Γερνά η Ευρώπη, γερνά και η Κύπρος. Το 2023 στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα άτομα άνω των 65 ετών αποτελούσαν το 21% του πληθυσμού και στην Κύπρο το αντίστοιχο ποσοστό βρισκόταν στο 18%.
Την ίδια ώρα, μειώνονται τα υγιή χρόνια των ανθρώπων μετά το 65ο έτος της ηλικίας τους, ενώ η πανδημία φαίνεται να ήταν η κύρια αιτία για τις 600.000 περισσότερους θανάτους το 2021 σε σχέση με το 2019.
Μαζί με τον γενικό πληθυσμό όμως, φαίνεται ότι γερνούν και οι γιατροί στην Ευρώπη, με το 35% των γιατρών σε ευρωπαϊκό επίπεδο και το 40% στην Κύπρο να είναι 55 ετών και άνω.
Τα δεδομένα αυτά περιλαμβάνονται στην τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Η Υγεία στην Ευρώπη με μια ματιά», που δόθηκε στη δημοσιότητα προ δεκαημέρου και προκαλούν προβληματισμό με την ΕΕ να κρούει ήδη τον κώδωνα του κινδύνου καλώντας τα κράτη – μέλη να λάβουν τα μέτρα που χρειάζεται προκειμένου να καλύψουν, τις αυξημένες, όπως διαφαίνεται ανάγκες του πληθυσμού τους σε υπηρεσίες υγείας τα επόμενα χρόνια.
«Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στην ΕΕ αυξήθηκε από 16% το 2000, σε 21% το 2023 και προβλέπεται να φτάσει το 29% έως το 2050», αναφέρεται στην έκθεση και προστίθεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό καταγράφηκε στην Ιταλία και την Πορτογαλία όπου έφθασε το 25% του πληθυσμού.
Οι γυναίκες εξακολουθούν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες σε όλες τις χώρες (περιλαμβανομένης και της Κύπρου), ωστόσο, όπως διαπιστώνεται οι άνδρες ζουν περισσότερα υγιή χρόνια ενώ είναι οικονομικά πιο ικανοί να αντιμετωπίσουν τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
«Οι ηλικιωμένες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να έχουν χρόνιες παθήσεις όπως αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, κατάθλιψη και άνοια και επίσης είναι πιο πιθανό να έχουν πολλαπλά προβλήματα υγείας. Μία από τις συνέπειες αυτών των θεμάτων υγείας είναι ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το ντύσιμο, το περπάτημα ή το μπάνιο. Ταυτόχρονα, έχουν λιγότερους οικονομικούς πόρους για να πληρώσουν για την υγεία ή τη μακροχρόνια περίθαλψη».
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, σύμφωνα με τα τελευταία καταγεγραμμένα στοιχεία, Ποσοστό γύρω στο 85% των ανθρώπων άνω των 65 ετών αντιμετωπίζει ένα τουλάχιστον χρόνιο πρόβλημα, ενώ συνολικά άνδρες και γυναίκες ζουν κατά μέσο όρο 65,7 υγιή χρόνια. Μετά την ηλικία αυτή, το 58% αναφέρει ότι αντιμετωπίζει περιορισμούς στις δραστηριότητες του, ενώ το 40% δηλώνει ότι αντιμετωπίζει τουλάχιστον δύο χρόνιες ασθένειες.
Σε ό,τι αφορά τα περιστατικά αλτσχάιμερ στην Ευρώπη, υπολογίζεται ότι το 9% των ατόμων άνω των 65 ετών παρουσιάζουν αλτσχάιμερ ή άλλη μορφή άνοιας με την Κύπρο να καταγράφει ποσοστό 8%.
Η πανδημία φαίνεται, επίσης, ότι επηρέασε αρκετά τόσο το προσδόκιμο ζωής στην Ευρώπη όσο και τη υγιή ζωή των ατόμων άνω των 65 ετών.
Σύμφωνα με την έκθεση, «η πανδημία Covid-19 οδήγησε σε άνευ προηγουμένου μείωση του προσδόκιμου ζωής στις περισσότερες χώρες της ΕΕ το 2020 και το 2021. Το προσδόκιμο άρχισε να ανακάμπτει σε πολλές χώρες το 2022 και βελτιώθηκε περαιτέρω το 2023. Σε σύγκριση με το επίπεδο προ πανδημίας, το προσδόκιμο ζωής το 2023 ήταν υψηλότερο από το 2019 σε 18 χώρες της ΕΕ (μεταξύ αυτών και η Κύπρος), στο ίδιο επίπεδο σε δύο χώρες, και χαμηλότερο σε έξι χώρες (Αυστρία, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Ελλάδα και Ολλανδία).
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση «οι περισσότεροι υπερβολικοί θάνατοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν μεταξύ των ηλικιωμένων, καθώς τα άτομα ηλικίας, άνω των 65, αντιπροσώπευαν πάνω από το 85% του συνόλου των θανάτων»
Θάνατοι από Covid-19 στην ΕΕ το 2020 και το 2021. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια σημαντική, αλλά παροδική, μείωση του προσδόκιμου ζωής στην ηλικία των 65 ετών. «Το 2021, σχεδόν 5,3 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Δηλαδή καταγράφηκαν πάνω από 100.000 περισσότεροι θάνατοι από το 2020 και πάνω από 600.000 περισσότεροι θάνατοι από το 2019, κυρίως λόγω της πανδημίας Covid-19». Οι ασθένειες του κυκλοφορικού συστήματος και ο καρκίνος παρέμειναν οι δύο κύριες αιτίες θνησιμότητας στην ΕΕ αλλά και στην Κύπρο. Τρίτη αιτία θανάτου στην Κύπρο ήταν ο Covid-19 και τέταρτη παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος.
Γερασμένοι επαγγελματίες Υγείας – Το 40% των γιατρών είναι άνω των 55 ετών
Στην έκθεσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλύει λεπτομερώς τα ζητήματα που αφορούν, τόσο στην έλλειψη επαγγελματιών Υγείας όσο και στην ηλικία των επαγγελματιών στα κράτη – μέλη. Όπως διαπιστώνεται, το 35% των γιατρών σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι άνω των 55 ετών, ενώ στην Κύπρο τόσο σε ό,τι αφορά τους γιατρούς όσο και σε ό,τι αφορά τους νοσηλευτές το ποσοστό των επαγγελματιών άνω των 55ετών φθάνει το 40% (όπως και σε αρκετά άλλα κράτη).
«Η γήρανση του εργατικού δυναμικού των γιατρών αποτελεί αυξανόμενη ανησυχία σε πολλές χώρες της ΕΕ. Το 40% των γιατρών στις μισές σχεδόν χώρες της ΕΕ ήταν άνω των 55 ετών το 2022, εγείροντας ανησυχίες για ένα πιθανό μεγάλο κύμα συνταξιοδοτήσεων τα επόμενα χρόνια».
Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, προστίθεται στην έκθεση, «σε αρκετά κράτη παρατηρείται η τάση/ προτροπή προς τους γιατρούς να εργάζονται και μετά το πέρας του έτους κανονικής συνταξιοδότησης τους». Για παράδειγμα, «η Ιταλία έχει εφαρμόσει μέτρα για τη διατήρηση των ηλικιωμένων γιατρών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο σύστημα, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την εκπαίδευση νέων γιατρών τα τελευταία χρόνια». Σύμφωνα με την Έρευνα Χαρακτηριστικών των Συστημάτων Υγείας του 2023, του ΟΟΣΑ, έξι χώρες της ΕΕ: Τσεχία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Λετονία, Πορτογαλία και Ισπανία, ανέφεραν ότι μέρος των στρατηγικών τους για τη διατήρηση ή την αύξηση της προσφοράς γιατρών είναι η παράταση της επαγγελματικής τους ζωής.
Σε ό,τι αφορά την αναλογία των γιατρών ανά 1.000 κατοίκους η Κύπρος φαίνεται ότι βρίσκεται σε πολύ καλά επίπεδα αυτή τη στιγμή με 5,4 γιατρούς ανά 1000 με το μέσο όρο της ΕΕ να είναι στο 4,2/1000.
Ως χώρα όμως καταγράφουμε μεγάλο αριθμό ειδικών γιατρών σε σύγκριση με τον αριθμό των Γενικών Γιατρών (General Physicians που μεταφράζεται στην Κύπρο ως προσωπικοί γιατροί). Συγκεκριμένα το 73% των γιατρών μας εργάζονται ως ειδικοί γιατροί και μόνο το 27% ως προσωπικοί γιατροί.
Σε ό,τι αφορά τον αριθμό νοσηλευτών, η Κύπρος παρουσιάζει μια από τις χαμηλότερες αναλογίες στην ΕΕ με 6 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους. Στην ίδια κατηγορία με την Κύπρο βρίσκονται οι Ελλάδα (τελευταία θέση), Πολωνία, Βουλγαρία και Λετονία. Ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι οι 8 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους.
