Στη διαπίστωση ότι τα παιδιά εγκλωβισμένων επηρεάζονται δυσμενώς και αρνητικά όσον αφορά στην ισότιμη πρόσβασή τους στην απασχόληση στο δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καταλήγει η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Μαρία Στυλιανού Λοττίδη καταλήγει σε αυτό το συμπέρασμα και σε συγκεκριμένες εισηγήσεις που έχουν στόχο την άρση αυτών των διακρίσεων, έπειτα από εξέταση σχετικών παραπόνων.

Συγκεκριμένα, σε ένα παράπονο που έχει δεχθεί από παιδί εγκλωβισμένων αναφέρεται ότι πτυχιούχος του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, με δευτερεύον πτυχίο στις Πολιτικές Επιστήμες, σημειώνει ότι λόγω των μαθησιακών δυσκολιών και ελλείψεων, που επέφερε η φοίτηση στα κατεχόμενα, τα παιδιά εγκλωβισμένων δεν είναι σε θέση να είναι το ίδιο ανταγωνιστικά σε σύγκριση με τους υπόλοιπους υποψηφίους, οι οποίοι μεγάλωσαν και εκπαιδεύτηκαν εξ’ ολοκλήρου στις ελεύθερες περιοχές, υπό ευνοϊκότερες συνθήκες. Όπως αναφέρει ο ίδιος στο πλαίσιο διεκδίκησης από πλευράς του, θέσης νομικού συμβούλου στην ΑΗΚ, εξασφάλισε την 13η θέση, χάνοντας πολλούς βαθμούς στα Ελληνικά και στα Αγγλικά, τα οποία, όπως ισχυρίζεται, δεν είχε την ευκαιρία να μάθει τόσο καλά στο σχολείο, όπου φοίτησε.

Σε δεύτερη αναφορά που έφτασε στην Επίτροπο, παραπονούμενη η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο, όπως ισχυρίζεται, παρά τις δυσκολίες διαβίωσής της που είχαν αντίκτυπο και σε μαθησιακό επίπεδο, εισήχθη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών, από το οποίο αποφοίτησε. Σύμφωνα με την ίδια, παρακάθισε στις Αστυνομικές Εξετάσεις, που διεξήχθησαν στις 8 Απριλίου 2023, στο πλαίσιο των οποίων πέρασε επιτυχώς στα τρία από τα τέσσερα μαθήματα, αποτυγχάνοντας στα Αγγλικά. Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Επιτρόπου, η παραπονούμενη σημειώνει ότι στο Ριζοκάρπασο, δεν είχαν πάντοτε καθηγητές για όλα τα μαθήματα, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα σχολεία της Κύπρου, αφού οι κατοχικές δυνάμεις εμπόδιζαν με ποικίλους τρόπους την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου. Ως εκ τούτου, η παραπονούμενη θεωρεί άδικο το να αξιολογείται στην ίδια βάση με τους υπόλοιπους υποψηφίους, μιας και η ίδια δεν είχε τις ίδιες ευκαιρίες, σε σύγκριση με τους υποψήφιους που μεγάλωσαν και φοίτησαν εξολοκλήρου στις ελεύθερες περιοχές.

Το Γραφείο της Επιτρόπου διερεύνησε το θέμα αυτό ζητώντας τις απόψεις όλων των αρμόδιων υπουργείων και Υπηρεσιών και διαφάνηκε πως υπάρχει η βούληση και γίνονται προσπάθειες από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας για διασφάλιση του δικαιώματος των εγκλωβισμένων παιδιών στην εκπαίδευση. Ωστόσο, διαπιστώνεται ότι επηρεάζονται δυσμενώς ή/και αρνητικά οι δυνατότητες ισότιμης πρόσβασής τους για διεκδίκηση θέσεων στο δημόσιο ή/και ευρύτερο δημόσιο τομέα.

«Αναντίλεκτα, το δικαίωμα στην εκπαίδευση και το δικαίωμα στην απασχόληση είναι στενά συνυφασμένα μεταξύ τους, αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα», σημειώνει στην έκθεσή της η κ. Στυλιανού Λοττίδη, η οποία προσθέτει πως «δεδομένου ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση παραβιάζεται στην περίπτωση των εγκλωβισμένων παιδιών, εξαιτίας των προβλημάτων που δημιουργεί το κατοχικό καθεστώς, παραβιάζεται, συνεπακόλουθα και το δικαίωμα τους στην απασχόληση, και δη, στην ελεύθερη επιλογή επαγγέλματος. Προκύπτει, λοιπόν, πως χρειάζεται να αρθούν όχι μόνο τα εμπόδια που δημιούργησε το κατοχικό καθεστώς στα παιδιά εγκλωβισμένων στον τομέα της εκπαίδευσης, στο πλαίσιο της εισαγωγής και φοίτησής τους στο πανεπιστήμιο, αλλά θα πρέπει να αρθούν τα εμπόδια και στο αλληλένδετο στάδιο της πρόσβασής τους στον τομέα της απασχόλησης και συγκεκριμένα στην περίπτωση διεκδίκησης θέσεων, στο δημόσιο ή/και ευρύτερο δημόσιο τομέα, δεδομένου ότι απαιτείται επιτυχία, πρωτίστως, σε γραπτές εξετάσεις».

Μέσα στις εισηγήσεις της η Επίτροπος περιλαμβάνει και την εξέταση της δυνατότητας παροχής σε τέκνα εγκλωβισμένων διαφοροποιημένου/ απλοποιημένου γραπτού δοκιμίου ίδιου επιπέδου στα μαθήματα των Ελληνικών και Αγγλικών, στο πλαίσιο των γραπτών εξετάσεων που διενεργούνται για διεκδίκηση θέσεων εισδοχής στο δημόσιο ή/και ευρύτερο δημόσιο τομέα, και πιο συγκεκριμένα, στις περιπτώσεις εκείνες, όπου απαιτείται η επιτυχία σε Ειδικό Θέμα, το οποίο περιλαμβάνει ως αντικείμενο εξέτασης τη γνώση της Ελληνικής ή/και Αγγλικής γλώσσας, ώστε να εφαρμόζεται η αρχή της ισότητας, η οποία επιβάλλει τη διαφορετική αντιμετώπιση ανόμοιων περιπτώσεων.

Σκοπός της παροχής διαφοροποιημένου/ απλοποιημένου γραπτού δοκιμίου στα μαθήματα των Ελληνικών και Αγγλικών, για τα τέκνα εγκλωβισμένων, είναι η διασφάλιση της ίσης πρόσβασης τους για διεκδίκηση θέσης, σε ισότιμη βάση με τους υποψηφίους που φοίτησαν υπό τις ευνοϊκότερες συνθήκες στις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε σύγκριση με αυτές των κατεχόμενων εδαφών της, αναφέρεται στη σχετική έκθεση.