Βαθμολογία 57 στα 100 παίρνουν τα παιδιά 15 ετών στην Κύπρο, στον δείκτη ψυχικής ευεξίας ενώ το 53% των κοριτσιών και το 34% των αγοριών αναφέρει περισσότερες από μια φορές την εβδομάδα κάποιο πρόβλημα υγείας.

Την ίδια ώρα, περισσότερα από τα μισά παιδιά δεν καταναλώνουν κανένα φρούτο και κανένα λαχανικό σε καθημερινή βάση και το μόνο το 9% των κοριτσιών ασκούνται με βάση τα όρια που θέτει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).

Στα θετικά, τα Κυπριόπουλα φαίνεται να καταγράφουν ποσοστά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ σε ό,τι αφορά το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση κάνναβης.

Στην τελευταία της αναφορά για την υγεία στην ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τονίζει, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για υγιή ζωή και συνήθειες μεταξύ των παιδιών. Το 2022, σύμφωνα με τη σχετική αναφορά, ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των 11χρονων κοριτσιών και 30% των 11χρονων αγοριών, «παρουσίαζαν πολλαπλά παράπονα υγείας», όπως αίσθημα κατάπτωσης ή ευερεθιστότητας, πονοκέφαλο, στομαχόπονο ή πόνο στην πλάτη ή ακόμα και δυσκολίες στον ύπνο. Τα ποσοστά αυτά, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «πρέπει να προβληματίσουν τα κράτη–μέλη, ώστε να προχωρήσουν σε περαιτέρω αναλύσεις με σκοπό την εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών».

Για την Κύπρο, τα δεδομένα είναι ακόμα πιο ανησυχητικά, αφού το ποσοστό των 15χρόνων και 11χρόνων κοριτσιών που αναφέρουν πολλαπλά προβλήματα υγείας είναι μεγαλύτερο του μέσου ευρωπαϊκού όρου με τα αγόρια των συγκεκριμένων ηλικιών να παρουσιάζουν αρκετά πιο χαμηλά ποσοστά. Συγκεκριμένα, το 42% των κοριτσιών 11 ετών, ανέφεραν στο πλαίσιο εξειδικευμένης μελέτης, περισσότερα από ένα προβλήματα υγείας σε μια εβδομάδα, με το ποσοστό των 15χρονων κοριτσιών να είναι ακόμα πιο υψηλό και να φθάνει το 63%. Σε ό,τι αφορά τα αγόρια, το ποσοστό των 11χρονων που ανέφεραν περισσότερα από ένα προβλήματα υγείας κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας ήταν στο 34% και των αγοριών 15 ετών στο 34%.

Χαμηλή, σχετικά, βαθμολογία παίρνουν τα παιδιά 15 ετών στην Κύπρο και στον δείκτη που αφορά την ευεξία (57/100). Η εικόνα για τα παιδιά 11 ετών είναι καλύτερη αφού η βαθμολογία τους βρίσκεται στο 75/100. Ο δείκτης ευεξίας των παιδιών 11 ετών ήταν υψηλότερος από των παιδιών 15 ετών, γενικά στην ΕΕ. Σύμφωνα με την αναφορά, τα παιδιά 11 ετών έλαβαν κατά μέσο όρο 66/100 βαθμούς, ενώ τα παιδιά 15 ετών 54/100. Τα χαμηλότερα επίπεδα ευεξίας στην ΕΕ καταγράφηκαν μεταξύ των 15χρονων κοριτσιών στη Σλοβενία, την Πολωνία και την Ιταλία.

«Οι παράγοντες που επηρεάζουν ή μπορούν να εξηγήσουν τη μειωμένη ψυχική ευεξία και την αύξηση των προβλημάτων υγείας που αναφέρονται από τα παιδιά, είναι πολλοί», αναφέρεται στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και προστίθεται ότι ρόλο διαδραματίζουν και διάφοροι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες αφού, όπως διαπιστώνεται, οι έφηβοι από πιο εύπορες οικογένειες, αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα ψυχικής ευεξίας από εκείνους από λιγότερο εύπορες οικογένειες. Περαιτέρω, όμως, σημαντική επίδραση στην ευεξία των παιδιών έχει, μεταξύ άλλων, «η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, η διατροφή που ακολουθούν και ειδικά για τα κορίτσια, οι δυνητικά χαμηλότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και η έκθεση στον κυβερνοεκφοβισμό, ο οποίος έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια».

Σωματική δραστηριότητα και σωστή διατροφή

Η σωματική δραστηριότητα/ άσκηση, φαίνεται να τίθεται, μάλιστα, πολύ ψηλά στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία παραθέτοντας στοιχεία από σχετικές μελέτες αναφέρει: «Παρά τα γνωστά οφέλη της σωματικής δραστηριότητας, πολλοί έφηβοι στις χώρες της ΕΕ δεν πληρούν τα συνιστώμενα επίπεδα του ΠΟΥ (τουλάχιστον 60 λεπτά μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας την ημέρα)».

Κατά μέσο όρο, μόνο το 22% των 11χρονων και το 15% των 15χρονων ανέφεραν ότι ακολουθούσαν τις συστάσεις του ΠΟΥ. Το ποσοστό αυτό ήταν υψηλότερο στη Φινλανδία, την Ιρλανδία και την Ουγγαρία, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό αναφέρθηκε στην Ιταλία, τη Λιθουανία και τη Γαλλία.

«Υπάρχει μια αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ των φύλων στα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας μεταξύ των εφήβων, με τα αγόρια να είναι σταθερά πιο δραστήρια από τα κορίτσια σε όλες τις χώρες–μέλη της ΕΕ. Η διαφορά ήταν ιδιαίτερα έντονη μεταξύ των 15χρονων, με το 20% των αγοριών να ακολουθούν τις οδηγίες του ΠΟΥ, σε σύγκριση με μόνο το 10% των κοριτσιών».

Η διαφορά στα ποσοστά αγοριών και κοριτσιών αλλά και κατά ηλικία είναι εμφανής και στην περίπτωση της Κύπρου. Όπως προκύπτει από τους σχετικούς πίνακες, στην Κύπρο μόνο το 9% των 15χρονων και το 13% των 11χρονων κοριτσιών ασκούνται στη βάση των ορίων του ΠΟΥ, ενώ τα ποσοστά για τα αγόρια αντιστρέφονται αφού τα αγόρια 15 ετών ασκούνται κατά 23% και τα αγόρια 11 ετών κατά 20%.

Σε ό,τι αφορά τη σωστή διατροφή, «παρά την τρέχουσα σύσταση για κατανάλωση πέντε μερίδων φρούτων και λαχανικών κάθε μέρα, περισσότεροι από τους μισούς (56%) δεκαπεντάχρονους στην ΕΕ, ανέφεραν στο πλαίσιο εξειδικευμένης μελέτης, ότι δεν έτρωγαν ούτε φρούτα ούτε λαχανικά καθημερινά. Στην Κύπρο, το ποσοστό των παιδιών που ανέφεραν ότι δεν έτρωγαν κανένα φρούτο και κανένα λαχανικό σε καθημερινή βάση ήταν στο 54%, ενώ το 14% ανέφερε ότι καταναλώνει ζαχαρούχα αναψυκτικά κάθε μέρα. Ο μέσος όρος της ΕΕ για την κατανάλωση αναψυκτικών ήταν, επίσης, το 14%.

«Με δεδομένα τα ποσοστά της μη άσκησης και της μη υγιεινής διατροφής, παρατηρείται ανάλογη αύξηση και στα ποσοστά των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών». Το 2022, «περισσότεροι από ένας στους πέντε (21%) 15χρονους, κατά μέσο όρο, σε όλες τις χώρες της ΕΕ, ταξινομήθηκε ως υπέρβαρος ή παχύσαρκος. Τα ποσοστά παιδικού υπερβολικού βάρους και παχυσαρκίας ποικίλλουν, ωστόσο, σημαντικά μεταξύ των κρατών–μελών της ΕΕ, με υπερδιπλάσια διαφορά μεταξύ των χαμηλότερων και υψηλότερων ποσοστών, που κυμαίνονται από 14% στην Ολλανδία έως 32% στη Μάλτα». Στην Κύπρο, πρόβλημα βάρους, (υπέρβαρα ή παχύσαρκα) παρουσιάζει το 25% των παιδιών με τα αγόρια να καταγράφουν ποσοστό της τάξης του 30% και τα κορίτσια 20%.

Αλκοόλ, κάπνισμα και οι επιδράσεις της πανδημίας

Τα παιδιά στην Κύπρο, όσο και αν παρουσιάσουν, σχετικά ανησυχητικά ποσοστά σε ό,τι αφορά την κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα και τη χρήση κάνναβης, βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τα παιδιά, γενικά, στην ΕΕ. Το ποσοστό των 15χρόνων στην Κύπρο που καπνίζουν βρίσκεται στο 11%. Αν και αυτό σημαίνει ότι ένα στα 10 παιδιά 15 ετών καπνίζει, σε επίπεδο ΕΕ τα Κυπριόπουλα καταγράφουν το τέταρτο χαμηλότερο ποσοστό (ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι το 17%). Σε ό,τι αφορά τη χρήση κάνναβης, μόνο το 4% των παιδιών 15 ετών στην Κύπρο ανέφερε ότι έχει κάνει χρήση με το ποσοστό τους να είναι το έκτο χαμηλότερο στην ΕΕ (ο μέσος όρος στην ΕΕ ήταν το 7%). 4.7% των παιδιών 15 ετών και νεαρών ενηλίκων μέχρι 24 ετών, στην Κύπρο, ανέφερε ότι επιλέγει εναλλακτικές μορφές καπνίσματος.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην αναφορά της, επισημαίνει με αρκετά έντονο τρόπο ότι αρκετοί από τους δείκτες που έχουν αναλυθεί ενδεχομένως να επηρεάζονται από το γεγονός ότι το υπό αναφορά έτος, δηλαδή το 2022, βρίσκονταν ακόμα σε ισχύ μέτρα και περιορισμοί λόγω πανδημίας. Τονίζει, επίσης, το γεγονός ότι της συγκεκριμένης χρονιάς είχαν προηγηθεί δύο έτη με αυστηρούς περιορισμούς και μέτρα λόγω της Covid-19.

«Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η υγεία και ψυχική υγεία των νέων επιδεινώθηκε σημαντικά και έγινε προτεραιότητα για πολλές κυβερνήσεις».  Επίσης, «δεδομένα για πολλαπλά παράπονα υγείας και ψυχική ευεξία προέρχονται από το Health Behavior in School-aged Children (HBSC) μελέτη που πραγματοποιούνται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1993-94. Τα τελευταία δεδομένα συλλέχθηκαν το 2021-2022, κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, γεγονός που μπορεί να εμποδίσει τη συγκρισιμότητα των αποτελεσμάτων με τα προηγούμενα έτη».