Οι πρόσφατες πλημμύρες στη Βαλένθια της Ισπανίας, με εκατοντάδες ανθρώπους νεκρούς και ανυπολόγιστες ζημιές, έχουν αυξήσει την ανησυχία ανάμεσα στην κοινωνία για τα αποτελέσματα μιας παρόμοιας θεομηνίας, που πιθανόν να πλήξει την Κύπρο. Τις τελευταίες ημέρες με τις βροχοπτώσεις και τις καταιγίδες παρατηρούνται πλημμυρισμένοι δρόμοι εντός κατοικημένων περιοχών, δρόμοι να γίνονται απροσπέλαστοι εξαιτίας κατολισθήσεων λόγω της πτώσης μεγάλων όγκων από πέτρες και χώμα καθώς και ξύλων. Δυστυχώς, η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που αυτή προκαλεί αυξάνουν την ανησυχία και πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο να ζήσουμε και εδώ παρόμοιες καταστροφές.
Μιλώντας στον «Φ» ο υδρολόγος στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) Κώστας Αριστείδου ανέφερε ότι υπάρχει ο κίνδυνος να ζήσουμε φαινόμενα «τύπου» Βαλένθια και στην Κύπρο. Όπως εξήγησε έχουν αναγνωριστεί 38 επικίνδυνες περιοχές στην Κύπρο που θεωρούνται ως υψηλού κινδύνου, οι 37 εκ των οποίων έχουν αναγνωριστεί ως χείμαρροι που καταλήγουν μέσα σε αστικές περιοχές. Σε περίπτωση αιφνίδιας πλημμύρας ανέφερε μπορούμε να ζήσουμε τέτοιου είδους φαινόμενα όπως στη Βαλένθια, από τη στιγμή που ο ποταμός μπορεί να μεταφέρει μεγάλες ποσότητες νερού. «Υπάρχει ο κίνδυνος. Στη Βαλένθια είναι πολύ πιο μεγάλοι οι ποταμοί σε σχέση με την Κύπρο. Πιο μικροί ποταμοί που μπορούν να δώσουν παρόμοιου τύπου φαινόμενα σε μικρότερη κλίμακα. Στο παρελθόν είχαμε και θανάτους και αυτοκίνητα τα οποία παρασύρθηκαν», ανάφερε ο κ. Αριστείδου.
Όπως εξήγησε οι πλημμύρες είναι ξαφνικές, κατεβαίνει απότομα το νερό και δεν μπορεί να προειδοποιηθεί έγκαιρα ο κόσμος. Σημείωσε ότι είναι σημαντικό την ώρα της πλημμύρας να μην τρέχουν να σώσουν τις περιουσίες τους όπως συνέβη στην Ισπανία που εγκλωβιστήκαν στα υπόγεια στην προσπάθεια να σώσουν τα οχήματά τους.
Από πλευράς του ο διευθυντής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Νίκος Λογγίνος ανέφερε ότι οι υπηρεσίες προετοιμάζονται να είναι έτοιμες όταν συμβούν ανάλογα περιστατικά. Εξήγησε ωστόσο ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει, όχι γιατί δεν μπορεί, αλλά δεν υπάρχει πρόβλεψη για να αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Για παράδειγμα είπε αν οι σχάρες μπορούν να τραβήξουν 20 χιλιοστά νερού και βρέξει 100 χιλιοστά, αναπόφευκτα τα υπόλοιπα 80 ενδεχομένως να δημιουργήσουν πλημμύρες.
Σύμφωνα με το ΤΑΥ η διακοπή της συνέχειας της κοίτης των ποταμών και των υδατορεμάτων αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες πλημμυρικών προβλημάτων στην Κύπρο και συμβαίνει κυρίως λόγω της ανάπτυξης των περιοχών πάνω στην πορεία των ροών. Οι κοίτες ισοπεδώνονται και καλλιεργούνται, σε άλλες περιπτώσεις γίνεται κάλυψη της κοίτης για την εξυπηρέτηση αστικών χρήσεων, ακόμα και με την κατασκευή προστατευτικών τοίχων, καταργώντας ουσιαστικά την παρόχθια ζώνη. Ωστόσο, σε περιπτώσεις ακραίων βροχοπτώσεων η πλημμυρική ροή διέρχεται από το χαμηλότερο υψομετρικά σημείο που είναι η θέση της παλιάς κοίτης του ποταμού και δημιουργούνται πλημμυρικά προβλήματα.
Τα δεδομένα δεν αφήνουν και πολύ αισιόδοξα μηνύματα. Παρεμβάσεις σε έργα συγκράτησης του νερού, κοίτες υδατορεμάτων και παράκτιες περιοχές, κατασκευές μέσα στις ίδιες τις κοίτες των ποταμών, ανεπάρκεια αντιπλημμυρικών έργων, δρόμοι, πεζοδρόμια, σπίτια και ολόκληρες γειτονιές με περιορισμένες ή και καθόλου δυνατότητες εκτροπής του νερού σε κατάλληλες υποδομές, φραγμένα φρεάτια και αυλάκια, είναι μόνο μερικά από τα «κακώς έχοντα» που μπορεί να οδηγήσουν στην καταστροφή.
Οι εκτιμήσεις γίνονται ακόμα πιο δυσοίωνες, όταν διαπιστώσει κανείς τη μη ικανοποιητική προετοιμασία των κρατικών, δημοτικών και κοινοτικών υπηρεσιών, τη μειωμένη δυνατότητα εφαρμογής ενός ενιαίου στρατηγικού σχεδιασμού για πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση των πλημμυρών, την κατασκευή κτηρίων, δρόμων, πεζοδρομίων και άλλων υποδομών που δεν πληρούν όλες τις προδιαγραφές ασφαλείας και την αδιαφορία των ίδιων των πολιτών για τις πιθανές καταστροφικές συνέπειες του φαινομένου αυτού. Μάλιστα, σύμφωνα με όσα εκτιμούν οι επιστήμονες, οι πλημμύρες θα έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης τα επόμενα χρόνια λόγω των αφύσικων επιδράσεων που ήδη έχει η κλιματική αλλαγή σε όλα τα καιρικά φαινόμενα, παγκοσμίως. Πόσω μάλλον εδώ στην Κύπρο, η οποία, κατά γενική ομολογία, αποτελεί «hotspot» κλιματικής αλλαγής.
Μέτρα αντιμετώπισης των πλημμυρών – Πώς θα αποφύγουμε τον όλεθρο
Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων έχει επικαιροποιήσει με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις πλημμύρες, το πρόγραμμα μέτρων διαχείρισης του κινδύνου πλημμύρας. Το πρόγραμμα του ΤΑΥ για διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας περιλαμβάνει μέτρα πρόληψης, προστασίας, ετοιμότητας και αποκατάστασης. Τα κυριότερα από τα μέτρα αυτά είναι:
● Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κοινού
● Έγκαιρη προειδοποίηση – Αναβάθμιση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης ή πρόγνωσης πλημμυρών
● Αντιπλημμυρικά έργα
● Έλεγχος παλαιών και νέων υποδομών – Πράσινες υποδομές
● Φυσική ανάσχεση υδάτων
● Ρύθμιση και έλεγχος του ποσοστού σφράγισης του εδάφους σε αναπτύξεις και οδικά έργα
● Ελεγχόμενος πλημμυρισμός επιλεγμένων περιοχών
● Αποκατάσταση κοίτης ποταμών και παρόχθιων ζωνών
● Αποκατάσταση και συντήρηση υφιστάμενων υποδομών
● Διαχείριση και έλεγχος παράνομων επιχωματώσεων και απορρίψεων άχρηστων αντικειμένων εντός των ποταμών
● Ανταπόκριση και αποκατάσταση πληγέντων περιοχών
● Αειφόρος διαχείριση όμβριων υδάτων
Πρόληψη συστήνει η Πυροσβεστική Υπηρεσία – Τι να κάνουν πολίτες και τοπικές Αρχές
Ο Αρχιπύραρχος Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Νίκος Λογγίνος, ανέφερε ότι η αλλαγή των καιρικών συνθηκών ένεκα της κλιματικής κρίσης είναι δεδομένη και όλοι ζούμε τις συνέπειες της καθημερινά. Υπογράμμισε την αυξημένη ετοιμότητα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στην αντιμετώπιση ενδεχόμενων πλημμυρών. Υπογράμμισε την αυξημένη ετοιμότητα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στην αντιμετώπιση ενδεχόμενων πλημμυρών. Το πιο σημαντικό σημείωσε είναι η πρόληψη. Απευθυνόμενος στους πολίτες ανέφερε ότι πρέπει να βεβαιωθούν ότι τα φρεάτια έξω από το σπίτι τους δεν είναι φραγμένα, αλλά και ότι οι υδρορροές των σπιτιών λειτουργούν κανονικά. Σε περίπτωση που τα σπίτια τους γειτνιάζουν με ανοικτό οικόπεδό κάτω από το ύψος του δρόμου, οι πολίτες καλούνται να κλείσουν οποιαδήποτε ανοίγματα που πιθανόν να βρίσκονται στην περίφραξη των χώρων τους. Περαιτέρω, όταν παρατηρούνται ακραία καιρικά φαινόμενα, οι πολίτες πρέπει να περιορίσουν την άσκοπη μετακίνησή τους και να ακολουθούν τις οδηγίες και συμβουλές των αρμόδιων Αρχών.
ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΙ Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας
Χάρτης Επικινδυνότητας Πλημμύρας με υψηλή πιθανότητα (1 στα 20)
Χάρτης Επικινδυνότητας Πλημμύρας με μέση πιθανότητα (1 στα 100)
Χάρτης Επικινδυνότητας Πλημμύρας με χαμηλή πιθανότητα (1 στα 500)
Χάρτης Επικινδυνότητας Πλημμύρας για το 2080 (κλιματικής αλλαγής)
