Είναι οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου αλλά τους ξεχνάμε. Εμφανίζονται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο τύπο καρκίνου σε οποιοδήποτε άλλο όργανο του ανθρώπινου σώματος κι όμως μας είναι σχεδόν άγνωστοι ή δεν δίνουμε σημασία στα σημάδια που μας στέλνουν με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε στη συνέχεια σε δυσάρεστες καταστάσεις.

Οι δερματολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και υπενθυμίζουν ότι το δέρμα μας είναι ο καθρέφτης του σώματος μας και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, προστασία και περιποίηση. Η σχεδόν αδιάκοπη ηλιοφάνεια στην Κύπρο αποτελεί ευλογία και κατάρα ταυτόχρονα.

«Ο σύγχρονος τρόπος ζωής τα τελευταία χρόνια καθώς και η γήρανση του πληθυσμού έχει αναδείξει πιο έντονα μερικές παθήσεις του δέρματος που βρίσκονται στο φάσμα της δερματικής ογκολογίας», ανέφερε στον «Φ» ο δερματολόγος – αφροδιοσολόγος, Πασχάλης Κωνσταντίνου. «Για παράδειγμα, δερματικές νεοπλασίες όπως το μελάνωμα, που πριν από μερικές δεκαετίες βρισκόταν πιο χαμηλά στη λίστα με τις κακοήθειες του ανθρωπίνου σώματος, τα τελευταία χρόνια άρχισε να παρουσιάζεται με μεγαλύτερη συχνότητα και αναμένεται να καταλάβει την τρίτη σε συχνότητα θέση πίσω από καρκίνο του προστάτη και του πνεύμονα στους άνδρες και πίσω από καρκίνο του μαστού και του πνεύμονα στις γυναίκες».

Οι δύο πιο κοινοί δερματικοί καρκίνοι, εξήγησε ο κ. Κωνσταντίνου, είναι το βασικοκυτταρικό (ΒΚΚ) και το ακανθοκυτταρικό (ΑΚΚ) καρκίνωμα «που είναι με διαφορά οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου από όλους τους υπόλοιπους τύπους όλων των υπολοίπων οργάνων του ανθρωπίνου σώματος. Το δέρμα μας ως ένα εκτεταμένο και σύνθετο όργανο που επιτελεί πολλαπλές και σύνθετες λειτουργίες καθημερινά, όπως προστασία από εξωτερικούς λοιμογόνους και βλαπτικούς παράγοντες, θερμορύθμιση του σώματος κ.λπ.». Πρέπει, όπως είπε ο κ. Κωνσταντίνου, να γίνει σωστή επεξήγηση της κλινικής εικόνας αλλά και του τρόπου με τον οποίο ο κάθε άνθρωπος μπορεί να αναγνωρίσει τα σημάδια στο σώμα του ώστε να αποταθεί σε γιατρό και να ενταχθεί στην ενδεδειγμένη, για κάθε περίπτωση, θεραπεία.

«Το Βασικοκυτταρικο καρκίνωμα (ΒΚΚ) είναι ο πιο συχνός δερματικός καρκίνος και αποτελεί περίπου τα 2/3 όλων των δερματικών καρκίνων». Στη Δυτική Ευρώπη έχει υπολογιστεί ότι ο κάθε άνθρωπος έχει κατά περίπου 33% πιθανότητες να αναπτύξει αυτού του είδους τον καρκίνο ενώ σε χώρες όπως η Αυστραλία οι πιθανότητες είναι κατά 20 φορές περισσότερες. «Σε μια μελέτη το 2019 αναφέρθηκαν περίπου 4 εκατομμύρια περιστατικά με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και 2,4 εκατομμύρια με ακανθοκυτταρικό».

Έκθεση στον ήλιο και ανοσοκαταστολή

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι, σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνου, «οι γενετικές παθήσεις με μεταλλάξεις που ευνοούν την ογκογένεση, το οικογενειακό ιστορικό αλλά και άλλοι παράγοντες, όπως το ιστορικό ακτινοβολίας (ακτινοθεραπείας), η υπεριώδης ακτινοβολία με χρόνια έκθεση στον ήλιο και τα ηλιακά εγκαύματα. Τέλος, παράγοντα κινδύνου μπορεί να αποτελέσει η ανοσοκαταστολή ενώ εμφανίζεται και σε μεταμοσχευμένα άτομα».

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, εμφανίζεται συνήθως στο πρόσωπο, στο φαλακρό τριχωτό της κεφαλής και γενικά στο άνω μέρος του σώματος. «Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι μια συμπαγής επηρμένη θολωτή βλάβη (εξόγκωμα) σε χρώμα δέρματος που είναι γυαλιστερή και που στο κέντρο μπορεί να εξελκωθεί (παρουσιάζει γδάρσιμο, πληγή) και να παρουσιάζει μια κρούστα αίματος». Οπότε, τονίζει ο δερματολόγος, «ένα μεγάλο σπυρί σαν πληγή που δεν κλείνει» είναι κάτι που πρέπει «να οδηγήσει το άτομο στον δερματολόγο του για αξιολόγηση».

«Η θεραπεία περιλαμβάνει καυστικές μεθόδους όπως διαθερμία-λέιζερ και κρυοθεραπεία καθώς και την κλασική χειρουργική αφαίρεση. Η ανοσοθεραπεία έχει αναπτυχθεί πολύ τα τελευταία χρόνια και αποτελεί μια εναλλακτική επιλογή σε προχωρημένες καταστάσεις και σε σύνδρομα με πολλαπλά μικρά βασικοκυτταρικά καρκινώματα».

Στα καλά νέα, «η σωστή θεραπεία οδηγεί σε πλήρη ίαση και καλό είναι να αναφερθεί ότι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι δερματικό και παραμένει δερματικό παρά την εξέλιξη του και είναι πάρα πολύ σπάνιο να επεκταθεί πέραν του δέρματος, π.χ. σε λεμφαδένες».

Ο δεύτερος πιο συχνός τύπος δερματικού καρκίνου είναι το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (ΑΚΚ). Αποτελεί περίπου το 15-20% των δερματικών καρκίνων και οι προδιαθεσικοί παράγοντες για ανάπτυξη του είναι ίδιοι περίπου με αυτούς που έχουν αναφερθεί για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Δηλαδή, «η χρόνια ηλιοέκθεση χωρίς προστασία, οι ανοικτόχρωμοι τύποι δέρματος που καίγονται εύκολα, οι ανοσοκατεσταλμένοι, (ακτινοβοληθέντες και μεταμοσχευμένοι έχουν μεγαλύτερο σχετικό κίνδυνο ανάπτυξης)». Για παράδειγμα, «άτομα με μεταμόσχευση οργάνων μπορεί να έχουν έως και 200 φορές παραπάνω πιθανότητα για ανάπτυξη αυτού του είδους του καρκινώματος».

Πώς εμφανίζεται το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα

«Η εντόπιση και εδώ αφορά χρόνια ηλιοεκτεθειμένο δέρμα και η εικόνα του ομοιάζει με μια σκληρή ξηρή κρούστα που όταν ξεκολλήσει αποκαλύπτει εξελκωμένο δέρμα σαν επιφανειακή πληγή». Στις περισσότερες περιπτώσεις, σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνου, «μπορεί έγκαιρα να εντοπιστούν οι πρόδρομες βλάβες του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος, που λέγονται ακτινικές κερατιάσεις (ΑΚ). Σε αυτές τις ακτινικές κερατιάσεις, «δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη εξέλκωση στο δέρμα και μπορούν να αντιμετωπιστούν εύκολα με κρυοθεραπεία, φωτοδυναμική θεραπεία και τοπικά σκευάσματα ανοσοθεραπείας με εξαιρετικά αποτελέσματα τόσο στην θεραπεία όσο και στην πρόληψη». Η θεραπεία του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος είναι κυρίως χειρουργική και σε προχωρημένες περιπτώσεις «γίνεται χρήση της ακτινοθεραπείας και νέων ογκολογικών θεραπειών όπως ανοσοθεραπείες».

Τι πρέπει να γνωρίζουμε και τι πρέπει να κάνουμε

Βασικό είναι να γνωρίζουμε ότι «ο ανοικτός τύπος δέρματος που καίγεται εύκολα στον ήλιο έχει πιο πολλές πιθανότητες για ανάπτυξη βασικοκυτταρικού και ακανθοκυτταρικού καρκινώματος ή και μελανώματος.

–   Ο κάθε ένας μέσω του δερματολόγου του, πρέπει να γνωρίζει εάν διαθέτει τους παράγοντες κινδύνου και αν ανήκει στην ομάδα ατόμων με αυξημένο ρίσκο για την εμφάνιση δερματικού καρκίνου ώστε να ενταχθεί σε πρόγραμμα πιο συχνής επιτήρησης.

–   Επίσης, το κάθε άτομο, με τις οδηγίες των δερματολόγων, πρέπει να γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η αυτοεξέταση του σώματος και όταν εντοπίσει ανάλογες βλάβες έγκαιρα να αποταθεί στον γιατρό του για να γίνει η ειδική εξέταση που θα επιβεβαιώσει ή θα αποκλείσει δερματική κακοήθεια

–   Το κάθε άτομο με ανοικτό φωτότυπο ή άτομα που ασκούν επαγγέλματα με χρόνια έντονη ηλιοέκθεση, πρέπει να λαμβάνουν μέτρα προστασίας με ρούχα, καπέλα και αντηλιακά τοπικά σκευάσματα.

«Η Κύπρος μας ως νησί της Ανατολικής Μεσογείου με το εύκρατο κλίμα και την έντονη ηλιοφάνεια σχεδόν ολόχρονα παρέχει αρκετά πλεονεκτήματα. Αυτά τα δώρα της φύσης πρέπει να τα χαιρόμαστε με προσοχή και σύνεση ώστε να έχουμε τα απαραίτητα οφέλη και να αποφεύγουμε τις επιπλοκές της αλόγιστης ηλιοέκθεσης, όπως είναι οι διάφοροι τύποι καρκίνου του δέρματος».