Το τελευταίο αμμοθινικό οικοσύστημα στον Κόλπο της Λεμεσού, το οποίο βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας και εμπίπτει στα διοικητικά όρια της κοινότητας Πύργος, ισοπεδώθηκε και καταστράφηκε πριν από μία εβδομάδα, στα πλαίσια παράνομων εργασιών και αυθαίρετων επεμβάσεων για τουριστική αξιοποίηση της παραλίας.
Οι αμμοθίνες εκριζώθηκαν με τη χρήση εκσκαφέα, γεγονός το οποίο προκάλεσε την παρέμβαση του Τμήματος Περιβάλλοντος, κατόπιν υποβολής σχετικής καταγγελίας από το Κυπριακό Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος Terra Cypria, στις 28/10/2024.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος επισκέφθηκε την περιοχή, επιβεβαίωσε την καταγγελία και απέστειλε επιστολή στον έπαρχο Λεμεσού και στον γενικό διευθυντή του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) Λεμεσού, ενημερώνοντας για την καταστροφή του σπάνιου, απειλούμενου και αυστηρά προστατευόμενου αμμοθινικού οικοσυστήματος και ζητώντας τον άμεσο τερματισμό των εργασιών και την επαναφορά στην πρότερα κατάσταση.
Ουσιαστικά, το Τμήμα Περιβάλλοντος, κρίνει αναγκαίο λόγω αρμοδιότητας και σύμφωνα με τις πρόνοιες του περί της Προστασίας της Παραλίας Νόμου, όπως η Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού και ο ΕΟΑ Λεμεσού προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες για τερματισμό των επεμβάσεων στην παραλία, διασφάλιση της προστασίας της εν λόγω περιοχής από οποιεσδήποτε επεμβάσεις και επιβολή στους παρανομούντες της υποχρέωσης για άμεση αποκατάσταση του χώρου εντός της Ζώνης Προστασίας Παραλίας, στην πρότερα μορφή του.
Σημειώνεται ότι σε μία πολύ μικρή έκταση χαλίτικης γης, μήκους περίπου 500-600 μέτρων και πλάτους περίπου 100 μέτρων, η οποία εμπίπτει εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας και Πολεοδομικής Ζώνης Προστασίας Δα3, στην τοποθεσία «Αόρατοι», στον Πύργο Λεμεσού, έχει καταγραφεί ένα από τα τελευταία αμμοθινικά οικοσυστήματα στον Κόλπο Λεμεσού.
Για την ακρίβεια, πρόκειται για το εναπομείναν αμμοθινικό οικοσύστημα στην περιοχή της επαρχίας Λεμεσού που βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία έχει μήκος περίπου 25 χιλιομέτρων και εκτείνεται από το Governor’s Beach στο Πεντάκωμο μέχρι το Lady’s Mile στο Ακρωτήρι.
Σε μία τόσο μικρή έκταση παραλιακής χαλίτικης γης, το 2021 εντοπίστηκαν 5 σημαντικοί και προστατευόμενοι αμμοθινικοί τύποι φυσικών οικοτόπων, που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας της ΕΕ για τους Οικοτόπους (2110 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες, 2190 Υγρές κοιλότητες μεταξύ των θινών, 2230 Θίνες με λειμώνες με Malcolmietalia, 2240 Θίνες με λειμώνες με Brachypodietalia και μονοετή φυτά, 2260 Θίνες με βλάστηση σκληρόφυλλων θάμνων).
Επιπρόσθετα, καταγράφηκαν συνολικά 59 είδη άγριας χλωρίδας, εκ των οποίων 4 αμμόφιλα είδη που περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου (Ifloga spicata, Neurada procumbens, Pancratium maritimum, Triplachne nitens).
Το τμήμα του τεμαχίου κρατικής γης, το οποίο εμπίπτει εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας και Πολεοδομικής Ζώνης Προστασίας Δα3, στο οποίο απαντώνται οι 5 σημαντικοί και προστατευόμενοι αμμοθινικοί τύποι φυσικών οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας της ΕΕ για τους Οικοτόπους, καθώς και τα 4 αμμόφιλα, σπάνια και απειλούμενα είδη φυτών που περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου, προτάθηκε από το Τμήμα Δασών και εγκρίθηκε από το Δασικό Συμβουλευτικό Σώμα, σε σχετική συνεδρία που έγινε στις 7/4/2023, να κηρυχθεί σε Κρατικό Δάσος και Φυσικό Μίκρο-Απόθεμα, με βάση τις πρόνοιες του περί Δασών Νόμου.
Ωστόσο, το Τμήμα Δασών δεν προχώρησε στην ετοιμασία και προώθηση σχετικής πρότασης προς το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, για κατάθεση και ψήφιση από το Υπουργικό Συμβούλιο, από τον Απρίλιο 2023 μέχρι σήμερα.
Επομένως, την αρμοδιότητα πλέον έχει αποκλειστικά η Περιβαλλοντική Αρχή, η οποία θα πρέπει να διασφαλίσει την προστασία και αποκατάσταση μίας τόσο μικρής παραλίας, με μία τόσο μεγάλη οικολογική αξία.
Ειδικότερα, η Περιβαλλοντική Αρχή καλείται να θέσει σε άμεση εφαρμογή συγκεκριμένο όρο που τέθηκε στη Γνωμοδότηση για την κατασκευή και λειτουργία μικτής τουριστικής ανάπτυξης, η οποία περιλαμβάνει ξενοδοχείο 300 δωματίων και 40 οικιστικές μονάδες στον Πύργο Λεμεσού, σύμφωνα με τον οποίο: «Αν με οποιοδήποτε τρόπο διαφανεί ότι τα έργα δεν απέδωσαν σύμφωνα με τα πορίσματα της Μελέτης Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΜΕΕΠ) και της Μελέτης Αποστράγγισης που υποβλήθηκαν στην Περιβαλλοντική Αρχή ή/και ότι επηρεάστηκαν αρνητικά οι παρακείμενες παράλιες περιοχές και τα αμμοθινικά οικοσυστήματα, τότε οι αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες θα μπορούν να ζητήσουν από τον κύριο του έργου όπως προβεί με δικά του έξοδα τόσο στην εκπόνηση των επιπρόσθετων σχετικών μελετών όσο και στην υλοποίηση των αναγκαίων έργων αποκατάστασης, βελτίωσης και αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τις υποδείξεις/ εγκρίσεις των αρμόδιων Αρχών».
Κατάφωρη παραβίαση όρων περιβαλλοντικής έγκρισης
Στη γνωμοδότηση της Περιβαλλοντικής Αρχής περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθοι σχετικοί όροι που έχουν παραβιαστεί:
• Ο κύριος του έργου φέρει ακέραιη την ευθύνη για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, μέτρων και περιορισμών που επιβάλλονται με την γνωμοδότηση.
• Ο κύριος του έργου δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση τήρησης διατάξεων της κείμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ανεξαρτήτως από την ύπαρξη σχετικής ρητής αναφοράς στους περιβαλλοντικούς όρους του έργου.
• Σε περίπτωση που κριθεί αναγκαίο, το Τμήμα Περιβάλλοντος θα μπορεί να επιβάλει νέους περιβαλλοντικούς όρους για την προστασία του περιβάλλοντος, οι οποίοι θα είναι άμεσα εφαρμόσιμοι από τον κύριο του έργου.
• Όλες οι εργασίες ανέγερσης και λειτουργίας του έργου να συμμορφώνονται με τους σχετικούς με την προστασία του περιβάλλοντος νόμους, κανονισμούς και διατάγματα.
• Η προτεινόμενη κατασκευή παραλιακού πεζόδρομου στο νότιο όριο των οικοπέδων της ανάπτυξης που εφάπτεται με το κρατικό παράκτιο τεμάχιο γης, δεν μπορεί να υλοποιηθεί στο πλαίσιο της ανάπτυξης και θα πρέπει να εξεταστεί ως ανεξάρτητο έργο.
• Να διαφυλαχθεί το φυσικό περιβάλλον (ο χώρος σε έκταση 30 μέτρων από τα όρια του κρατικού παραλιακού τεμαχίου μέσα στα ιδιωτικά τεμάχια) ανέπαφο από τις εργασίες που γίνουν/προγραμματιστούν στο μέλλον.
• Με στόχο την προστασία των ειδών του Κόκκινου Βιβλίου της Χλωρίδας της Κύπρου και των αμμοθινικών οικοτόπων μέσα στα ιδιωτικά τεμάχια, εκατέρωθεν (νότια) των κτηρίων του έργου, όπου εντοπίζονται αμμοθίνες και είδη του Κόκκινου Βιβλίου της Χλωρίδας της Κύπρου, απαγορεύεται η φύτευση άλλων ειδών και η μετατροπή τους σε χώρους πρασίνου.
• Απαγορεύεται κάθε επέμβαση η οποιαδήποτε κατασκευή στην παραλία (κρατική χαλίτικη γη) έμπροσθεν της ανάπτυξης, καθώς και οποιαδήποτε παροχή υπηρεσιών (κρεβατιών θαλάσσης και ομπρέλες).
• Τα επιμέρους έργα, που αποτελούν υποδομές πρόσβασης στην παραλία εντός του ιδιωτικού τεμαχίου, να μην κατασκευαστούν.
• Δεν επιτρέπεται τοπιοτέχνηση εκτός των ιδιωτικών τεμαχίων και εντός του νότιου άκρου των ιδιωτικών τεμαχίων, καθώς και η φύτευση γρασιδιού 30 μέτρα βόρεια από τα νοτιότερα όρια των ιδιωτικών τεμαχίων.
• Τα νοτιότερα όρια του τεμαχίου να οριοθετηθούν με φυτοφράκτη από σχοινιές.
• Η πρόσβαση στην παραλία από το νότιο όριο των ιδιωτικών τεμαχίων να ρυθμίζεται μέσω απλών ξύλινων διαδρόμων, οι οποίοι να είναι περιορισμένοι σε αριθμό και σε θέσεις και να μην επηρεάζουν τα αμμοθινικά συστήματα. Οι ξύλινοι διάδρομοι πρόσβασης στην παραλία να είναι ελαφρώς υπερυψωμένοι για να μην επηρεάζουν τις αμμοθίνες. Οποιαδήποτε έργα αφορούν την πρόσβαση στην παραλία να υλοποιηθούν αφού τύχει έγκρισης ο τελικός σχεδιασμός τους από το Τμήμα Περιβάλλοντος.
• Να κατατεθεί σχέδιο τοπιοτέχνησης εντός 3 μηνών από την έκδοση πολεοδομικής άδειας.
• Εντός 3 μηνών από την έκδοση Πολεοδομικής Άδειας, ο αιτητής θα πρέπει να υποβάλει για έγκριση στο Τμήμα Περιβάλλοντος και στο Τμήμα Δασών σχέδιο ενημέρωσης του κοινού για την περιοχή προστασίας, όπου εντοπίζονται σημαντικά είδη του Κόκκινου Βιβλίου της Χλωρίδας της Κύπρου και οικότοποι αμμοθινών.
• Απαγορεύεται η αποθήκευση υλικών εκτός των εργοταξίων. Η αποθήκευση των υλικών κατασκευής και των μηχανημάτων να γίνεται αποκλειστικά εντός των εργοταξιακών χώρων.
• Το εργοτάξιο να περιφραχθεί. Τα μπάζα, τα οικοδομικά υλικά και τα μηχανήματα να τοποθετούνται εντός των περιφραγμένων χώρων.
• Οι εργασίες να περιορίζονται αποκλειστικά εντός του τεμαχίου χωροθέτησης του έργου. Να μην γίνει καμιά επέμβαση στον περιβάλλοντα χώρο.
• Να γίνει κατάλληλη προσωρινή περίφραξη του χώρου εργασιών της κατασκευής. Τα μπάζα, τα οικοδομικά υλικά και τα μηχανήματα που θα προκύψουν ή θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή του έργου, καθώς και οι διάφορες πρώτες ύλες, να τοποθετηθούν σε χώρο εντός των ορίων του τεμαχίου και σε σημεία τα οποία θα δημιουργήσουν τη μικρότερη δυνατή όχληση.
• Ο κύριος του έργου υποχρεούται με την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών να αποκαταστήσει κάθε ζημιά που ενδεχομένως έχει προκληθεί στο περιβάλλον από τις εργασίες κατασκευής και να μεριμνήσει για τη διαμόρφωση και ένταξη του χώρου του έργου στο τοπικό περιβάλλον (αναβάθμιση/ διατήρηση του τοπίου).
• Να μην γίνουν οποιεσδήποτε επεμβάσεις εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας, περιλαμβανομένης και της τοπιοτέχνησης.
• Απαγορεύεται η διακίνηση και η διέλευση μηχανημάτων, αυτοκινήτων ή οιονδήποτε εργασιών εντός της Ζώνης Προστασίας της Παραλίας.
• Ο κύριος του έργου οφείλει να εργοδοτήσει επί μόνιμης βάσης και να ενημερώσει το Τμήμα Περιβάλλοντος καταρτισμένο άτομο, ως περιβαλλοντικό υπεύθυνο, το οποίο θα μεριμνά για την παρακολούθηση εφαρμογής των εν λόγω περιβαλλοντικών όρων, τόσο κατά την φάση κατεδάφισης και κατασκευής όσο και κατά την λειτουργία του έργου.
• Αν με οποιοδήποτε τρόπο διαφανεί ότι τα έργα δεν απέδωσαν σύμφωνα με τα πορίσματα της ΜΕΕΠ και της μελέτης αποστράγγισης που υποβλήθηκαν στην Περιβαλλοντική Αρχή ή/και ότι επηρεάστηκαν αρνητικά οι παρακείμενες παράλιες περιοχές και τα αμμοθινικά οικοσυστήματα, τότε οι αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες θα μπορούν να ζητήσουν από τον κύριο του έργου όπως προβεί με δικά του έξοδα τόσο στην εκπόνηση των επιπρόσθετων σχετικών μελετών όσο και στην υλοποίηση των αναγκαίων έργων αποκατάστασης, βελτίωσης και αναπροσαρμογής, σύμφωνα με τις υποδείξεις/εγκρίσεις των αρμόδιων αρχών.
