Το πλαίσιο μέτρων ενίσχυσης της αναπτυξιακής δραστηριότητας στις κοινότητες Ακάμα το οποίο αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τα επόμενα χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη με ορισμένες δράσεις να αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή εντός του 2025.
Φορέας υλοποίησης των δράσεων είναι τα υπουργεία Γεωργίας και Εσωτερικών, καθώς και το υφυπουργείο Τουρισμού. Ουσιαστικά, η Κυπριακή Δημοκρατία με βάση την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 30/8/2023, στο πλαίσιο της εφαρμογής του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα, ενισχύει την κοινωνικοοικονομική δραστηριότητα των κοινοτήτων και ταυτόχρονα ενισχύει την προστασία του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό καθορίστηκαν 11 μέτρα στήριξης.
Ένα από τα αντισταθμιστικά μέτρα που έχει αποφασιστεί και έχει ήδη υλοποιηθεί από το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αφορά την παραχώρηση επιδότησης στους ιδιοκτήτες γης με βάση την έκταση, λόγω της συμβολής των τεμαχίων της υπαίθρου στην προστασία του τοπίου της περιοχής, καθώς και στη διατήρηση της βιοποικιλότητάς. Μέχρι το τέλος του χρόνου αναμένεται να καταβληθούν στους λογαριασμούς των δικαιούχων το ποσό που τους αναλογεί. Σημειώνεται ότι η Εκκλησία, Τουρκοκύπριοι και κάποιοι μεγάλοι ιδιοκτήτες γης, αν και είχαν δικαίωμα υποβολής αίτησης, δεν υπέβαλαν.
Συνολικά, υποβλήθηκαν 1.631 αιτήσεις τόσο από Κύπρο όσο και από απόδημους. Η συνολική έκταση που επιδοτείται είναι 32.010,71 εκτάρια (3.201.070,83 δεκάρια) σε 6.741 τεμάχια γης. Το συνολικό ποσό επιδότησης μετά την εξέταση των αιτήσεων ανέρχεται στα €1.892.971. Το μέτρο υλοποιείται μέσω εθνικών πόρων, θα ισχύει για μία πενταετία και θα επανεξεταστεί μετά το πέρας της πενταετίας, βάσει της απόδοσης ωφελειών από τα άλλα μέτρα. κοινωνικοοικονομικής ενίσχυσης της περιοχής. Οι κοινότητες που συμπεριλαμβάνονται στο μέτρο είναι οι: Ίνεια, Δρούσια, Κάθηκας, Νέο χωριό, Κάτω Αρόδες, Πάνω Αρόδες, Φασλί, Ανδρολίκου.
Το μέτρο που αφορά το σχεδιασμό και υλοποίηση βασικού οδικού δικτύου σε οικιστικές ζώνες στοχεύει στην άμεση ενεργοποίηση, κατά προτεραιότητα, των ζωνών που παραμένουν για χρόνια ανεκμετάλλευτες λόγω της έλλειψης υποδομών, καθώς και στην ενεργοποίηση της αδρανούσας γης που εμπίπτει εντός των ζωνών ανάπτυξης και παραμένει αναξιοποίητη. Το Τμήμα Πολεοδομίας ανέλαβε το σχεδιασμό με στόχο την έναρξη υλοποίησης του έργου εντός του 2025.
Μια από τις δράσεις που τρέχει είναι η Σύσταση Τοπικού Συντονιστικού Γραφείου Ακάμα, με στόχο την ενίσχυση, την ενημέρωση, την υποστήριξη, τη δημιουργία συνεργειών και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων και του πληθυσμού με δράσεις, προγράμματα, έργα και την ανάπτυξη, ανάδειξη και προβολή της περιοχής, λειτουργώντας ως τοπικός αναπτυξιακός μηχανισμός. Η διαδικασία αξιολόγησης αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τις 30/2/2025. Υπεύθυνος φορέας για την προώθηση του μέτρου αυτού είναι τo Τμήμα Περιβάλλοντος, το οποίο θα προχωρήσει σε προκήρυξη δημόσιου διαγωνισμού για την πρόσληψη συμβούλου με στόχο τη σύσταση και λειτουργία του Γραφείου για 5 χρόνια Το συνολικό εκτιμώμενο κόστος αναμένεται να ανέλθει στις €350.000 + ΦΠΑ (€70.000 + ΦΠΑ τον χρόνο).
Η δημιουργία βιοτεχνικής περιοχής στα διοικητικά όρια της Κοινότητας της Ίνειας που είναι υπό την ευθύνη του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως έχει εγκριθεί από την Περιβαλλοντική Αρχή. Κύριος στόχος του μέτρου είναι η άμεση ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή μέσω της οργανωμένης στέγασης των βιοτεχνικών αναπτύξεων και της άμεσης αναζωογόνησης των βιοτεχνικών οικοπέδων από ενδιαφερόμενους επιχειρηματίες, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος. Η έναρξη υλοποίησης του έργου θα γίνει εντός του 2025 με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης τα τρία χρόνια.
Το Τμήμα Δασών έχει αναλάβει να μελετήσει την αξιοποίηση από την κοινότητα της Ίνειας του κόμβου εξυπηρέτησης επισκεπτών του Εθνικού Δασικού Πάρκου (ΕΔΠ) Ακάμα στο Νότιο Κόλπο της Λάρας. Ένα χρόνο μετά τη λήψη της σχετικής απόφασης, δεν έχει ληφθεί η τελική απόφαση. Αναμένεται, ωστόσο, να επαναξιολογηθεί μέσα στο πλαίσιο της δράσης για επανεξέταση των υποδομών του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα που διεξάγεται από το Τμήμα Δασών και δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, λόγω των έντονων παραστάσεων από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, σύμφωνα με την αρμόδια Αρχή.
Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως προχώρησε σε μελέτη για καταγραφή, αποτύπωση και ανάδειξη των στιγαδιών που αποτελούν χαρακτηριστικές ξερολιθικές οικοδομές στην ύπαιθρο του Τοπικού Σχεδίου, οι οποίες χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν περιοδικά από τον τοπικό πληθυσμό για διευκόλυνση των αγροτικών τους ασχολιών. Κατάλοιπά τους εντοπίζονται διάσπαρτα σε ολόκληρη την περιοχή του Τοπικού Σχεδίου Ακάμα. Στόχος του έργου είναι η αποκατάσταση και η ανάδειξη των στιγαδιών, ώστε αυτά να συμπεριληφθούν στα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Μέσω του υφυπουργείου Τουρισμού υπάρχει κάλυψη από το κράτος των λειτουργικών εξόδων των κοινοτικών υποδομών/ μουσείων των κοινοτήτων Ακάμα. Ήδη, έχουν εξασφαλιστεί οι απαραίτητες πιστώσεις από το υπουργείο Γεωργίας και έχει προχωρήσει η διαδικασία αποστολής στο υφυπουργείο Τουρισμού για υλοποίηση. Το συνολικό κόστος είναι €40.000 ανά έτος για πέντε χρόνια. Το υπουργείο Γεωργίας είναι της άποψης ότι το ποσό δεν είναι αρκετό για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των κοινοτήτων και αναζητεί λύσεις αύξησης του ποσού.
Αίτημα που αφορά την εξέταση δυνατότητας δημιουργίας ή μετακίνησης κτηνοτροφικής περιοχής εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας Νέου Χωριού και υλοποιείται από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως έχει εγκριθεί από την Περιβαλλοντική Αρχή. Το μέτρο αφορά τη δημιουργία πέντε κτηνοτροφικών οικοπέδων για προώθηση της οργανωμένης στέγασης κτηνοτροφικών αναπτύξεων και την άμεση αξιοποίηση των οικοπέδων από ενδιαφερόμενους κτηνοτρόφους.
Περαιτέρω, το υπουργείο Εσωτερικών έχει αναλάβει τη χρηματοδότηση έργων κοινής ωφέλειας μέσα από υφιστάμενα σχέδια ενίσχυσης και εξέταση τυχόν πρόσθετων αιτημάτων από τις κοινότητες.
Στα €5 το κιλό το θαλασσινό αλάτι και αξιοποίηση βράχων αναρρίχησης
Ένα από τα μέτρα που υλοποιείται αφορά την αξιοποίηση θαλασσινού αλατιού στην περιοχή της Λάρας εντός του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα από την κοινότητα Ίνειας, βάσει όρων που θα τεθούν από τις αρμόδιες Υπηρεσίες. Το μέτρο τρέχει το Τμήμα Δασών και η σχετική σύμβαση υλοποιήθηκε από το Frederick University. Στην έκθεση περιλαμβάνεται η διαθέσιμη βασική πληροφόρηση, στοιχεία πεδίου, ανάλυση PESTEL και πιθανά σενάρια για αξιοποίηση του αλατιού.
Στη βάση της πληροφορίας που συλλέχθηκε, η διαθέσιμη ποσότητα άλατος κυμαίνεται από 30-50 τόνους, αναλόγως εποχής και καιρού. Το εκτιμώμενο ποσό που λαμβάνεται από την πώληση αλατιού ανέρχεται σε €5 το κιλό (δυνητικό ολικό ποσό €150.000 έως €250.000). Τα αποτελέσματα της χημικής ανάλυσης έδειξαν πως το αλάτι είναι κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση. Επομένως, τα σενάρια που προκρίθηκαν είναι: Πρώτο, επισκέψεις στον χώρο της Αλυκής Λάρας όπου οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την παραδοσιακή μέθοδο συλλογής και επεξεργασίας άλατος. Δεύτερο, πώληση άλατος σε συγκεκριμένους χώρους. Τέτοιοι χώροι είναι οι περιοχές ήπιων υποδομών διαχείρισης και εξυπηρέτησης επισκεπτών (π.χ. σε αναψυκτήρια/ χώρους σκίασης, καταστήματα με αναμνηστικά προϊόντα).
Παράλληλα, το Τμήμα Δασών ανέλαβε να προωθήσει το αίτημα για αξιοποίηση των βράχων αναρρίχησης της Ίνειας, βάσει όρων που θα τεθούν από τις αρμόδιες Υπηρεσίες. Η σύμβαση υλοποιήθηκε από την εταιρεία One Step Further Ltd. Το επικρατέστερο σενάριο για τη διαχείριση των βράχων είναι η διεξαγωγή της αναρρίχησης βράχου με έναν υγιή τρόπο που θα λαμβάνει υπόψιν το όφελος των τοπικών κοινοτήτων και την ανάπτυξη του τουριστικού τους προϊόντος, την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφαλή και ορθολογιστική διεξαγωγή της δραστηριότητας.
