ατόμων αναμένεται να αυξηθεί από 27,7% το 2024, σε 32,1% το 2030 και 42,1% το 2050.

Σε ό,τι αφορά την ανακουφιστική φροντίδα, στην έκθεση αναφέρεται ότι αυτή, μέσω του ΓεΣΥ προφέρεται μόνο σε καρκινοπαθείς μέσω οργανωμένων φορέων, ενώ και σε αυτή την περίπτωση επισημαίνεται η «έλλειψη οποιουδήποτε θεσμικού πλαισίου που να ορίζει την παροχή ανακουφιστικής φροντίδας, τις ειδικότητες και τα προσόντα των εμπλεκόμενων επαγγελματιών υγείας».

Σε ό,τι αφορά την υγεία και τους παράγοντες κινδύνου για την υγεία των πολιτών, στην έκθεση γίνεται εκτενής ανάλυση όλων των δεδομένων. Επιγραμματικά αναφέρεται:

>> Οι καρδιαγγειακές παθήσεις εξακολουθούν να είναι η πρώτη αιτία θανάτου στην Κύπρο ακολουθούμενες από τον καρκίνο και τον κορωνοϊό (το συγκεκριμένο έτος). 

>> Το 2022, το 78% των Κυπρίων δήλωναν ότι έχουν καλή υγεία με το ποσοστό αυτό να είναι μεγαλύτερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (68%).

>> Παράγοντες κινδύνου για την υγεία των Κυπρίων παραμένουν το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η μειωμένη σωματική άσκηση. Κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, διατροφικές συνήθειες και μειωμένη σωματική άσκηση σχετίζονταν με το 38% των θανάτων το 2019.

>> Οι σχετιζόμενοι με το κάπνισμα θάνατοι το 2019 (19%) ήταν περισσότεροι από τον μέσο όρο της ΕΕ. Τα δε ποσοστά παχυσαρκίας στην Κύπρο, βρίσκονται κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ. Τα ποσοστά παχυσαρκίας στα παιδιά, ωστόσο, προκαλούν προβληματισμό. 

Σε ό,τι αφορά το σύστημα υγείας της χώρας:

>> Το ΓεΣΥ αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινωνική μεταρρύθμιση από της ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οδήγησε σε τεράστιες αλλαγές στον τομέα της υγείας στην Κύπρο εξαλείφοντας τις διακρίσεις και καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού εκμηδενίζοντας σχεδόν τις ανικανοποίητες ανάγκες υγείας.

>> Για τον ΟΑΥ μεγαλύτερη πρόκληση αποτελεί η οικονομική σταθερότητα και βιωσιμότητα του ΓεΣΥ και για τον ΟΚΥπΥ ο εκσυγχρονισμός και η αυτονόμηση των νοσοκομείων.

Αναφέρεται ότι η έκθεση αναλύει όλα τα δεδομένα και τα θετικά αποτελέσματα του ΓεΣΥ, ενώ κάνει εκτενή αναφορά στον τρόπο λειτουργίας γενικότερα του συστήματος υγείας στην Κύπρο. Ετοιμάστηκε από τους Μάμα Θεοδώρου, Χρυστάλλα Χαραλάμπους και Τζιέμα Γουίλιαμς από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο και το Παρατηρητήριο, αντίστοιχα.