Μάχη με τον χρόνο δίνεται σε μια προσπάθεια να μην διψάσουμε το επόμενο καλοκαίρι σε περίπτωση που δεν είναι βροχεροί οι πρώτοι μήνες του 2025 και δεν συνεχιστεί η ροή νερού στα μεγάλα φράγματα. Για τον σκοπό αυτό η κυβέρνηση υιοθετήθηκε ως μέτρο έκτακτης ανάγκης ώστε να υπάρξει προσωρινή αντιμετώπιση του προβλήματος την εγκατάσταση και λειτουργία κινητών μονάδων αφαλάτωσης. Και αυτό μέχρι το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) να καταφέρει να υλοποιήσει πρόσθετα έργα μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης για την οριστική και μακροχρόνια κάλυψη των υδρευτικών αναγκών.
Σύμφωνα με τα στατιστικά υδρολογικά στοιχεία του ΤΑΥ, η εισροή κατά το τελευταίο υδρολογικό έτος 2023-2024 στα φράγματα του Ενιαίου Σχεδίου Νοτίου Αγωγού (ΕΣΝΑ) αποτελεί την τέταρτη χειρότερη των τελευταίων 30 ετών και ανέρχεται μόλις στο 30% του μέσου όρου. Οι εισροές νερού στα φράγματα ήταν μόλις 24,7 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ή 8,5% της πληρότητάς τους. Αντίστοιχα, για τα φράγματα της Πάφου, η εισροή ανέρχεται μόλις στο 15% του μέσου όρου. Περαιτέρω, το υδρολογικό έτος που πέρασε ήταν το όγδοο πιο άνυδρο έτος της τελευταίας 50ετίας. Αποτέλεσμα σήμερα η πληρότητα φραγμάτων να αντιστοιχεί στο 25,4%, ενώ πέρυσι ίδια μέρα 46%.
Η εγκατάσταση των τεσσάρων κινητών μονάδων αφαλάτωσης γίνεται με στόχο να αντιμετωπιστεί η επερχόμενη κρίση λειψυδρίας που θα παρατηρηθεί κατά τα έτη 2025 και 2026 στην περίπτωση που υπάρξει παράταση της ανομβρίας, ενώ οι μακροπρόθεσμες αποσκοπούν στην καλύτερη δυνατή θωράκιση της χώρας από τη λειψυδρία. Οι τέσσερις κινητές μονάδες είναι δυναμικότητας 5.000 έως 10.000 κ.μ./ημέρα και θα τοποθετηθούν στις ακόλουθες θέσεις: (α) Στην κοίτη του ποταμού Γαρύλλη για αξιοποίηση γεωτρήσεων του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λεμεσού για απονιτροποίηση υφάλμυρου νερού, (β) στον χώρο του λιμανιού Λεμεσού, (γ) στον χώρο του Σταθμού της ΑΗΚ στη Μονή και (δ) πλησίον του χώρου ανέγερσης της μαρίνας Πάφου στην κοινότητα Κισσόνεργας.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του προγράμματος δράσης του Υπουργείου για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, η υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, ανέφερε ότι το πρόγραμμα έχει ως κεντρική επιδίωξη την ενίσχυση της υδατικής ασφάλειας και την καλύτερη διαχείριση των υδατικών πόρων και περιλαμβάνει συνολικά 28 δράσεις, αρχής γενομένης από 7 άμεσες δράσεις, με στόχο την καλύτερη δυνατή ανταπόκριση στη συνεχιζόμενη κρίση ανομβρίας με προϋπολογισμό €66,4 εκατομμυρίων.
Εξήγησε ότι οι άμεσες δράσεις περιλαμβάνουν την εγκατάσταση τεσσάρων κινητών μονάδων αφαλάτωσης στις περιοχές Γαρύλλη, Μονή, Πέγεια και στο λιμάνι Λεμεσού, με συνολική δυναμικότητα 30.000 κυβικών μέτρων ημερησίως και δυνατότητα επέκτασης στις 40.000, με έναρξη από τον Οκτώβριο του 2025, δράσεις ενίσχυσης ή αποκατάστασης της υδροδότησης σε κοινότητες οι οποίες υδρεύονται αποκλειστικά από γεωτρήσεις που έχουν στερέψει λόγω της ξηρασίας ή που έχουν υποβαθμιστεί ποιοτικά, την αξιοποίηση γεωτρήσεων για άρδευση και τεσσάρων γεωτρήσεων στην επαρχία Λάρνακας για ενίσχυση της άρδευσης, καθώς και την προσωρινή αύξηση της παραγωγής στη μονάδα αφαλάτωσης Δεκέλειας κατά 7.000 κυβικά μέτρα την ημέρα.
Όπως ανέφερε η αρμόδια Υπουργός, στην αρχή της επόμενης δεκαετίας η παραγωγή από τις σταθερές και κινητές μονάδες αφαλάτωσης θα φτάνει συνολικά στα 510.000 κυβικά μέτρα την ημέρα από 235.000 κυβικά μέτρα την ημέρα που είναι σήμερα, καλύπτοντας στο 100% τις ανάγκες σε πόσιμο νερό.
Αναφορικά με τις μεσοπρόθεσμες δράσεις, η Υπουργός είπε ότι αυτές περιλαμβάνουν μελέτες και έργα που θα ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα 2-5 χρόνια και αφορούν την εκπόνηση μελετών για την αναθεώρηση της υδατικής πολιτικής, η οποία θα αποτελέσει τον κορμό του μακροχρόνιου προγραμματισμού για την αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος και βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και την αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής, με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης εντός του 2025.
Ακόμη, την προώθηση ιδιωτικών αφαλατώσεων, είτε για άρδευση γεωργικών εκτάσεων, είτε για ύδρευση σε ξενοδοχειακές μονάδες με γρήγορες διαδικασίες αδειοδότησης και την ολοκλήρωση του έργου χρήσης του ανακτημένου νερού Δυτικής Λευκωσίας.
Σχετικά με τις μακροπρόθεσμες δράσεις, είπε ότι στοχεύουν στη δημιουργία νέων υποδομών και την αναβάθμιση των υφιστάμενων και περιλαμβάνουν την αναβάθμιση και επέκταση των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης, με στόχο την ετήσια αύξηση του υδατικού ισοζυγίου από 10 εκατ. έως και 40 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, την κατασκευή δύο νέων μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης (Μονή, Δεκέλεια) με συνολική δυναμικότητα 140.000 κυβικών μέτρων την ημέρα και δυνατότητα επέκτασης στις 180.000 κυβικά μέτρα την ημέρα, ενώ το ΤΑΥ στοχεύει στη χωροθέτηση ακόμη μίας μονάδας.
