Η υπεροχή της εικόνας απέναντι στις λέξεις, είναι πλήρως αποδεκτή σε όλα τα επίπεδα και σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου. Εξ ού και το «μια εικόνα, χίλιες λέξεις». Οι εικόνες, από τον αγώνα επιβίωσης του προσφυγικού κόσμου της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συγκίνησαν και συγκλόνισαν, έστω κι αν έχουν περάσει 50 ολόκληρα χρόνια. Η πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του Δημοκρατικού Συναγερμού και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μιχάλη Χατζηπαντέλα με θέμα «50 Χρόνια Προσφυγιάς, Κυπριακό Ποδόσφαιρο: Citius – Altius – Fortius», από την καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έστειλε ηχηρά μηνύματα. Η όλη εκδήλωση στις Βρυξέλλες, την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου, εξελίχθηκε σε ένα νοσταλγικό συναπάντημα με επίκεντρο την προσφυγιά, τον αθλητισμό και ιδιαίτερα το ποδόσφαιρο.
Σε μια κατάμεστη αίθουσα στο Ευρωκοινοβούλιο, με ισχυρότερο εφόδιο τις αναμνήσεις, ξύπνησε ο νόστος, η θέληση για επαναπατρισμό στις κατεχόμενες περιοχές μας, και μαζί το άλγος, ο πόνος που άφησε πίσω του ο ξεσπιτωμός από την τουρκική εισβολή του 1974. Οι παρευρισκόμενοι δραπέτευσαν από τη θλίψη, τα σκληρά, ψυχρά και αφιλόξενα βιώματα, λες κι ήταν ένας τρόπος προστασίας από εκείνες τις δύσκολες στιγμές μετά την τουρκική εισβολή. Μεταξύ άλλων, έδωσαν το «παρών» τους στην εκδήλωση, ο νέος Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κώστας Καδής, η Πρέσβης της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Χριστίνα Ράφτη, ο Πρέσβης της Κύπρου στην Ολλανδία και το Βέλγιο, δρ Σπύρος Αττάς και οι Κύπριοι ευρωβουλευτές, Λουκάς Φουρλάς, Κώστας Μαυρίδης, Γιώργος Γεωργίου και Γεάδης Γεάδη. Με την παρουσία τους τίμησαν την εκδήλωση, η πλειονότητα των Ελλαδιτών ευρωβουλευτών όλων των παρατάξεων, καθώς επίσης και ευρωβουλευτές από τη Γερμανία, την Iσπανία και την Πορτογαλία.
Στην πρώτη του εκδήλωση στο Ευρωκοινοβούλιο ως οικοδεσπότης, ο Μιχάλης Χατζηπαντέλα ευχαρίστησε θερμά τις 50 μεγάλες μορφές τους κυπριακού ποδοσφαίρου, οι οποίες με την παρουσία τους και τις μαρτυρίες τους, βοήθησαν τα μέγιστα να γίνει πιο κατανοητό το πρόβλημά μας. Το πρόβλημα της εισβολής και κατοχής, το πρόβλημα της προσφυγιάς και των αγνοουμένων. «Δεν είναι καθόλου τυχαίο που επέλεξα να είμαι ανάμεσα σε ανθρώπους που έβαλαν την ποδοσφαιρική σφραγίδα τους στη διαδρομή της πατρίδας μας τα τελευταία πενήντα χρόνια. Πενήντα χρόνια προσφυγιάς, ανάμεσα σε φίλους, ανάμεσα σε θρύλους του κυπριακού ποδοσφαίρου, οι οποίοι φύλαξαν Θερμοπύλες και την ίδια ώρα έδωσαν νόημα και χρώμα στη ζωή μας. Για να μοιραστούν μαζί μας εμπειρίες και μαρτυρίες. Τα βιώματά, το παρελθόν, μας διδάσκει και μας βοηθά να αναζητήσουμε την ελπίδα για το μέλλον», ανέφερε χαρακτηριστικά ο ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ, τονίζοντας ότι η ταύτιση με μια προσφυγική ομάδα δεν είναι τίποτε άλλο, από τη δίψα για την επιστροφή, με την οποία μάς γαλούχησαν οι γονείς μας και οι παππούδες μας: «Πρωτίστως, όμως ήταν η περηφάνια για την καταγωγή μας και την Ιστορία της ομάδας. Στον τομέα αυτό, η ομάδα μου η Ανόρθωση, με έτος ίδρυσης, το 1911 και τα 113 χρόνια Ιστορίας ήταν πάντα πρωταθλήτρια. Όπως κι η Νέα Σαλαμίνα Αμμοχώστου, η ΠΑΕΕΚ Κερύνειας, ο Διγενής Μόρφου, ο ΑΣΙΛ Λύσης, ο Εθνικός Άχνας, η Δόξα Κατωκοπιάς, ο Νέος Αιώνας Τρικώμου, o Εθνικός Άσσιας, ο Ηρακλής Γερολάκκου και τόσοι άλλοι σύλλογοι στην προσφυγιά».
Σημειώθηκε, επίσης, η προσφυγική ομάδα χαρακτηρίστηκε ως «οικογένειά», διότι μέσα από την ευρύτερη οικογένεια, αναδεικνύονται οι αρετές του ανθρώπου. «Η οικογένεια είναι η πυξίδα που μας καθοδηγεί. Αυτόν τον ρόλο έπαιξε η ομάδα, αυτόν τον ρόλο έπαιξε το κυπριακό ποδόσφαιρο και πρέπει να είστε χαρούμενοι και περήφανοι για την τεράστια προσφορά σας».
«Πενήντα χρόνια Προσφυγιάς, Κυπριακό Ποδόσφαιρο: Citius – Altius – Fortius», στις Βρυξέλλες, στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το βλέμμα στο μέλλον και με φάρο το ολυμπιακό αξίωμα, «πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνατά» για τη λύτρωση της πατρίδας μας. Χωρίς να ξεχνούμε, βέβαια, τις θυσίες των ηρώων μας. Το τίμημα της εισβολής του 1974, ήταν και παραμένει πολύ μεγάλο. Εκτός από τους 34 πεσόντες και αγνοούμενους του αθλητισμού από την τουρκική θηριωδία, εκατοντάδες, χιλιάδες ψυχές αναζήτησαν και ακόμη αναζητούν τη λύτρωση. Σε αυτές τις θυσίες αφιερώθηκε η εκδήλωση. Συμβολίζουν την άρνηση, την αντίσταση στην τυραννία, το εθνικό φρόνημα και την εθνική αξιοπρέπεια. Είναι αξίες διαχρονικά επίκαιρες και το μήνυμα τους είναι ξεκάθαρο: Μόνο με συνεργασία και πατριωτικό ήθος μπορεί να κατακτηθεί η ελευθερία.
Ο Μιχάλης Χατζηπαντέλα, ευχαρίστησε θερμά τους συνεργάτες του στις Βρυξέλλες και στην Κύπρο για τη διοργάνωση της εκδήλωσης, την ΟΠΑΠ Κύπρου για την ευγενή χορηγία της στην ετοιμασία του ντοκιμαντέρ του Συνδέσμου Παλαιμάχων της Ανόρθωσης και στον δημοσιογράφο – ερευνητή, Γιώργο Μελετίου, ο οποίος επιμελήθηκε το ντοκιμαντέρ. Καταλήγοντας επανέλαβε τις ευχαριστίες τους προς του 50 παλαίμαχους ποδοσφαιριστές από ολόκληρο το φάσμα του αθλήματος, στην πλειονότητά τους πρόσφυγες, οι οποίοι σφράγισαν με τη διαδρομή τους την τιτάνια προσπάθεια μετά την τουρκική εισβολή το 1974: «Σας χρωστάμε ευγνωμοσύνη για τις υπηρεσίες σας προς την πατρίδα. Η πατρίδα δεν είναι τίποτε άλλο από τα παιδικά μας χρόνια! Η πατρίδα μας είναι οι αναμνήσεις μας, είναι και το γήπεδο, είναι και η ομάδα. Είναι η πόλη μας, είναι το κατεχόμενο χωριό μας. Είναι η έγνοια των παππούδων μας, των πατεράδων και των μανάδων μας, σε πολύ δύσκολες συνθήκες, να αναγιώσουν σωστά παιδιά, χρήσιμα για την κοινωνία. Αυτήν την πατρίδα, έχουμε υποχρέωση να τη βοηθήσουμε. Με χίλιους τρόπους! Είναι η δέσμευση που μας παροτρύνει, να ξαναζωντανέψουμε την αρχοντιά της ψυχής και των συναισθημάτων, των ανθρώπων με τη γνήσια, την αυθεντική ματιά. Για να μπορούμε να κοιτάζουμε, ο ένας τον άλλο στα μάτια».
Η αίθουσα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «Antall 6Q1» αποδείχθηκε μικρή για να φιλοξενήσει τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση. Σε πρώτη προβολή προβλήθηκε το ιστορικό ντοκιμαντέρ με οπτικοακουστικό υλικό και μαρτυρίες από πολλές ποδοσφαιρικές προσωπικότητες, με εμπειρίες και βιώματα, όπως η αιχμαλωσία σε τουρκικές φυλακές καθώς επίσης και αθλητές, η οικογένεια των οποίων ξεκληρίστηκε. Οι πλείστοι παρευρισκόμενοι με δάκρυα στα μάτια χειροκρότησαν θερμά την προσπάθεια του προσφυγικού κόσμου να επιβιώσει και ιδιαίτερα τις 50 ποδοσφαιρικές μορφές του κυπριακού ποδοσφαίρου που βρέθηκαν στις Βρυξέλλες, ειδικά για την εκδήλωση. Το μερτικό των αθλητικών σωματείων της προσφυγιάς, στο αμόνι της θύμησης, και της σφυρηλάτησης της ελπίδας και του πόθου της επιστροφής, ήταν τεράστιο. Κάθε ποδοσφαιρικός σύλλογος είναι και μια εστία φωτιάς με τη φλόγα αναμμένη, και τον φάρο να φωτίζει και να δείχνει πεντακάθαρα τις κατεχόμενες περιοχές μας.
Κατά την προβολή του ντοκιμαντέρ υπήρχαν στιγμές που έπρεπε να κρατάς την αναπνοή σου, από τη συγκίνηση και τη δύναμη της εικόνας και των λέξεων. Καταγράφηκε η έντονη προσπάθεια μετά τον εκτοπισμό, όταν πολλά σωματεία βρέθηκαν στα πρόθυρα διάλυσης και αφανισμού. Κάποια κατάφεραν να επιβιώσουν, κάποια όχι. Για την ανασύνταξη των προσφυγικών ομάδων, προβλήθηκαν τηλεοπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα εκείνης της περιόδου, από τους πρώην προέδρους της Ανόρθωσης, Τάκη Πελεκάνο και Στέλιο Φρεναρίτη, τον πρώην πρόεδρο και γενικό γραμματέα της Νέας Σαλαμίνας Διόφαντο Χρυσοστόμου και Παντελάκη Βασιλείου αντίστοιχα, τον πρόεδρο του Εθνικού Άχνας Κίκη Φιλίππου, τον πρώην πρόεδρο του Διγενή Ανδρέα Διονυσίου, ενώ στη γιγαντοοθόνη προβάλλονταν στιγμιότυπα από το στάδιο ΓΣΕ της Αμμοχώστου το στάδιο ΓΣ Πράξανδρος της Κερύνειας, το στάδιο της Μόρφου, το στάδιο «Γρηγόρης Αυξεντίου» της Λύσης, το στάδιο της Άχνας και αρκετά άλλα. Τις μαρτυρίες τους για τις αντιξοότητες και τα εμπόδια που έπρεπε να υπερβούν κατέθεσαν, οι Ανδρέας Μουσκάλλης, Στέφανος Λυσάνδρου, Κίκης Φιλίππου, Θεοτόκης Χριστοδούλου, Χαρίλαος Χαριλάου, Αντωνάκης Κκαφάς και Φοίβος Βραχίμης.
Η δεύτερη ενότητα του ντοκιμαντέρ, αφορούσε στα θύματα της κυπριακής τραγωδίας, τους αγνοούμενους και τους αιχμάλωτους. Προβλήθηκε η μαρτυρία του Κερυνειώτη ποδοσφαιριστή Νίκου Τσαγγαρίδη, του οποίου τα δύο αδέλφια, οι καλαθοσφαιριστές της ΠΑΕΚ Λούης και Ντίνος Τσαγγαρίδης είναι αγνοούμενοι. Τα βιώματά τους και τις επιπτώσεις από την αιχμαλωσία στις τουρκικές φυλακές μοιράστηκαν ο ποδοσφαιριστής του ΑΠΟΕΛ Τάκης Αντωνίου και ο ποδοσφαιριστής της Ομόνοιας, Νίκος Πατίκκης. Όπως ανέφεραν μετά την επιστροφή τους στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου, το ποδόσφαιρο διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην επανένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο. Μόνο που εκείνες οι οδυνηρές και τραυματικές εμπειρίες χάραξαν ανεξίτηλα τις ψυχές των αιχμαλώτων πολέμου κι οι εφιάλτες επανέρχονται.
Η τρίτη ενότητα του ντοκιμαντέρ κατέγραψε την έντονη προσπάθεια της αναγέννησης. Τις θυσίες και τον κάματο των άγρυπνων φρουρών, να δηλώσουν «παρών», να ορθοποδήσουν και να δημιουργήσουν από την αρχή. Εκείνο το ποδοσφαιρικό «θαύμα» των προσφυγικών ομάδων και του κυπριακού ποδόσφαιρου. Την κατάκτηση του κυπέλλου το 1975 και τις υπόλοιπες λαμπρές επιτυχίες της Ανόρθωσης όταν στην προσφυγιά κατέκτησε συνολικά 7 πρωταθλήματα, 6 κύπελλα και 5 Σούπερ Καπ, ενώ ήταν η πρώτη κυπριακή ομάδα, η οποία προκρίθηκε στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ. Η Νέα Σαλαμίνα κατέκτησε το κύπελλο Κύπρου το 1990, ενώ ο πρόσφυγας από τη Μια Μηλιά Σωτήρης Καϊάφας αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της Ευρώπης. Τονίζεται επίσης ότι ο Εθνικός Άχνας αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο με τίτλο ευρωπαϊκό, όπως ήταν το Ιντερτότο. Γίνεται, επίσης αναφορά στις επιτυχίες όλων των προσφυγικών ομάδων σε όλα τα αθλήματα.
Όλοι οι παλαίμαχοι που βρέθηκαν στο Ευρωκοινοβούλιο τιμήθηκαν με αναμνηστικές πλακέτες, όπως επίσης και ο Κώστας Αττάς, παλιός ποδοσφαριστής της Ανόρθωσης και του ΑΣΙΛ καθώς επίσης και η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Χριστίνα Ράφτη.
Εφόσον η δικαίωση αργεί, ο αγώνας συνεχίζεται… Οι μεγάλοι πρωταγωνιστές της προσπάθειας ανοικοδόμησης του κυπριακού ποδόσφαιρου, μερικοί από τους οποίους βρέθηκαν στις Βρυξέλλες αναζητούν άξιους κληρονόμους για να παραδώσουν τη σκυτάλη. Για να ανανεωθεί η πίστη, η ελπίδα και η αυταπάρνηση μέχρι την άγια ημέρα της λύτρωσης.
