Από το 2030 όλα τα νέα κτήρια πρέπει να είναι κτίρια μηδενικών εκπομπών, ενώ τα νέα δημόσια κτήρια πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών από το 2028. Ένας φιλόδοξος στόχος που τίθεται ο οποίος εμπεριέχει υψηλό ρίσκο απόκλισης της υλοποίησης του. Για να γίνει εφικτό κάτι τέτοιο απαιτείται η αύξηση των ετήσιων ενεργειακών αναβαθμίσεων κτηρίων από 1000 που γίνονται τώρα σε 3.000 το 2030.
Σημειώνεται ότι τα κτήρια ευθύνονται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας και το 36% των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια στην ΕΕ. Η ΕΕ εργάζεται για την αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων, ώστε τα κτήρια στην ΕΕ να γίνουν ενεργειακά αποδοτικότερα έως το 2030 και μετά.
Οι κύριοι στόχοι των νέων κανόνων είναι όλα τα νέα κτήρια να έχουν μηδενικές εκπομπές έως το 2030, όπως επίσης και τα υφιστάμενα κτήρια να μετατραπούν σε κτήρια μηδενικών εκπομπών έως το 2050.
Πρωτοβουλία για την επίτευξη των στόχων ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων αναλαμβάνει το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. Σημειώνεται ότι η αναθεώρηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων αποτελεί μέρος της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55% (δέσμη «Fit for 55») και χαράζει το όραμα για την επίτευξη κτιριακού δυναμικού μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Τα κυριότερα μέτρα που θα θεσπίσει η Οδηγία είναι τα ακόλουθα:
1) Δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Ανακαινίσεων όπου θα γίνεται επισκόπηση του κτηριακού αποθέματος, των εφαρμοζόμενων και προγραμματισμένων πολιτικών και μέτρων και με θα περιλαμβάνει χάρτη πορείας μέχρι το 2050 με σκοπό τη συμμόρφωση μας με τις απαιτήσεις για κλιματική και ενεργειακή ουδετερότητα.
2) Αναγνώριση του κτηριακού αποθέματος με τις χειρότερες ενεργειακές επιδόσεις ώστε να εφαρμοστούν μέτρα για προοδευτική ανακαίνιση του σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Ανακαινίσεων.
3) Από το 2030 όλα τα νέα κτήρια πρέπει να είναι κτίρια μηδενικών εκπομπών, ενώ τα νέα δημόσια κτήρια πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών ήδη από το 2028.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην υλοποίηση για την περίπτωση των ανακαινίσεων είναι η ανεπάρκεια σε τεχνικό προσωπικό, η έλλειψη χρηματοδότησης σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα και ΜΜΕ και η δυσκολία λήψης αποφάσεων σε ενοικιαζόμενα κτήρια και κτήρια πολυιδιοκτησίας.
Σημειώνεται ότι πολλά από τα μέτρα που καταγράφονται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), και ειδικότερα στην Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανακαίνισης Κτηριών, έχουν ως στόχο την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτηριακού τομέα. Ωστόσο, για την επίτευξη των νέων πιο φιλόδοξων μέτρων που θα θέσει η αναδιατύπωση της Οδηγίας θα χρειαστεί η αναθεώρηση ρυθμιστικών μέτρων, πολιτικών και κινήτρων.
Έχουν αναγνωριστεί σημαντικά μετρά στον τομέα της ανακαίνισης (στην οποία επικεντρώνεται η Οδηγία) από τεχνική βοήθεια που έγινε για λογαριασμό του ΥΕΕΒ το 2023.
Αυτά αφορούν:
1. Δημιουργία βάσης δεδομένων με τα κύρια χαρακτηριστικά κάθε κτηρίου που χρησιμοποιήθηκαν για την έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης. Αυτό θα βελτιώσει τη διαφάνεια και θα παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για πιθανούς αγοραστές, ενοικιαστές και κτηματομεσίτες.
2. Η αξιολόγηση των προγραμμάτων οικονομικής στήριξης που έχουν εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια έχει καθυστερήσει. Πρέπει να πραγματοποιηθεί το συντομότερο, για να κατανοήσουμε το είδος των ιδιοκτητών νοικοκυριών που επωφελήθηκαν (και την κατηγορία εισοδήματός τους) και το χρονοδιάγραμμα κατά το οποίο ζητείται επιχορήγηση ανακαίνισης.
3. Εξέταση ενδεχόμενου επανασχεδιασμού των προγραμμάτων οικονομικής στήριξης για ανακαινίσεις κτηρίων, επίσης με βάση την αξιολόγηση που αναφέρεται παραπάνω, προκειμένου να βελτιωθεί η στόχευση των κατάλληλων κτηρίων (π.χ. πολυκατοικίες) και να ενθαρρυνθούν οι ενεργειακές ανακαινίσεις αντί να επιτρέπεται απλή εγκατάσταση Φ/Β που δεν βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση ενός κτηρίου.
4. Οι επικοινωνιακές εκστρατείες για ανακαινίσεις κτηρίων στον τομέα των κατοικιών και των υπηρεσιών πρέπει επίσης να επανεξεταστούν, με βάση τα πορίσματα των αναλύσεων συμπεριφοράς.
5. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εξετάσουν τα μη χρηματικά κίνητρα για ενεργειακές ανακαινίσεις, προκειμένου να καταστούν ευκολότερες και λιγότερο επιβαρυντικές για τους ιδιοκτήτες κτηρίων. Αυτά μπορεί επίσης να προκύψουν από αναλύσεις συμπεριφοράς.
6. Τα ευάλωτα νοικοκυριά χρειάζονται εξατομικευμένα και καλύτερα στοχευμένα προγράμματα ανακαίνισης κτηρίων, σύμφωνα με τις συστάσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Ειδική ανάλυση σχετικά με τις πρόσθετες ανακαινίσεις
Ειδικά για ενεργειακές ανακαινίσεις σε κτήρια, διενεργήθηκε ειδική ανάλυση σχετικά με τις πρόσθετες ανακαινίσεις κτηρίων που είναι απαραίτητες για να καταστεί δυνατή η εξοικονόμηση ενέργειας. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα που έχει συλλέξει το Υπουργείο Ενέργειας σχετικά με:
– Τον αριθμό των εργασιών ανακαίνισης που έχουν χορηγηθεί μέχρι τώρα.
– Την εκτιμώμενη τελική εξοικονόμηση ενέργειας ανά ανακαίνιση.
– Την ένταση ενίσχυσης ανά κατηγορία ανακαίνισης, δηλαδή το ποσοστό της συνολικής επένδυσης που καλύπτεται από τη δημόσια επιχορήγηση ανάλογα εάν πρόκειται για πλήρεις ή μερικές ανακαινίσεις, ενισχύσεις σε “κανονικά” ή ευάλωτα νοικοκυριά κλπ.
Στη συνέχεια έγινε εκτίμηση του ύψους των ανακαινίσεων που πρέπει να υποστηριχθούν οικονομικά έως το 2030. Διαπιστώθηκε ότι θα πρέπει να διατεθούν πρόσθετοι δημόσιοι πόροι έως €100 εκατομμύρια μέχρι το 2030 για ανακαινίσεις ιδιωτικών κατοικιών, καθώς και κτηρίων στον δημόσιο τομέα και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οι συνολικές επενδύσεις που θα κινητοποιηθούν μπορούν να ξεπεράσουν τα €200 εκατομμύρια. Τέτοια μέτρα, με τη μορφή τόσο άμεσων δημόσιων επενδύσεων όσο και προγραμμάτων στήριξης στον ιδιωτικό τομέα, θα περιλαμβάνουν επίσης την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πλαισίων – αλλά το κύριο μέρος αυτών των κεφαλαίων θα πρέπει να διατεθεί σε δράσεις ενεργειακής απόδοσης.
Τα κεφάλαια αυτά αντιστοιχούν σε περίπου 3000 ανακαινίσεις κτηρίων ετησίως – σε ιδιωτικές κατοικίες, επιχειρήσεις, δημόσιο τομέα και ευάλωτα νοικοκυριά – για κάθε έτος μέχρι το 2030. Αυτό απαιτεί ισχυρή επιτάχυνση των σημερινών ρυθμών ανακαίνισης κτιρίων από τα 1000 που γίνονται σήμερα.
